Siemaszko (Siemaszkowicz) Bohdan h. własnego (zm. ok. 1555), starosta kowelski i pisarz królowej Bony, marszałek hospodarski. Pochodził z ruskiej rodziny osiadłej na Wołyniu; jeden z jego przodków, Siemaszko Epifanowicz, był w l. 1434–45 członkiem rady w. ks. lit. Świdrygiełły. Dawniejsi heraldycy (K. Niesiecki, S. Okolski) dawali Siemaszkom h. Łabędź, jednakże godło na pieczęci S-i (1542) wyobraża figurę w kształcie litery «M» a nad nią krzyż. S. był synem Michajły (zm. 1532/33), chorążego ziemi wołyńskiej, i Marii, córki wójta łuckiego Jana Sygnatora, bratem Piotra (zob.).
Ze szczegółów biografii S-i można wywnioskować, że miał wykształcenie szkolne. Karierę publiczną rozpoczął od służby u woj. wileńskiego i kanclerza lit. Olbrachta Gasztołda. Pracy w kancelarii lit. zawdzięczał zapewne wiedzę i doświadczenie prawnicze oraz awans do rzędu najbliższych współpracowników swego protektora. Już jako pisarz Gasztołda w r. 1528 występował w imieniu szwagra Michna Swatkowicza, oskarżając przed Zygmuntem I podskarbiego lit. Bohusza Bohowitynowicza w sprawie o dobra Jerosławicze. Przyjmuje się (S. Łazutka, J. Ochmański), iż S., używając zlatynizowanej formy imienia i nazwiska Deodatus Septennius, był autorem krótkiego łacińskiego panegiryku sławiącego dokonania trzech pokoleń Gasztołdów (woj. wileńskiego Jana, woj. trockiego Marcina oraz kanclerza Olbrachta). W tymże panegiryku S. podał, że na polecenie kanclerza zredagował kodeks prawa lit. (I Statut litewski), który obowiązywał w Wielkim Księstwie od r. 1529. W l. trzydziestych XVI w. będąc nadal pisarzem O. Gasztołda był S. posyłany przez swego chlebodawcę do rozsądzania spraw spornych między szlachtą na Podlasiu. Świadczył też często na aktach wystawianych przez jego wołyńskich sąsiadów, m.in. 10 I 1537 poświadczył w Czartorysku zapis koniuszego dwornego Wasyla Czyża dla żony Hanny z Czartoryskich. Jesienią 1536 reprezentował w Wilnie interesy matki, także swoje i pozostałych braci, podczas procesu z królową Boną o część wójtostwa łuckiego.
Po śmierci kanclerza O. Gasztołda (1539) S. występował na przemian bądź z tytułem dworzanina królowej Bony (23 III 1541, 21 VII 1542), bądź dworzanina hospodarskiego (29 V 1541, 19 VIII 1542). Ponadto ok. 30 VII 1541 znalazł się w gronie trzech sędziów dwornych mianowanych przez Zygmunta I dla pow. trockiego. W 2. poł. 1542 r. pełnił krótko funkcję sprawcy star. łuckiego. W tym okresie król często powoływał go w skład komisji do rozgraniczania dóbr na Wołyniu. Po wyroku sądowym z 11 I 1541 wszedł S. do komisji, której polecono przeprowadzenie działu dóbr po kniaziu Ilii Ostrogskim między wdowę Beatę z Kościelca a jej szwagra Konstantego Wasyla Ostrogskiego. Z kolei 21 VII 1542 król polecił mu, aby wraz ze star. krzemienieckim Stanisławem Falczewskim rozstrzygnął spór graniczny między Beatą Ostrogską a kniaziem Kuźmą Zasławskim. S. z wdową po kniaziu Ilii utrzymywał doskonałe stosunki i świadczył pod wystawianymi przez nią aktami.
