Askenazy Cwi Hirsz ben Jakob (1660–1718), zwany Chacham Cwi, ur. się na Morawach, dokąd schroniła się jego rodzina, uciekając z Wilna przed inwazją moskiewską (1655). Gdy dziadek jego Efraim Kohen, były prezes sądu rabinicznego w Wilnie, został rabinem w Budzie (1666), wysłano chłopca na naukę do Salonik. Tam zetknął się A. z sabateizmem, a przyjrzawszy się tej nauce i jej wyznawcom, stał się ich wrogiem na całe życie. Po powrocie do Budy ożenił się bogato, lecz rychło Budę zdobyły wojska cesarskie (1686) i spaliły ją prawie doszczętu. A. stracił podczas szturmu żonę z córeczką a sam schronił się do Serajewa, gdzie uzyskał urząd rabina. Dowiedziawszy się, że jego rodzice znaleźli przytułek w Berlinie, udał się do Niemiec; tu po raz drugi ożenił się z córką rabina w Altonie i mieszkał w tem mieście, wykładając przez 18 lat talmud dojrzałej młodzieży. Sława jego wzrosła w tym czasie tak dalece, że z najdalszych gmin przesyłano doń pytania w kwestjach rabinicznych. Po śmierci teścia objął rabinat trzech miast (Altona, Hamburg, Wandsbek), lecz wskutek sporów przeniósł się do Amsterdamu i objął tam rabinat gminy niemieckiej. Zrazu żył dobrze ze swym kolegą z gminy portugalskiej (sefardyjskiej), lecz gdy przybył do Amsterdamu sekciarz sabatejski Chijon, A. był zmuszony do opuszczenia urzędu i miasta i do tułania się z liczną rodziną (15 dzieci) po Niemczech i po Polsce (Opatów, Rytwiany). W r. 1714 powołano go na rabinat lwowski, gdzie również poczęła podnosić głowę sekta sabatejska. A. rychło stłumił te próby i zamierzał przeprowadzić reformę wychowania i nauczania młodzieży, gdy go zaskoczyła śmierć w r. 1718. Spoczywa na cmentarzu lwowskim i jest praojcem licznych uczonych tego nazwiska (imioniska), wśród nich i prof. Szymona A.

Emden, Megilat Sefer, 1896; tenże, Torat Hakinaot; Buber, Ansze Szem, 1895; Bałaban, Szalszelet hajachas 1’ miszpachat Ornstein-Braude, 1931; Rodowód rodziny A. w Encycl. Judaica, III 491–2.            

Majer Bałaban