INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Carl Samuel Schneider      Carl Schneider, wizerunek na podstawie fotografii prasowej.

Carl Samuel Schneider  

 
 
Biogram został opublikowany w 1994 r. w XXXV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Schneider Carl Samuel (1801–1882), pastor ewangelicko-augsburski, poseł do sejmu krajowego w Opawie i parlamentu wiedeńskiego. Ur. 22 IX w Bielsku, był synem Jana Dawida, sukiennika, i Eleonory Zipser.
Początkowo S. kształcił się w Bielsku, w l. 1813–17 w ewangelickim gimnazjum w Cieszynie, gdzie nauczył się języka polskiego, w l. 1817–21 w liceum w Preszburgu (Bratysławie). Następnie był nauczycielem klas wyższych w szkole żeńskiej w Bielsku. W r. 1824 został wikarym ewangelickiego kościoła w Bielsku, co wywołało protest gminy ewangelickiej, której nie zapytano o opinię w sprawie nominacji. W l. 1825–8 studiował teologię ewangelicką na uniwersytecie we Wiedniu. Po powrocie do Bielska został rektorem szkoły ewangelickiej (1828–33), a w r. 1832 proboszczem kościoła ewangelickiego.
Karierę polityczną S. rozpoczął w r. 1848. Na zebraniu pastorów w Bielsku zdecydowano wysunąć kandydaturę S-a do parlamentu wiedeńskiego. Na przedwyborczych spotkaniach przemawiał S. do zebranych w dwóch językach: niemieckim i polskim oraz opowiadał się za równouprawnieniem językowym dla ludności słowiańskiej, co – wg opinii współczesnych – wzmocniło jego pozycję. W rezultacie zaciętej walki wyborczej minimalną większością głosów zwyciężył w wyborach S. Protestowali przeciw temu katolicy, domagający się unieważnienia mandatu i rozpisania nowych wyborów. Parlament jednak zatwierdził mandat S-a. W parlamencie okazał się S. jednym z najaktywniejszych deputowanych śląskich. Dn. 4 VIII 1848 domagał się zniesienia pańszczyzny, w kolejnym przemówieniu (4 X 1848) zabiegał o pomoc dla ubogiej ludności śląskiej. W czasie swojej kadencji w l. 1848/49 głosował zawsze z lewicą i posłami cieszyńskimi. Pozostał w Wiedniu w czasie rewolucyjnych dni październikowych, do Bielska wrócił dopiero po zdobyciu stolicy 4 XI 1848, potem udał się do Kromieryża i nadal brał udział w pracach parlamentu. W wystąpieniach swoich zajmował się wówczas głównie sprawami wyznaniowymi. Postawa S-a w parlamencie przyniosła mu znaczną popularność, zyskał sobie opinię prawdziwego rzecznika ludu i uznanie chłopów śląskich, którzy wysyłali mu podziękowania i adresy.
S. był także dobrym kaznodzieją; wiele z jego kazań pozostało w rękopisach. Wspólnie z J. Hönelem opublikował Evangelisches Gesangbuch für Gemeinde und Haus ([b.m.w.] 1852). W lipcu 1863 ewangelicka Rada Parafialna w Bielsku urządziła mu uroczysty jubileusz z okazji 30-lecia pracy duszpasterskiej. W l. 1858–64 był S. seniorem gminy ewangelickiej w Bielsku oraz inspektorem okręgu szkolnego bielskiego. W r. 1864 został superintendentem morawsko-śląskim, sprawował tę funkcję aż do śmierci. Był także przewodniczącym generalnego synodu w Wiedniu. W języku polskim ogłosił List pasterski… (Bielsko 12 X 1864) do duchowieństwa ewangelickiego «z pozdrowieniem i błogosławieństwem».
W marcu 1861 w wyborach do sejmu krajowego w Opawie S. został posłem z kurii wiejskiej okręgu bielskiego. Otrzymał wówczas 109 głosów na 112 wyborców; ponownie wybrano go w l. 1867 i 1870. W sejmie głosował wraz z lewicą i opowiadał się za wyznaniowym równouprawnieniem. W r. 1871 zakończył długoletnią działalność polityczną, gdy ewangelicy odmówili mu swego poparcia i oddali głosy na katolickiego narodowca polskiego. Lokalna prasa przyczynę porażki widziała w liberalno-wolnomyślnych poglądach S-a, który poparł laicyzacyjną ustawę szkolną. S. pozostawał pod wpływem idealistycznej filozofii niemieckiej, był orientacji proniemieckiej, lecz cechował go daleko posunięty liberalizm zarówno w sprawach wyznaniowych, jak narodowych. Do Polaków był nastawiony «pozytywnie i przyjacielsko» (E. Kneifel).
Działał S. bardzo aktywnie na rzecz rodzinnego miasta Bielska. W r. 1862 był współzałożycielem fundacji ewangelickiego stowarzyszenia bratniej pomocy Gustawa Adolfa oraz zakładu dla wdów i sierot po pastorach i nauczycielach ewangelickich. Dbał o rozwój szkolnictwa ewangelickiego, był współtwórcą szkoły dla chłopców przy pl. Kościelnym 7 i Ewangelickiego Seminarium Nauczycielskiego w Bielsku. W r. 1867, gdy seminarium ewangelickie zostało otwarte, otrzymał krzyż komandorski orderu Franciszka Józefa. Popierał budowę internatu dla młodzieży z poza Bielska (1868–70) i gimnazjum trzyklasowego przy ul. Strzelniczej (1871). Dn. 21 IX 1871 obchodził jubileusz 50-lecia pracy pedagogicznej. W r. 1876 zabiegał o pomoc finansową dla szkoły ewangelickiej w Ustroniu i wydał wówczas odezwę pt. Verehrte Herren geliebte Glaubensbrüder… ([b.m.w.] 1876). W r. 1871 został honorowym obywatelem Bielska. U schyłku życia ogłosił S. swoje wspomnienia pt. Erzählungen eines alten Pastors aus seinem Leben (Bielitz 1880), w których opisał okres nauki w gimnazjum cieszyńskim, wybory do parlamentu wiedeńskiego w r. 1848 i swoją działalność poselską. W pamiętniku tym mocno podkreślał polskość Bielska. Krótko przed śmiercią obchodził 50-letni jubileusz pracy duszpasterskiej. S. zmarł 25 VII 1882 w Bielsku, pogrzeb odbył się 27 VII «przy nadzwyczaj licznym udziale ludności» („Gwiazdka Cieszyńska”).
Ożeniony był (9 V 1831) z Rosą Grunwald, córką Samuela, sukiennika bielskiego.