Królowa Bona, rychło po uzyskaniu dóbr kowelskich na Wołyniu, w wyniku zamiany z kniaziem Wasylem Sanguszką, powierzyła w zarząd S-ce swoją nową posiadłość. Z tytułem starosty kowelskiego wystąpił on po raz pierwszy 20 III 1543. Prócz Kowla S. otrzymał od królowej w zarząd także przynależne doń włości wraz z Wyżwą, Milanowiczami, Falimiczami i Mielnicą (w sumie 4 miasteczka i ponad 30 wsi). Zawiadywanie Mielnicą z zamkiem w pow. włodzimierskim wprowadziło w błąd Adama Bonieckiego, który podał (a za nim następni), iż S. był starostą mielnickim na Podlasiu. W okresie zarządzania Kowelszczyzną S. wykazywał dużą przedsiębiorczość w rozszerzaniu jej granic, zajmując często przemocą ziemie i uroczyszcza należące do sąsiednich włości. Wg rewizji zamków wołyńskich z r. 1545 poddani włości śmiedyńskiej, należącej do star. włodzimierskiego, oskarżali go o grabież oraz o bezprawne przyłączanie ich ziem i sianożęci do Wyżwy. Również opis granic i szkód między Koroną a W. Ks. Lit. z r. 1546 notował znaczne roszczenia terytorialne ze strony Kowelszczyzny wobec graniczących z nią starostw: Lubomli i Ratna (ziemia chełmska). Dn. 29 I 1546 Zygmunt August upominał S-ę, aby nie najeżdżał dóbr marszałka ziemi wołyńskiej Fiodora Sanguszki i nie czynił szkód w należącej doń Puszczy Zadybskiej. W sierpniu 1549 S. przestał pełnić funkcję starosty kowelskiego. W nagrodę za dotychczasową służbę 17 VIII t.r. Bona nadała mu w posiadanie wieczyste Mielnicę z zamkiem i przynależnościami. Wystąpił wówczas z nowym tytułem pisarza królowej Bony. Nieco wcześniej 13 IV t.r., otrzymał S. przywilej Bony na wykupienie za 300 kóp gr. lit. sioła kowelskiego Somina z rąk star. łuckiego Andrzeja Sanguszki. Już po roku za zgodą królowej (3 VII 1550) odstąpił Somin za takąż samą sumę wojskiemu drohickiemu Janowi Święcickiemu. S. pełniąc urząd pisarza królowej używany był przede wszystkim do rozsądzania spraw granicznych w jej dobrach na Wołyniu. W r. 1550 wszedł do komisji, która miała rozpatrzyć i ponownie wyznaczyć granice między należącą do królowej wsią Choteszowem a Reczycą, majątkiem star. łuckiego A. Sanguszki. Potem dwukrotnie (4 IV 1552 oraz 7 I 1553) królowa wyznaczała go do komisji rozpatrujących sprawy graniczne star. kowelskiego z dobrami tegoż A. Sanguszki.
Najpóźniej od 7 XII 1551 był S. marszałkiem hospodarskim, który to urząd uzyskał zapewne dzięki protekcji królowej. Z tego tytułu wzywany był przez Zygmunta Augusta na sejmy lit. Uczestniczył już w obradach sejmu walnego w Wilnie w końcu 1551 r., na którym dn. 15 XII poświadczył akt wieczystego przymierza Zygmunta Augusta z hospodarem mołdawskim Stefanem Rareszem. Następnie w r. 1552 został postawiony przez króla na czele poselstwa do Mołdawii. Nie doszło ono jednak do skutku z powodu choroby drugiego posła i zostało poniechane po rychłej śmierci Stefana Raresza. Poinformowano S-ę także o rezultatach sejmu odbywającego się w końcu 1552 r. W r. 1554 król powołał go w skład komisji, której zadaniem było rozgraniczenie Wielkiego Księstwa i Korony Polskiej na odcinku między pow. łuckim a woj. ruskim. W t.r. uczestniczył S. w obradach sejmu walnego w Wilnie, na którym 16 XII poświadczył akt przymierza wieczystego między Zygmuntem Augustem a nowym hospodarem mołdawskim Aleksandrem Lapuşneanu.
