Rusiecki Bolesław Michał (1824–1913), malarz, rysownik, kolekcjoner. Ur. 29 IX w Rzymie, był synem Kanutego (zob.) i Antoniny z Czerwińskich.
R. kształcił się w Instytucie Szlacheckim w Wilnie. Przypuszczalnie pierwsze nauki rysunku pobierał u swego ojca, ponieważ już z r. 1840 pochodzi portret Dziewczyna z wachlarzem (akwarela, gwasz, w Muz. Sztuki w Wil.). Wyjechał następnie do Petersburga, gdzie studiował na wydz. lekarskim tamtejszego uniwersytetu, a w l. 1843–50 w petersburskiej ASP malarstwo pod kierunkiem F. A. Bruniego i K. P. Briułłowa. Wraz z Karolem i Rudolfem Żukowskimi, również studentami ASP, był stałym współpracownikiem wydawanego w Petersburgu przez Romualda Podbereskiego „Rocznika Literackiego” (1843, 1844, 1846). Tytuł artysty uzyskał w r. 1850 przedstawiając dwa portrety z natury; aby uzyskać godność członka Akademii wykonał alegoryczny obraz Połączenie Willi z Niemnem (1853). W r. 1854 ożenił się i wraz z żoną odbył podróż po Europie zwiedzając Wiedeń, Berlin, Paryż (tam kopiował obrazy w Luwrze, m. in. Głowę wg Murilla). Dłużej zatrzymał się w Rzymie, gdzie podczas zwiedzania klasztoru Kapucynów spotkał starszego brata, który pokazał mu zegarek Adama Mickiewicza i akwarelowy wizerunek poety. R. sporządził kopię tej akwareli (była w zbiorach muzealnych Zakładu Ossolińskich we Lwowie – informacja L. Meyèta). W r. 1857 odwiedził Kraków; narysował wówczas Popiersie starego Żyda (rysunek sygnowany «Kraków 1857, 3 grudnia…», był w zbiorach Ambrożego Grabowskiego). Po powrocie do Wilna mieszkał we własnej zabytkowej kamienicy przy ul. Świętojańskiej, pod Wilnem miał «śliczny acz niewielki folwark Kiernówka» (A. Śnieżko), który później sprzedał wileńskiemu księgarzowi Feliksowi Zawadzkiemu.
R. malował obrazy olejne i akwarelowe. Uprawiał malarstwo religijne: np. dla katedry wileńskiej namalował obraz Św. Władysława, dla pojezuickiego kościoła w Grodnie – Św. Kazimierza (1857) i Narodzenie Pana Jezusa oraz obraz ołtarzowy dla (wybudowanego w r. 1846) kościoła paraf. w miasteczku Trzcianny (pow. białostocki). W Muz. Narod. w Warszawie są trzy obrazy o treści religijnej pędzla R-ego: Blandyna męczennica, Święty Antoni Padewski i Święta Dorota. Dwa jego obrazy: Niepokalane Poczęcie i Wniebowzięcie Matki Boskiej były reprodukowane w „Biesiadzie Literackiej” (1899; fot. tych obrazów w Muz. Narod. w Warszawie). Ważną dziedziną twórczości R-ego było malarstwo portretowe. Wiele portretów (szczególnie kobiecych), kilka portretów żony artysty (trzy olejne i jeden pastelowy), akwarelowy Portret Kanutego Rusieckiego, a także Portret F. A. Bruniego (1850, akwarela) znajdują się w Muz. Sztuki w Wilnie. Dwa rysunkowe portrety: Wacława Karpowicza (zapewne krewnego żony artysty) i Teofila Ciechulowskiego są przechowywane przez Muz. Narod. w Warszawie. R. rysował również portrety sławnych osób «pod litografię» („Rocznik” Okręta), np. bpa wileńskiego Ignacego Massalskiego, wg portretu Franciszka Smuglewicza (reprod.: H. Mościcki, „Dzieje porozbiorowe Litwy i Rusi”, Wil. 1913 I), arcybpa mohylewskiego Kazimierza Dmochowskiego, prof. Aleksandra Zdanowicza. Malował też i rysował różne charakterystyczne postacie, jak: Cyganka (olej na blasze, 1871, Muz. Narod. w Kr.), Kozak (rys. ołówkiem i akwarela), Duchowny prawosławny (rys. ołówkiem, oba w Muz. Narod. w W.).
Był wielkim miłośnikiem zabytków Wileńszczyzny, malował i rysował krajobrazy okolic Wilna, (np. Popławy k. Wilna, olej na desce, Muz. Narod. w Warszawie), kościoły, dwory (np. dwie akwarele z r. 1873) i widok Wilna z klasztorem Bernardynów (wszystkie w Muz. Sztuki w Wilnie), akwarela Widok Wilna, część zabudowań klasztornych podominikańskich (Muz. Narod. w Krakowie). Rysował też kościoły, np. w Smorgoniach, czy kościół Św. Michała w Oszmianie. Rzadko brał udział w wystawach; jego Autoportret był pokazany na Wystawie Sztuki Polskiej w r. 1894 we Lwowie, w r. 1897 wystawiał w Wilnie (Portret własny i studium akwarelowe Główka).
