Szędzielorz (Szendzielorz) Daniel, krypt.: D.S., D.Sz. (1836–1916), górnik, hutnik, śląski pisarz i działacz ludowy.
Ur. 1 I w Michałkowicach (pow. bytomski, obecnie dzielnica Siemianowic Śląskich), w rodzinie chłopskiej, był synem Jana i Franciszki z domu Chorzela. Miał młodszego brata Mikołaja (ur. 1838).
S. uczęszczał do szkoły ludowej w Michałkowicach, a po jej ukończeniu podjął pracę w pobliskiej kopalni «Ficinus». Ok. r. 1860 został w kopalni przysypany zwałami węgla, w wyniku czego okulał i stracił władzę w ręce. Porzucił kopalnię «Ficinus» i zatrudnił się w siemianowickiej hucie «Laura». Zaprzyjaźniony z proboszczem michałkowickim ks. Antonim Stabikiem, korzystał z jego biblioteki. W r. 1869 w „Zwiastunie Górnośląskim” (nr 36) zadebiutował wierszem Jakże dzisiaj wielce się cieszymy... W czerwcu 1882 był jednym z założycieli Kółka Polskiego w Michałkowicach; po jego rozpadzie wstąpił do Związku Chrześcijańsko-Ludowego w Siemianowicach, którego stał się nieoficjalnym rymopisem i kronikarzem. Gdy w miejsce Kółka Polskiego w Michałkowicach powstało koło p.n. Gwiazda Michałkowska, został w czerwcu 1883 jego bibliotekarzem oraz poświęcił mu wiersz Gwiazda („Gaz. Górnośląska” 1883 nr 40). Dla powstałej przy «Gwieździe Michałkowskiej» sceny amatorskiej napisał komedię Wójt oszukany, czyli kara za pychę (niezachowana, wyst. w 1. półr. 1884). Pisał wiersze okolicznościowe (Karnawał czyli ostatki, „Katolik” 1883 nr 12, Powinszowanie Nowego Roku, „Gaz. Górnośląska” 1884 nr 1, O poświęceniu nowego kościoła w Siemianowicach, „Katolik” 1884 nr 78, Na Nowy Rok, „Głos Ludu Górnośląskiego” 1889 nr 1) oraz korespondencje do bytomskiej „Gazety Górnośląskiej”. Okazjonalnie publikował w „Zwiastunie Górnośląskim”, „Górnoślązaku”, „Gwieździe Piekarskiej” i „Kurierze Górnośląskim”, a także w krakowskim „Diable”. Wspólnie z Piotrem Kołodziejem i Juliuszem Ligoniem wydał w Siemianowicach „Kalendarz Ludowy Ilustrowany” na rok zwycz. 1889 i zamieścił w nim wiersze, m.in. o zmarłym w r. 1887 Stabiku (Ks. Antoni Stabik, proboszcz michałkowski). Po upadku «Gwiazdy Michałkowskiej» był w l. 1892–4 bibliotekarzem koła Tow. Alojzjanów w Michałkowicach. W r. 1894 ogłosił w „Kurierze Górnośląskim” wiersze Na Wielkanoc (nr 36) i Do szanownych abonentów „Kuriera Górnośląskiego” (nr 74), po czym zaprzestał pracy pisarskiej. Gdy władze rozwiązały organizacje polskie w Michałkowicach, przeniósł zbiory biblioteczne do swego domu i urządził w nim wypożyczalnię oraz czytelnię (zniszczone w r. 1908 w pożarze). S. zmarł 20 II 1916 w Michałkowicach, został pochowany na tamtejszym cmentarzu parafialnym.
W małżeństwie z Marią Płaczek (ur. 1844) miał S. syna Jana (1865–1933), działacza społecznego i oświatowego, od r. 1894 bibliotekarza koła Tow. Alojzjanów w Michałkowicach.
Janeczek Z., Siemianowicki słownik biograficzny, Kat. 1996; PSB (Kołodziej Piotr, Stabik Antoni); – 200 lat prasy polskiej na Śląsku, Opole 1992 s. 160; Górniczy stan w wierzeniach, obrzędach, humorze i pieśniach, Red. D. Simonides, Kat. 1988 s. 279–80; Hierowski Z., Nauczyciel z Lubszy i inne szkice, Kat. 1964; Książka polska na Śląsku w latach 1900–1922, Red. M. Pawłowiczowa, Kat. 1994; Lisowski J., Zapomniany Daniel-poeta, „Powstaniec Śląski” 1938 nr 41; Ogrodziński W., Dzieje piśmiennictwa śląskiego, Kat. 1965; Śląscy pisarze ludowi (1800–1914). Antologia poezji i prozy, Oprac. J. Kucianka, Kat. 1968; – Hertz, Zbiór poetów pol., Ks. 6.
Jacek Lyszczyna