S. zgromadził znaczny majątek na Wołyniu. Oprócz nadanych przez Bonę dóbr mielnickich, należały doń w r. 1545: Bużany, Popowicze, Serhotyn, Serniki i Swidnik, z których miał utrzymywać dwie horodnie na zamku łuckim. Do znacznego powiększenia fortuny S-i przyczyniło się małżeństwo z ostatnią przedstawicielką kniaziów Putiatów, córką Bohdana Iwanowicza Putiatycza, Hanną. Wniosła ona w posagu duże dobra Tuczyn nad Horyniem (pow. łucki): miasto Tuczyn i co najmniej 9 wsi. S. toczył od ok. 1534 r. spór o granice z właścicielami przylegającej do Tuczyna majętności Wołkoszowo – Ilią, a potem Konstantym Ostrogskimi. Dopiero w r. 1542 udało mu się doprowadzić do ugody w sprawie granic dóbr tuczyńskich. Dzięki żonie trzymał nadto wsie niegdyś należące do włości zamków w Łucku i Włodzimierzu, mianowicie Bereczów z dwoma dworzyszczami i Mosor, sąsiadujący z nimi Boruchów i dwa sioła Popkowicze wykupił od poprzednich właścicieli. Nabył także dobra Bystrzyce, których posiadanie wciągnęło go w spór z najeżdżającym je kniaziem Fedorem Hołownią Ostrożeckim. Dn. 12 IV 1552 wziął w zastaw za 200 kóp gr. lit. połowę Podryża z dworzyszczem Pułhanów od swego krewnego Wasyla Siemaszki Rykańskiego. W testamencie spisanym w r. 1555 S. zapisał żonie dożywocie na Tuczynie pod warunkiem, iż dobra te przypadną synowi. Był wyznawcą prawosławia. Zmarł w r. 1555, wkrótce po sporządzeniu testamentu.
S. miał z Hanną z Putiatów (zm. 1576) dwoje dzieci: syna Aleksandra (zob.) i córkę Hannę, która poślubiła Aleksandra Wahanowskiego, marszałka hospodarskiego. Wdowa Hanna wyszła powtórnie za mąż za kniazia Andrzeja Massalskiego.
Boniecki, Poczet rodów; Niesiecki; Okolski, II 15; Urzędnicy, VIII (błędnie star. mielnicki na Podlasiu), XI; Wolff, Kniaziowie lit.-rus., s. 62–3; tenże, Senatorowie W. Ks. Lit.; – Kamieński A., Kariera rodu Siemaszków w XV–XVII wieku, „Lituano-Slavica Posnaniensia” T. 3: 1989 s. 184, 188–92; Kolankowski L., Zygmunt August wielki książę Litwy do roku 1548, Lw. 1913; Lubavskij M., Litovsko-russkij sejm, Moskva 1900; Pociecha W., Królowa Bona, P. 1958 III; Stecki T. J., Z boru i stepu, Kr. 1888 s. 161–2, 285; – Arch. Jugo-Zap. Rossii, Cz. 5 t. 1, Cz. 8 t. 4, 5, 6; Arch. Sanguszków, IV; Lazutka S., Gudavičius E., Deodato Septenijaus Goštautŭ „Panegirika”, ,,Lietuvos Istorijos Metraštis 1976 metai” (Vilnius) 1977 s. 81–9; Malinowskij J., Rada Velikago Kn. Lit. v svjazi s bojarskoj dumoj drevnej Rossii, Tomsk 1912 II/2 s. 437; tenże, Sbornik materialov otnosjaščichsja k istorii Panov-Rady Velikago Kn. Lit., Tomsk 1901; Pamjatniki izdannye vremennoju Kommissieju dlja razbora drevnich aktov, Kiev 1898 IV/2; Źródła Dziej., VI s. XVIII, XXIV, 16, 36, 41, 54, 57, 84, 86–7, X; – AGAD: Metryka Lit. nr 200 s. 615–616, nr 201 s. 217–219, 355–357, nr 202 s. 437–440, 480–488, nr 204 s. 260–262, 349–357, 461–465, 471, 482, nr 208 s. 245, nr 212 s. 640–655, 795–796, 846–847, 887–894, nr 213 s. 18–19, 72–73, 229–230, 245–247, nr 215 s. 138, 260, tzw. Metryka Lit. III A 28 k. 245v.–247; Ross. gosud. archiv drevnich aktov w Moskwie: fond 389 (Metryka Lit.) nr 28 k. 123v.–124v., nr 35 k. 87v., nr 37 k. 116, 185v., nr 242 k. 208.
Henryk Lulewicz