Szakien Bronisław (1890–1938), botanik, docent Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie.
Ur. 29 VII w Kizlarze na Kaukazie, był synem pochodzącego z Wieloniszek (pow. poniewieski) Józefa, lekarza wojskowego w armii rosyjskiej, oraz pochodzącej z Wilna Marii z Kodziów. Miał brata Klaudiusza (ur. 1888), wywiezionego w l. czterdziestych XX w. do łagrów i tam zmarłego. Bratem stryjecznym S-a był Konstanty Szakien (Konstantinas Šakenis) (1881–1959), działacz litewski, absolwent Inst. Technologicznego w Petersburgu, współredaktor „Vilniaus žinios” (1905–7), nauczyciel w Wilnie (1918–22), następnie w Republice Litewskiej dyrektor gimnazjum w Poniewieżu (1925–6), minister oświaty (1927–34) i przewodniczący Sejmu (1936–40). Aresztowany w r. 1941 i skazany na dziesięć lat łagrów, został zwolniony w r. 1956; był autorem przekładu na język litewski „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza (Kaunas 1924).
Po śmierci ojca S. przybył z matką do Wilna; ukończył tam w r. 1911 I Gimnazjum Państw. Męskie. Od t.r. studiował nauki przyrodnicze na uniw. w Petersburgu, ale po wybuchu pierwszej wojny światowej wrócił w r. 1915 do Wilna. Po wkroczeniu wojsk niemieckich do miasta włączył się już we wrześniu t.r. w tworzenie szkolnictwa polskiego, m.in. był współzałożycielem, a następnie inspektorem i nauczycielem przyrody w Gimnazjum im. Joachima Lelewela. Jesienią 1918 w celu dokończenia studiów przybył do Warszawy, ale 11 XI t.r. wstąpił tam jako ochotnik do WP i uczestniczył w rozbrajaniu żołnierzy niemieckich. Wykorzystując każdy urlop wojskowy na studiowanie, uzyskał w r. 1920 absolutorium na Uniw. Warsz. W szeregach 77. pp Kowieńskiego 1. DP Litewsko-Białoruskiej wziął udział w wojnie polsko-sowieckiej. Służbę w WP zakończył w grudniu t.r. Na mocy ustawy z t.r. o nadawaniu ziemi żołnierzom WP otrzymał folwark Janowo (pow. dziśnieński); gospodarowanie powierzył bratu Klaudiuszowi.
W styczniu 1921 wrócił S. do pracy w szkolnictwie wileńskim jako nauczyciel przyrody w Państw. Gimnazjum Żeńskim im. Elizy Orzeszkowej. Po złożeniu w r. 1923 egzaminu przed Państw. Komisją Egzaminacyjną przy USB otrzymał dyplom nauczyciela szkół średnich. Równocześnie pracował naukowo jako wolontariusz, a od r. 1922 jako młodszy, a potem starszy asystent w Zakł. Botaniki Ogólnej USB, kierowanym przez Piotra Wiśniewskiego. W r. akad. 1925/6 jako stypendysta Min. WRiOP przebywał w Belgii, gdzie na uniw. w Louvain prowadził badania cytologiczne pod kierunkiem V. Grégoire’a. Po powrocie doktoryzował się w r. 1927 z filozofii w zakresie botaniki na Wydz. Matematyczno-Przyrodniczym USB na podstawie rozprawy La formation des chromosomes hétérotypiques dans l’Osmunda regalis („La Cellule” T. 37: 1927). Od t.r. prowadził wykłady z anatomii i cytologii roślin, a potem także ćwiczenia botaniczne dla studentów rolnictwa. Współpracował z założoną w l. dwudziestych i kierowaną przez Aleksandra Dmochowskiego Wileńską Pracownią Przyrodniczą, wspomagającą szkoły nieposiadające własnych zakładów. Od r. 1930 był członkiem Komisji Fizjograficznej PAU.
