Puchowski Bronisław (1896–1974), lekarz, profesor medycyny sądowej Akademii Medycznej w Łodzi i Wojskowej Akademii Medycznej. Ur. 20 X w Rydze, był synem Jana, urzędnika pocztowego, i Anny z Paszkowskich.

P. ukończył gimnazjum w r. 1916 w Rydze i rozpoczął tam studia lekarskie. Z powodu działań wojennych i ewakuacji uniwersytetu do Woroneża przerwał naukę w r. 1918. Powrócił do Rygi, gdzie pracował jako robotnik, a następnie urzędnik konsulatu polskiego. W r. 1922 przyjechał do Warszawy i podjął studia medyczne. Wkrótce jednak przeniósł się do Wilna, gdzie kontynuował studia. Wówczas zainteresował się higieną i ogłosił swoją pierwszą pracę pt. Zależność utlenialności od wahania poziomu wód gruntownych („Arch. Higieny” 1927). Od r. 1928 pracował w Zakładzie Patologii Ogólnej, a od r. 1929 w Zakładzie Medycyny Sądowej u Sergiusza Schilling-Siengalewicza. Studia ukończył w maju 1930 i uzyskał stopień doktora wszech nauk lekarskich. W l. 1936–7 przebywał na stypendium Funduszu Kultury Narodowej w Instytucie Medycyny Sądowej i Społecznej w Berlinie u V. Müller-Hessa. Habilitował się w Wilnie w r. 1939, uzyskując veniam legendi z zakresu medycyny sądowej i ubezpieczeniowej na podstawie rozprawy O zatruciu tlenkiem węgla. Do zatwierdzenia habilitacji nie doszło wskutek wybuchu drugiej wojny światowej. W r. 1940 P. został inspektorem higieny szkolnej w Komisariacie Zdrowia Litewskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej, a w r. 1941 głównym epidemiologiem Wilna. Po zajęciu Wilna przez Niemców przeniósł się do pow. brasławskiego jako lekarz rejonowy. W r. 1945 P. zamieszkał w Suwałkach jako ordynator Oddziału Zakaźnego w Szpitalu Miejskim i kierownik Przychodni. W r. 1946 przeniósł się do Gdańska, gdzie pracował początkowo w Ubezpieczalni Społecznej i jednocześnie jako kierownik Oddziału Higieny Pracy w Urzędzie Wojewódzkim, a następnie jako starszy asystent w Zakładzie Medycyny Sądowej Akad. Medycznej.

W r. 1947 P. został kierownikiem Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej na Wydziale Lekarskim Uniw. Łódz. jako zastępca profesora. Dn. 16 II 1948 habilitował się na Wydziale Lekarskim Uniw. Gdań. na podstawie tej samej pracy, którą w r. 1939 przedłożył na Uniw. Wil.: O zatruciu tlenkiem węgla („Med. Pracy” 1949 i osobno, W. 1949). Otrzymał w r. 1948 tytuł profesora nadzwycz. Po powstaniu Akademii Medycznej w Łodzi nadal kierował Katedrą i Zakładem Medycyny Sądowej. W r. 1958 został profesorem zwycz. Zorganizował Katedrę i Zakład Medycyny Sądowej Wojskowej Akademii Medycznej w Łodzi i kierował nimi w l. 1958–64. Wykładał też okresowo (1949/50, 1954, 1958) medycynę sądową na Wydziale Prawa Uniw. Łódz.

Jednocześnie P. pracował jako naczelnik Wydziału Higieny Pracy w Departamencie Sanitarno-Epidemiologicznym Min. Zdrowia, a następnie wicedyrektor Polikliniki Chorób Zawodowych w Łodzi. W latach pięćdziesiątych był m. in. przewodniczącym Wojewódzkiej Komisji Społeczno-Lekarskiej przy Prezydium Rady Narodowej i specjalistą krajowym w zakresie toksykologii. W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych był członkiem Komisji Medycyny Sądowej Rady Naukowej przy ministrze zdrowia i opieki społecznej, przewodniczącym Zarządu Głównego Polskiego Tow. Medycyny Sądowej i Kryminologii, założył i przez wiele lat przewodniczył Oddziałowi Łódzkiemu tego Towarzystwa; pełnił też obowiązki specjalisty wojewódzkiego w zakresie medycyny sądowej. Jako ekspert sądowy pracował w dziedzinie orzecznictwa sądowo-lekarskiego do końca życia.

