Rubach Bolesław (1841–1912), uczestnik powstania styczniowego, działacz emigracyjny. Ur. 18 III we wsi Rędziny niedaleko Radomska, był synem Erazma i Izabeli z Rubachów.
Do szkoły średniej R. uczęszczał w Piotrkowie. Następnie został przyjęty do szkoły przygotowawczej w Warszawie, a potem rozpoczął naukę w Instytucie Agronomicznym w Puławach. W powstaniu walczył jako żołnierz w oddziałach Mariana Langiewicza, Józefa Grekowicza, Józefa Miniewskiego i Leona Ślaskiego-Krzyskiego (Józef Białynia-Chołodecki). Wspomnienia pośmiertne podają, że był także w oddziale François Rochebuna. Po upadku powstania R. wyjechał do Szwajcarii, gdzie uczęszczał do szkoły politechnicznej w Zurychu. Do Francji przybył ok. r. 1865. Od 7 XI t. r. był uczniem Wyższej Szkoły Polskiej na Montparnasse. Po jej ukończeniu, od r. 1868 uczył języka polskiego w Szkole Polskiej na Batignolles. Na tym stanowisku pracował 42 lata. Wykładał rano od godziny 6 do 8 rano i wieczorem od 1930 do 21-ej. Po śmierci Stanisława Malinowskiego w r. 1890 pełnił funkcję p. o. dyrektora szkoły, a od r. 1894 był członkiem Rady Szkoły Polskiej jako jej sekretarz. Należał także do Stow. Przyjaciół Byłych Uczniów Szkoły Polskiej. Równocześnie pracował zarobkowo przez 25 lat w Société Générale d’Assurances (Generalne Tow. Ubezpieczeń).
R. był członkiem wielu organizacji emigracyjnych. Od r. 1885 pełnił funkcję skarbnika w Komisji Opieki nad Polskimi Zabytkami i Grobami Historycznymi we Francji. Uczestniczył m. in. w zakupie grobu zbiorowego na cmentarzu Montparnasse w Paryżu. W t. r. wszedł do zarządu powstałej w r. 1885 Czytelni Polskiej. W r. n. staraniem członków Czytelni powstała Komisja Tymczasowa Skarbu Polskiego w Paryżu, której celem było gromadzenie funduszów «nieodzownych do podjęcia czynnej obrony narodowej». R. wszedł w skład 7-osobowego zarządu Skarbu Narodowego. W r. 1889 wybrano go na członka Rady Muzeum Narodowego w Raperswilu, gdzie powierzono mu pieczę nad rozdzielaniem stypendiów dla uczących się w Szwajcarii Polaków. Funkcję tę pełnił do r. 1903. Od r. 1900 był też członkiem Stowarzyszenia i Rady Muzeum Narodowego Polskiego w Raperswilu. W r. 1891 został wybrany na wiceprezesa Towarzystwa «Bratnia Pomoc». Towarzystwo to miało na celu udzielanie pomocy materialnej i ułatwienia w znalezieniu pracy emigrantom polskim. W l. 1898–1903 był członkiem Wydz. Wykonawczego Związku Wychodźstwa Polskiego, a w l. 1905–10 wchodził w skład Zarządu Zjednoczenia Tow. Młodzieży Polskiej Zagranicą. Od r. 1884 był członkiem «Instytucji Czci i Chleba».
Uczestniczył R. aktywnie w obchodach rocznicowych urządzanych na emigracji, m. in. powstania kościuszkowskiego, powstań listopadowego i styczniowego. Brał udział w staraniach o przeniesienie do Krakowa zwłok Adama Mickiewicza.
Związany był z grupą emigrantów tzw. batiniolczyków (należeli do niej m. in. Ksawery Gałęzowski, Eugeniusz Korytko, Wacław Gasztowtt, Ludwik Dygat). Z czynnego uczestnictwa w stowarzyszeniach wycofał się wtedy, kiedy przewagę w nich uzyskiwali nowi emigranci o poglądach bardziej lewicowych. Przez ostatnie lata życia mieszkał przy Szkole Polskiej na Lamandé 17. Zmarł 18 II 1912 w Paryżu i pochowany został razem z Władysławem Cieszkowskim i Andrzejem Łapuszewskim w grobowcu w kształcie tumby z płaskorzeźbą krzyża, a nad nią orła, na cmentarzu Montmorency.
Rodziny R. nie założył.
Fot. zbiorowa z r. 1910 w zbiorach Muz. Wojska w W.; – Uruski, XV; Katalog koresp. Działyńskich, Zamoyskich; Lewak-Więckowska, Zbiory B. Rap. Katalog; – Chołodecki, Księga pamiątkowa, s. 347; Chropieński M., Szkoła Batignolska w Paryżu, Lw. 1898 s. 75; Cmentarz Polski w Montmorency, Oprac. J. Skowronek i in., W. 1986 (bibliogr.); Gruss N., Szkoła polska w Paryżu, W. 1962; [Pożerski] Pozerski E., Figures d’autrefois, „Les Amis de la Pologne” R. 7: 1927 nr 5 s. 71; Śladkowski W., Emigracja polska we Francji, L. 1980; – Instytucja Czci i Chleba. Sprawozdanie z czynności Zarządu Instytucji i z Obrotu Funduszów w roku 1884, Paryż 1885 s. 44; – „Bulletin Polonais” 1912 s. 86 (fot.); „Roczn. Tow. Pol. Liter.-Artyst.” 1911/12 s. 87, 89, 109–10, 145; „Wolne Pol. Słowo” 1890 nr z 15 X, 1891 nr z 15 I, 15 IV, 1898 nr z 5 i 20 III; – B. Czart.: Ew. 1602, 1612.
Barbara Konarska