Łoziński Bronisław, krypt. i pseud. B., B. Ł., B-w, Br. Ł., Dr. B. Ł., Bartek Szkolarz, St[udent] z Lw[owa], Tadeusz Słowiński (1848–1911), dziennikarz i publicysta, prawnik i historyk. Ur. 23 X w Smolnicy, pow. Stare Miasto (Stary Sambor), był najmłodszym z pięciorga dzieci poczmistrza w Smolnicy Walerego (zm. 1890) oraz Julii z Lewickich. Starszymi jego braćmi byli Walery (zob.) oraz Władysław (zob.), a Karol Szajnocha był jego bratem ciotecznym. W l. 1857/8–1860/1 Ł. uczęszczał do gimnazjum w Samborze; od klasy piątej (1861/2) przeniósł się do II Gimnazjum we Lwowie, gdzie złożył maturę z wyróżnieniem w r. 1867. W l. 1867–71 studiował nauki polityczne i prawo na Uniw. Lwow., udzielając się aktywnie w «Czytelni Akademickiej». Promował się na UJ na doktora prawa (2 X 1872). W r. 1871 otrzymał posadę w Namiestnictwie we Lwowie (od 30 VI 1871 jako kandydat koncypienta, od 5 X t.r. jako adiunkt). W r. 1872 przeszedł jako koncypient do Wydziału Krajowego we Lwowie, gdzie kolejno awansował: w r. 1874 na adiunkta oraz w r. 1882 na sekretarza wydziału. Ł. należał do zaufanych osób marszałka Leona Sapiehy; uczestniczył w opracowywaniu wielu ustaw. Dn. 4 XII 1884 powrócił do Namiestnictwa w randze starosty. Uchodził za jednego z najzdolniejszych urzędników Namiestnictwa za kadencji F. Zaleskiego i Kazimierza Badeniego. W dn. 22 IV 1889 otrzymał tytuł radcy Namiestnictwa, jednak wskutek złego stanu zdrowia przeszedł wcześnie na emeryturę w r. 1891 i został wówczas odznaczony Orderem Żelaznej Korony III k. W l. 1885–91 był również członkiem powołanej przy Uniw. Lwow. Państwowej Komisji Egzaminacyjnej w zakresie nauk państwowych.
Działalność pisarską rozpoczął Ł. już w latach studenckich. Ogłaszał opowiadania historyczne i szkice powieściowe w „Dzwonku” (1865–70), „Przyjacielu Domowym” i „Opiekunie Domowym” (1866), „Dzienniku Literackim” i „Kalinie” (1869); nadto zasilał anonimowo lwowskiego „Szczutka” (w początkach 1869). Wydał także powieść Opieka grobu („Wiązanka dla młodego wieku na rok 1871”, W. 1870). W l. 1870–9 Ł. był korespondentem warszawskiego „Tygodnika Mód i Powieści”, w l. 1880–8 krakowskiego „Czasu”, w którym pisywał także przygodnie felietony na tematy ekonomiczne i historyczne (1884, 1902–3); ponadto był współpracownikiem Biura Korespondencyjnego w Wiedniu (1880–91) i korespondentem warszawskiego „Słowa” (1895–6). Od marca 1870 wszedł jako tłumacz i korektor do redakcji „Gazety Lwowskiej” i zastępował w l. 1872–3 redaktora naczelnego. Za redakcji brata Władysława (w l. 1873–83) Ł. pisywał stale wstępne artykuły polityczne. W r. 1874 został tzw. pierwszym współpracownikiem redakcji „Gazety” i w l. 1874–1903 zamieścił w niej wiele artykułów i recenzji z zakresu nauk społecznych (prawa, socjologii i ekonomii politycznej), np. Prawa autorskie (1874), Prasa i opinia, Kobieta wobec ekonomii politycznej (1875), Państwo i socjalizm (1881). Ponadto ogłosił liczne studia, rozprawy i recenzje krytyczne w „Przeglądzie Polskim” (np. Opinia publiczna, 1873/4), w „Przeglądzie Powszechnym” (np. Reakcja dzisiejsza przeciw pozytywizmowi, 1895, Współczesna propaganda antypojedynkowa, 1903), w „Przeglądzie Sądowym i Administracyjnym”, którego był współredaktorem w l. 1893–4 (Wasale autonomiczni, 1877, Reforma wyborcza, 