P. był autorem 63 prac (niektóre z nich ukazały się też w tłumaczeniu niemieckim i francuskim), dotyczących kazuistyki sądowo-lekarskiej, problematyki pracy lekarza przemysłowego („Wiad. Lek.” 1949), błędów lekarskich (tamże), podstaw wychowania fizycznego w środowisku pracy (tamże 1950), roli medycyny sądowej w kryminalistyce („Wiedza i Życie” 1956, „Problemy Kryminalistyki” 1959, 1962, „Arch. Med. Sądowej” 1964), skutków prawnych urazów czaszkowo-mózgowych („Państwo i Prawo” 1967) i badania stanu trzeźwości. Tym ostatnim zagadnieniem interesował się od r. 1948 i poświęcił mu 25 publikacji. Uważał, że z nietrzeźwością jako zjawiskiem nagminnym należy walczyć, stosując przymus zapobiegawczo-leczniczy i prohibicję w godzinach pracy, co znalazło urzeczywistnienie w ustawach przeciwalkoholowych z l. 1956 i 1959. Z tej dziedziny ogłosił m. in. Badanie trzeźwości. (W. 1948, Wyd. 2., W. 1950). Dla potrzeb zaocznego kursu prawnego dla biegłych ogłosił prace: Biegły lekarz w postępowaniu sądowym (W. 1968) i Ocena stanu trzeźwości, stanu wskazującego na użycie alkoholu i stanu nietrzeźwości (W. 1968).

Po przejściu na emeryturę P. uzyskał w r. 1967 rentę specjalną; utrzymywał nadal kontakt z medycyną sądową, Katedrą i Zakładem, gdzie do ostatnich chwil był konsultantem naukowym. Brał udział w kongresach i zjazdach międzynarodowych w Londynie, Genui i Lipsku. Był członkiem wielu tow. naukowych w kraju i za granicą oraz honorowym członkiem Polskiego Tow. Medycyny Sądowej i Kryminologii. Zmarł 11 IX 1974 w Łodzi. Został pochowany na cmentarzu «Na Dołach» w Łodzi. Był odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

P. był dwukrotnie żonaty: z Niną Nałęcz-Czajkowską (zm. 1959) i z Eugenią Fijałkowską; w pierwszym małżeństwie miał syna Aleksandra, inżyniera do spraw klimatyzacji, i córkę Teresę, reżysera filmów animowanych, z drugiego małżeństwa miał syna Tomasza.

Rocznik Lekarski RP, W. 1933/4, 1936, 1938; Woźniewski Z., Polski almanach medyczny, W. 1957; Urzędowy spis lekarzy…, W. 1939; – Fiedorczuk Z., Profesor dr hab. med. Bronisław Puchowski, „Arch. Med. Sądowej” T. 25: 1975 s. 101–7 (fot., spis prac); Fiedorczuk Z., Kotowski W., Prof. Dr Bronisław Puchowski, „Problemy Alkoholizmu” R. 22: 1974 nr 12 s. 28 (fot.); – Nekrologi z r. 1974: „Głos Robotn.” nr 218, „Służba Zdrowia” nr 38, „Tyg. Powsz.” nr 46, „Życie Warszawy” nr 225; Z dziejów Almae Matris Vilnensis, Kr. 1996 s. 387; – Informacje Zygmunta Fiedorczuka, Walentego Lewkowskiego z Łodzi i Jadwigi Kowalewskiej z Działu Spraw Pracowniczych Uniw. Łódz.

Teresa Ostrowska