Gralath Daniel młodszy (1739–1809), profesor Gdańskiego Gimnazjum Akademickiego, historyk Gdańska. Pochodził ze znanej gdańskiej patrycjuszowskiej rodziny. Ur. 8 VI w Gdańsku jako drugi z rzędu spośród pięciu synów burmistrza Gdańska Daniela i Doroty Julianny z domu Klein, córki znanego uczonego i przyrodnika gdańskiego Jakuba Teodora Kleina. Po pięcioletnim pobycie (w l. 1752–7) w Gdańskim Gimnazjum Akademickim, gdzie był członkiem uczniowskiego niemieckiego towarzystwa naukowego, zapisał się w r. 1759 na uniwersytet w Królewcu, gdzie studiował nauki prawne i w r. 1763 uzyskał stopień doktora praw. Po powrocie do Gdańska objął – mimo młodego wieku – w r. 1764 katedrę prawa i historii w Gdańskim Gimnazjum Akademickim wraz ze związaną z tą katedrą od początku w. XVII funkcją inspektora «palatii», czyli internatu dla młodzieży szkolnej. Na stanowisku tym pozostawał przez 45 lat, pełniąc ponadto w l. 1799–1809 funkcję rektora gimnazjum. Pozostawał w serdecznej przyjaźni z prawnikiem i historykiem G. Lengnichem. Jako siedemdziesięcioletni starzec złożył 21 II 1809 r. godność rektora i funkcje profesora gimnazjum i przeniósł się do podgdańskiej rezydencji wiejskiej odziedziczonej po swej siostrze (Renacie Wilhelminie, zm. 2 IX 1808 r.), gdzie 8 VIII 1809 r. zmarł przy lekturze filozoficznych dzieł Karola Jeruzalema.
G. był autorem około dziesięciu dysertacji prawniczych, kilku utworów okolicznościowych, drukowanych głównie w Gdańsku, w l. 1763–80; przypisywano mu również autorstwo informacji o Gdańsku i obronę praw miasta wobec zakusów pruskiego rządu, zamieszczanych w naukowym czasopiśmie „Staats-Anzeigen”, wydawanym w Göttingen przez Augusta Ludwika Schlözera (tomy 4, 5 i 16, Göttingen 1783 i 1791). Najwybitniejszym jednak dziełem G-a jest jego obszerna, trzytomowa historia Gdańska, Versuch einer Geschichte Danzigs, wyd. drukiem w l. 1789–91 (dwa pierwsze tomy w Królewcu, tom trzeci w Berlinie), obejmująca dzieje Gdańska od czasów najdawniejszych po r. 1752. Dzieło to ukazało się w dużym – jak na owe czasy – nakładzie, sama bowiem lista prenumeratorów objęła ponad siedemset nazwisk, a otwierał ją król Stanisław August Poniatowski. Mimo przestarzałej metody ujęcia posiada dzieło G-a jeszcze i dziś swą wartość, tym więcej że jest to pierwsza próba istotnie naukowego opracowania historii Gdańska, i to w momencie dla miasta przełomowym. Na podkreślenie też zasługuje – zaznaczona przez autora w przedmowie do tomu I – popularyzatorska tendencja, by mieszkańcy Gdańska poznali dzieje rodzinnego miasta. W r. 1754 ogłosił również G. materiały do dziejów Helu.
Współcześni zachowali w pamięci postać G-a jako niezmordowanego szperacza-naukowca, miłośnika przeszłości Gdańska, bibliofila i kolekcjonera, znawcę malarstwa i muzyki, człowieka łagodnego (mimo uciążliwej, graniczącej z kalectwem choroby nóg), przyjaciela młodzieży, doskonałego narratora.
G. odziedziczył po ojcu znaczną bibliotekę przyrodniczą, pomnożył ją dziełami z zakresu historii. Część tej biblioteki przekazał testamentem swemu bratankowi Karolowi Stanisławowi, który był synem chrzestnym króla Stanisława Augusta; biblioteka ta została po śmierci Karola Stanisława G-a zakupiona w r. 1868 za cenę 300 pruskich talarów przez Magistrat Gdańska i przekazana do zbiorów Gdańskiej Biblioteki Miejskiej; liczyła ona 358 rękopisów, 327 druków, rysunki i mapy. Większa część biblioteki Daniela G-a została natomiast po jego śmierci sprzedana w r. 1810 na licytacji; katalog jej obejmował 1683 tomy dzieł w znacznej mierze polskich lub Polski dotyczących. Posiadał też G. cenny zbiór monet.
Portretowa sylwetka G-a znajdowała się w zbiorach B. Gdańskiej PAN, rkp. 1063, reprodukowana w „Zeitschr. d. Westpreuss. Gesch.-Vereins” T. 51 s. 81; – Allg. Dt. Biogr.; Altpreuss. Biogr.; Katalog der Danziger Stadtbibliothek, I 648; – Bentkowski F., Historia literatury polskiej, W.–Wil. 1814 II 259, 267; Reychman K., Ex-Librisy Gdańskie, W. 1929 s. 34–6; – Memoria viri… Danielis Gralath… a professoribus, Gedanii 1809; – B. PAN w Gd.: dzieła G-a; – W niektórych z wymienionych biografii podano mylną datę śmierci G-a względnie mylnie twierdzono, że był najstarszym synem Daniela G-a starszego.
Marian Pelczar