1892, Nauka i filozofia prawa, 1893), oraz w „Bibliotece Warszawskiej” (np. Ekonomiczne położenie Galicji, 1883, Walka z socjalizmem, Schaeffle contra Schaeffle, 1885, Tłum – Szkic socjologiczny, 1895, Nowoczesna etnologia, 1898, „Naród” żydowski, 1903). Prócz tego wydał osobno z tego zakresu: Corpus delicti (Lw. 1884), Opieka publiczna nad ubogimi (Lw. 1890), Iuris ignorantia. Studium prawno-społeczne (Lw. 1893), Infamia. Studium prawno-społeczne (Lw. 1897) nagrodzone na jubileuszowym konkursie warszawskiej „Gazety Sądowej” w r. 1893, nadto pracę z zakresu psychologii społecznej i socjologii Tłum (wyd. 2. Kr. 1898). Rozprawy o tematyce prawniczej i socjologicznej zamieszczał również w „Przewodniku Naukowym i Literackim” (Słowo za Modrzewskim, 1875, Wieczna wojna, 1881, Nowy apostoł socjalizmu, 1895, Prawne i moralne horoskopy socjalizmu, 1906), gdzie ukazało się wiele jego prac historycznych, opartych o nie wyzyskany jeszcze wówczas materiał źródłowy, m. in. o akta urzędowe Namiestnictwa.
Pisane w końcowym okresie życia studia historyczne Ł-ego dotyczyły przede wszystkim historii Galicji w okresie 1846–8: Z teki Maurycego Kraińskiego („Przew. Nauk. i Liter.” 1901), Epilog Stanów galicyjskich („Bibl. Warsz.” 1901), Galicya w roku 1846 (tamże 1902–3), Głos niemiecki z roku i o roku 1846 („Przew. Nauk. i Liter.” 1902), Proces kryminalny Karola Szajnochy („Bibl. Warsz.” 1904), Sprawa kryminalna Aleksandra hr. Fredry o zdradę stanu („Przegl. Hist.” 1905), Z czasów i aktów dominikalnych („Kwart. Hist.” 1906) i in. Tematyka rewolucji lutowej oraz Wiosny Ludów była osią zainteresowań badawczych Ł-ego, a rozprawy dotyczące wypadków wcześniejszych czy późniejszych, ukazywały genezę i tło wypadków 1846 r. oraz ich konsekwencję, np. Z historyi Galicyi („Przew. Nauk. i Liter.” 1879), Galicyjski sejm stanowy (1817 do 1845) (tamże 1904 i odb. Lw. 1905), Początki ery józefińskiej w Galicyi („Kwart. Hist.” 1910). Najważniejsze dzieło Ł-ego, pt. Agenor Gołuchowski w pierwszym okresie rządów swoich (1846–1859), opublikowane w „Przewodniku Naukowym i Literackim” (1900 i odb. Lw. 1901), miało przedstawić «jednego z najgłówniejszych aktorów społecznego i politycznego odrodzenia kraju po strasznej katastrofie r. 1846 i jej następstwach» (Wstęp). Praca Ł-ego zakrojona była pierwotnie na szerszą skalę; plan jej zreferował Ł. 3 XII 1898 w Tow. Historycznym (Z dziejów anarchii galicyjskiej <1846–1848> „Kwart. Hist.” 1898). W poglądach na przodującą rolę szlachty i zasługi ziemiaństwa galicyjskiego około zniesienia pańszczyzny, przy równoczesnym obciążeniu Austrii odpowiedzialnością za dojście do rabacji 1846 r., Ł. był bliski poglądom reprezentowanym w historiografii przez Waleriana Kalinkę. Na III Zjeździe Historyków Polskich w Krakowie wystąpił 4 VI 1900 z referatem Historia współczesna w programie wykształcenia politycznego („Pamiętnik III Zjazdu Historyków Polskich w Krakowie”, Kr. 1900 I). Dorobek naukowy Ł-ego zyskał mu współcześnie takie uznanie, że 12 V 1896 został wybrany członkiem korespondentem Wydziału Historyczno-Filozoficznego AU w Krakowie. Ponadto był od r. 1892 członkiem zwycz. Tow. Historycznego we Lwowie, a także (od r. 1901) czynnym członkiem Tow. dla Popierania Nauki Polskiej we Lwowie. Zmarł 16 XII 1911 we Lwowie.