R. posiadał bogatą kolekcję dzieł sztuki, «mnóstwo prac malarzy wileńskich, rycin, i innych pamiątek» („Rocznik” Okręta), m. in. kilka obrazów F. Smuglewicza, pejzaże Wincentego Dmochowskiego, obrazy swego ojca. R. należał do grona wilnian, których staraniem rozpoczęto odnawianie w r. 1880 grobowca Euzebiusza Słowackiego, ojca poety, na cmentarzu Rossa w Wilnie. W r. 1897 za pośrednictwem Karola Estreichera przekazał R. kwotę 20 tys. złr. w złotej rencie węgierskiej dla AU w Krakowie. W r. 1908 «sprecyzował bliżej swe życzenia, przeznaczając odsetki na stypendia zagraniczne dla kształcących się naukowo lub artystycznie» (J. Hulewicz); w r. 1913 wartość funduszu wynosiła 45 tys. koron. R. współpracował z Józefem Bielińskim przy części jego pracy na temat Uniw. Wil. dotyczącej Szkoły Sztuk Pięknych. «P. Rusiecki dawał mi objaśnienia naukowe o wszystkich obrazach w kościołach wileńskich, pędzla wychowańców Szkoły Sztuk Pięknych, które skrzętnie notowałem. Wielu wychowańców znał osobiście i tych krytycznie ocenił» – zanotował Bieliński. R. owdowiał w r. 1866 i przez następne lata mieszkał ze swoją siostrą Anną Bańkowską (zm. 1899). Zmarł 31 I 1913 w Wilnie, pochowany został w grobowcu rodzinnym na tamtejszym cmentarzu Bernardyńskim.
«Pracowity, oszczędny, był wzorem życiowego umiarkowania, stąd główne źródło ładnego funduszu, który pozostawił» (z nekrologu w „Tyg. Ilustr.”). Połowę z niego przeznaczył R. na cele społeczne, głównie dla Tow. Przyjaciół Nauk w Wilnie, któremu zapisał też swoją bibliotekę, galerię obrazów i zbiory archeologiczne.
Z małżeństwa ze Stefanią z Karpowiczów (zm. w wieku 37 lat 1 VIII 1866) nie pozostawił potomstwa.
Obrazy R-ego znajdują się w Muzeum Sztuki (Dailės Muziejus) w Wilnie (ok. trzydziestu, wśród nich wiele portretów, widoków okolic Wilna, akt wykonany w czasie studiów, martwa natura), w Muz. Narod. w Krakowie i Warszawie.
Autoportret (olej, 1852), portrety R-ego przez: Alfreda Izydora Romera (olej, 1889), reprod. w: „Lietuvos dailė XVI–XIXa.”, Vilnius 1969 poz. 148 i 188, Kanutego Rusieckiego „Święty Jan Chrzciciel z barankiem” (portret syna Bolesława, olej, 1832), „Portret Bolesława Rusieckiego” (olej, 1842), „Portret Bolesława Rusieckiego” (olej, 1843) – wszystkie w Muz. Sztuki w Wil.; Fot. w: „Tyg. Ilustr.” 1913 s. 193; Grajewski, Bibliogr. ilustracji; Pol. Bibliogr. Sztuki; Kondakov, Imperatorskaja Akad. Chudožestv., II; Rocznik Nauk.-Liter. Artyst. (Okręta), W. 1907 s. 317; Słown. Geogr. (Kiernówka); Thieme-Becker, Lexikon d. Künstler; Antoniewicz, Katalog Wystawy Sztuki Pol. 1764–1886 (tu mylnie jako Kanuty Rusiecki); Solski T., Zembatówna M., Ambrożego Grabowskiego „Rękorysy Polaków. Prace malarskie ziomków naszych”. Katalog 1953; Wilno. Przewodnik Krajoznawczy, Oprac. J. Kłos, Wil. 1923 s. 282; – Bieliński, Uniw. Wil.; Hulewicz J., Akademia Umiejętności w Krakowie 1873–1918, Wr. 1958; Jankowski C., Powiat oszmiański, Pet. 1896 I 21; Lorentz S., Album wileńskie, W. 1986; Meyèt L., Oblicza poety. Spis wizerunków Adama Mickiewicza, „Kłosy” 1889 nr 1273 s. 326; Stolzman M., Nigdy od ciebie miasto. Dzieje kulturalne Wilna lat międzypowstańczych (1830–1863), Olsztyn 1987; – Sbornik materialov dla istorii imp. S. Petersburgskoj Akademii Chudožestv, S. Pet. 1866 III 144, 201; – „Kron. Powsz.” (Lw.) 1913 nr 6 s. 114; „Kur. Warsz.” 1914 nr 76, wyd. wieczorne, s. 7 (testament R-ego); „Tyg. Illustr.” 1897 I półr. s. 37, 426, 1913 I półr. s. 193; – Arch. PAN: Sygn. III–2 (Zespół Z. Batowskiego), q–4, q–11, q–22, f. 3; B. Narod.: Materiały M. Brensztejna, II 10648, IV 10701, 10702; B. Ossol.: rkp. 6834 I, 7657/I–III, 14600; IS PAN: Mater. do Słown. Artystów Pol.; – Śnieżko A., Cmentarz Bernardyński, Wr. 1969 II 327–9 (mszp. w Red. PSB); – Informacje Muz. Narod. w Kr. i Muz. Narod. w W.
Róża Biernacka