Oprócz studiów cytologicznych prowadził S. także badania mykologiczne, dotyczące przede wszystkim rdzy (Uredinae); opublikował z tego zakresu prace, m.in. Przyczynek do znajomości rdzy Wileńszczyzny i Grodzieńszczyzny („Kosmos” T. 51: 1926, odb. Lw. 1926), Spis rdzy z okolic Trok ziemi Wileńskiej („Prace Tow. Przyjaciół Nauk w Wil. Wydz. Nauk Mat.-Przyr.” T. 5: 1929, odb. Wil. 1929) oraz Dodatkowy spis rdzy Wileńszczyzny (Powiaty – dziśnieński i postawski) (tamże T. 9: 1935). W pracach tych podał jako pierwszy ok. 190 odmian rdzy (wcześniej znano tylko 32), występujących na opisywanych terenach oraz określił szereg gatunków nienotowanych dotąd w Polsce. W r. 1935 został adiunktem USB, w związku z tym zrezygnował we wrześniu t.r. z pracy nauczyciela gimnazjalnego. T.r. kontynuował badania na uniw. w Louvain, a wyniki opublikował we Francji w pracy Prophase meiotique dans l’Equisetum silvaticum et l’Equisetum palustre („La Cellule” T. 45: 1936). W wersji rozszerzonej pt. Kształtowanie się chromosomów w profazie mejotycznej u Equisetum silvaticum L. i Equisetum palustre L. („Prace Tow. Przyjaciół Nauk w Wil. Wydz. Nauk Mat.-Przyr.” T. 11: 1937); rozprawa ta stała się w r. 1937 podstawą habilitacji S-a w zakresie botaniki i przyznania mu docentury na USB. W tym okresie rozszerzył S. swoje badania florystyczne i podjął badania geobotaniczne; opisał 50 rzadkich oraz 10 nowych dla Wileńszczyzny gatunków roślin, m.in. w pracach Notatki florystyczne z Wileńszczyzny (tamże, odb. Wil. 1937) i Nowe stanowiska Linnaea borealis na Wileńszczyźnie (tamże, odb. Wil. 1937). Był członkiem Polskiego Tow. Botanicznego, Tow. Przyjaciół Nauk w Wilnie (wchodził w skład jego zarządu) oraz Polskiego Tow. Przyrodników im. Kopernika. USB przyznał mu dwukrotnie (1928, 1938) nagrody z Funduszu im. Marszałka Józefa Piłsudskiego. S. zmarł nagle 25 III 1938 w Wilnie, został pochowany 28 III na cmentarzu na Rossie.
W małżeństwie z Sabiną z Kowalewskich (1891–1976), nauczycielką łaciny w gimnazjach wileńskich, po drugiej wojnie światowej uczącą w gimnazjach w Toruniu, miał S. trzy córki: Zofię (ur. 1931), po mężu Gurską, nauczycielkę języka polskiego w Gdańsku, Danutę (ur. 1933), po mężu Kowalewską, konserwatorkę dzieł sztuki w Toruniu, i Irenę (1937–2009), po mężu Gurską, nauczycielkę języka angielskiego w Sopocie.
Małachowicz E., Cmentarz na Rossie w Wilnie, Wr. 1993; Słown. biologów; Wileński słownik biograficzny, Bydgoszcz 2008; – Była taka szkoła. Gimnazjum im. Elizy Orzeszkowej w Wilnie 1915–1939, Red. E. Sławińska-Zakościelna, Londyn 1989 s. 129–30; Księga pamiątkowa Uniw. Wil., II; Mowszowicz J., Botanika, botanicy w Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie w latach 1919–1939, Studia i Mater. z Dziej. Nauki Pol., S. B, Z. 12: 1966 s. 107–8, 123; tenże, Conspectus florae vilnensis. Przegląd flory wileńskiej, Ł. 1957 cz. 1 s. 24–5, Ł. 1959 cz. 3 s. 9, 30, 97–8 (częściowa bibliogr.); Z dziejów Almae Matris Vilnensis. Księga pamiątkowa ku czci 400-lecia założenia i 75-lecia wskrzeszenia Uniwersytetu Wileńskiego, Red. L. Piechnik, K. Puchalski, Kr. 1996 s. 126, 402; Zarys dziejów nauk przyrodniczych w Polsce, W. 1983; – „Roczn. PAU” za l. 1929/30, 1931 s. LIV; Sławińska I., Szlakami moich wód..., L. 2004; Straty kultury pol. 1939–44, II; Zagórowski, Spis nauczycieli; – „Acta Societatis Botanicorum Poloniae” Vol. 6: 1929 s. 74; „Kosmos”, S. B., R. 61: 1936 s. 333; – Nekrologi i wspomnienia pośmiertne z r. 1938: „Acta Societatis Botanicorum Poloniae” Vol. 15 nr 4 s. XXX–XXXVI (P. Wiśniewski, bibliogr. prac, fot.), „Głos Narod.” nr 2, „Słowo” nr 85, 86 (S.K. [S. Kościałkowski]), nr 87, 91 (A. Niekraszówna); – Mater. Red. PSB: A. Śnieżko, Rossa – miasto umarłych. Groby zasłużonych, Wr. 1970 cz. 3 (mszp.); – Informacje wnuczki, Marii Wójtowicz z Kr.
Stanisław Tadeusz Sroka