Żonaty od r. 1879 z Olimpią Filipecką, miał syna Walerego, geologa (zob.), którego staraniem ukazał się pośmiertnie zbiór prac ojca Szkice z historii Galicyi w XIX wieku, z przedmową Wacława Tokarza i bibliografią.
Bibliografia filozofii polskiej 1865–1895, W. 1971; Bibliografia historii Polski 1815–1914, W. 1954 t. wstępny; Ilustr. Enc. Trzaski; W. Enc. Ilustr.; W. Ilustr. Enc. Gutenberga; Bar, Słownik pseudonimów; Oesterr. Biogr. Lexikon; Historiografia polska w dobie pozytywizmu (1865–1900), Pod red. R. Przelaskowskiego, W. 1968; – Bystroń J. S., Socjologia, Wyd. 3., W. 1947; Charewiczowa Ł., Historiografia i miłośnictwo Lwowa, Lw. 1938; Hartleb K., B. Ł. i jego spuścizna naukowa, „Kron. Powsz.” R. 4: 1913 s. 252–4, 266–9 (fot.); Kasparek F., Udział Polaków w uprawie prawa międzynarodowego, „Przew. Nauk. i Liter.” R. 13: 1885 s. 552–3; Kieniewicz S., Ruch chłopski w Galicji w 1846 roku, Wr. 1951; Krevec’kyj I., B. Ł., „Zapysky Nauk. Tov. im. Ševčenka” R. 20: 1911 t. 106 s. 190–1; Łoziński B., Szkice z historii Galicji w XIX wieku, W.–Lw. 1913 (bibliogr. prac, fot.); Polskie Towarzystwo Historyczne 1886–1936, „Kwart. Hist.” R. 51: 1937 s. 10, 16, 33; Stulecie Gazety Lwowskiej 1811–1911, Pod red. W. Bruchnalskiego, Lw. 1911–4 I cz. 1–2, II cz. 3, III cz. 3; Till E., B. Ł. Wspomnienie pośmietne, „Przegl. Prawa i Administracji” R. 37: 1912 s. 154–60; Tokarz W., Śp. B. Ł. zm. 16/XII 1911 r., „Kwart. Hist.” R. 25: 1911 s. 616–26; Wojciechowski K., 1867–1892. W 25 rocznicę założenia „Czytelni Akademickiej” we Lwowie, Lw. 1892 s. 52; – Hof- und Staats-Handbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für 1884–1892, Wien 1883–91; Korespondencja Karola Szajnochy, Zebrał H. Barycz, Wr. 1959 I–II; Pamiętnik III Zjazdu Historyków Polskich w Krakowie, T. 2: Protokoły obrad, Kr. 1901 s. 20–3; – „Gaz. Lwow.” R. 101: 1911 nr 287 s. 4–5; „Roczn. PAU” R. 1895/6 [druk.] 1896 s. 25–6; – Allgemeines Verwaltungsarchiv Wien: rkp. Ministerium des Innern. M. I. 4/GaIizien No 5763/1884; Arch. UJ: rkp. S. II 519 (nr 1), W. P. II 482 (nr 213); B. PAN w Kr.: rkp. 4665 (list B. Ł-ego z 15 X 1890 do J. Łepkowskiego); Haus- Hof- und Staatsarchiv Wien: rkp. Kabinetts-Kanzlei 17 K. Z. 1891 No 4083.
Wiesław Bieńkowski