Fot. w zakrystii kościoła ewangelickiego w Bielsku; – Estreicher w. XIX; Szeruda J., Bibliografia polsko-ewangelicka XIX i XX wieku, „Rocznik Ewangelicki” (W.) 1925 s. 368 poz. 415; Österr. Biogr. Lexikon, Lf. 49 (bibliogr.); PSB (Otto Leopold Marcin); Wurzbach, Biogr. Lexikon, XXXI; – Bielsko-Biała. Zarys rozwoju miasta i powiatu, Kat. 1971; Chlebowczyk J., Wybory do organów przedstawicielskich na Śląsku Cieszyńskim w 1848 roku, Kat. 1964 s. 15, 35, 53, 55, 56, 58–62, 69, 73; tenże, Wybory i świadomość społeczna na Śląsku Cieszyńskim w drugiej połowie XIX wieku, Kr. 1966 s. 15, 20, 48, 50, 52, 53, 55–7, 151, 157–9, 204, 308–10; Kneifel E., Die evangelisch-augsburgischen Gemeinden in Polen 1555–1939, Vierkichen über München [b.r.w.]; tenże, Die Pastoren der Evangelisch-Augsburgischen Kirche in Polen, Eging [1967]; Popiołek K., Historia Śląska od pradziejów do 1945 roku, Kat. 1979; Wegert A. P., Dzieje parafii ewangelickiej w Bielsku, W. 1974 s. 41, 53, 61; – Stalmach P., Korespondencja…, Wr.–W.–Kr. 1969; tenże, Pamiętniki, w: Grim E., Paweł Stalmach. Jego życie i działalność w świetle prawdy, Cieszyn 1910 s. 233; Wspomnienia Cieszyniaków, W. 1964; – „Gwiazdka Cieszyńska” 1871 nr 37, 1882 nr 30.
Red.

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.