Kmita Dobiesław z Sobienia i Wiśnicza h. Szreniawa (zm. 1478), wojewoda lubelski i sandomierski. Był najmłodszym synem Mikołaja, kasztelana przemyskiego, oraz jego drugiej żony Małgorzaty Michałowskiej, bratem kasztelana przemyskiego i lwowskiego Jana Kmity. Ok. r. 1439 znajdował się K. na dworze króla Władysława; w sierpniu t. r. przebywał z dworem na Rusi i otrzymał od króla wystawiony w Gródku zapis 60 grzywien na miasteczku Lipnicy Murowanej za dotychczasową służbę. Był w orszaku udającym się do Biecza na spotkanie spodziewanego króla węgierskiego Albrechta (do przyjazdu tego nie doszło). K. wziął udział w wyprawie Władysława Jagiellończyka po koronę na Węgry i król wydał mu w obozie nad rzeką Murą akt, którym przejął dług K-y 100 grzywien u Mikołaja Wroczyńskiego, ponadto zapisał mu pewne sumy na wsi Drozdowice w ziemi przemyskiej. Nie wiadomo, czy K. był w bitwie pod Warną 10 XI 1444 r., ponieważ w lipcu t. r. znajdował się w Sanoku i żadne źródło nie wspomina o jego obecności w bitwie warneńskiej.
W okresie bezkrólewia i w pierwszych latach rządów Kazimierza Jagiellończyka nie sprawował K. żadnych urzędów. W r. 1458 został kasztelanem bieckim, w 1460 wojnickim. W tym czasie stał się jednym z bliższych współpracowników króla i wykonawców jego centralistycznej polityki. Wraz z Piotrem Kurowskim kasztelanem lubelskim został wydelegowany z terenu wojny o Pomorze do Krakowa w związku ze sporem miedzy królem a Jakubem z Sienna, nominałem papieskim, o obsadzenie biskupstwa krakowskiego. Wysłańcom polecił król wezwać administratora biskupstwa i kanoników, «aby na upomnienia i groźby papieża nie zważali; wszystkim zaś, którzy by takowych usłuchali, kazał (król) pozajmować dobra, a ich samych z Krakowa i innych miejsc powypędzać» (Długosz). W listopadzie 1462 r. wystąpił K. na sejmie w Piotrkowie jako rzecznik przyłączenia ziemi gostyńskiej i rawskiej do Korony. Z biegiem lat stawał się jedną z czołowych osobistości stronnictwa królewskiego, zbliżył się do kanclerza królestwa Jakuba z Dębna. W r. 1464 został K. wojewodą lubelskim. Wraz z innymi dostojnikami uczestniczył 16 VI 1471 r. na zamku królewskim w obwołaniu najstarszego królewicza Władysława królem czeskim przez przybyłe w tym celu poselstwo z Czech. W sierpniu 1473 r. znajdował się wśród 8 senatorów w Opawie, gdzie spodziewano się podpisać warunki pokoju z królem węgierskim Maciejem (do czego nie doszło). T. r. na sejmie w Radomiu wystąpił z ostrą krytyką wojny polsko-węgierskiej oraz pokoju w Nysie, poparty przez innych. Uczestniczył w zjeździe panów polskich i węgierskich 26 II 1474 r. w Starej Wsi i Sromowcach, gdzie doszło do porozumienia. W n. r. wyznaczony został na niedoszły zjazd polsko-węgierski w sprawach granicznych rusko-wołoskich, brał też udział w układach zaręczynowych między dworem polskim a poselstwem bawarskim o rękę królewny Jadwigi.
Dobra ziemskie K-y obejmowały: zamek Wiśnicz w pow. czchowskim ziemi krakowskiej z wsiami Borowną, Kobylem, Leksandrową, Rogoziem, oraz m. in. wieś Kolosy w pow. wiślickim, wójtostwo w Bochni pod Krakowem, liczne wsi w ziemi sanockiej, wśród nich Bachórzec, Iwonicz (nabyty 1463), Hadle i Jaworniki (nabyte w 1469 od Anny Rzeszowskiej); w ziemi przemyskiej za wieś rodową Karniowce i za dopłatą kupił K. od proboszcza Św. Floriana w Krakowie, Jakuba Koniecpolskiego, Rączynę i Tuligłowy, od Małgorzaty z Dynowa (1461) pół domu z placem w Krakowie. Wraz z bratem Janem posiadał za młodu dobra po matce w Kurozwękach i wójtostwo w Szydłowie, które obaj odstąpili Krzesławowi Kurozwęckiemu (1439 i 1444). Jako zabezpieczenie gotówki pożyczonej królom trzymał bogate starostwo lipnickie. Dochody K-y powiększał handel solą; kupił np. 12 VI 1469 r. sól w żupach przemyskich za 1 200 grzywien i spławiał ją następnie Sanem i Wisłą ku Płockowi. Handel ten ułatwiały mu zapisy królewskie na żupach krakowskich i ruskich, kiedy pożyczał królowi gotówkę: w r. 1471 otrzymał zapis na 52 bałwany soli w salinach krakowskich w zamian za 333 grzywny i 50 fl. węgierskich. Poręczył pożyczkę królewską Morsztynom w r. 1469, Mikołajowi Kreidlerowi w r. 1471 (1 780 fl. węgierskich), a w r. n. temuż Kreidlerowi pożyczkę dawną (1467) zaciągniętą na pokrycie długów wojny o Pomorze. Uposażył K. w Dubiecku w r. 1478 kościół, opiekował się bratankami, synami Jana Kmity, kasztelana lwowskiego, i ich dobrami skupionymi wokół Sobienia, był też opiekunem dzieci Kmitów z Dubiecka: w r. 1473 Barbary córki Stanisława. Łączyły K-ę dobre stosunki sąsiedzkie ze szlachtą ziemi sanockiej, z Czeszykowiczami, Matiaszowicami (Balami), Piotrem Smolickim, panami Pobiednia i in. K. zmarł pod koniec sierpnia 1478 r. przed 25 VIII, nieżonaty i bezdzietny; wielką swą fortunę zostawił bratankom Kmitom z Sobienia: Piotrowi, Stanisławowi i Andrzejowi, oraz Barbarze z Dubiecka.
Boniecki; Dworzaczek, Genealogia; Uruski; Fedorowicz, Dostojnicy i urzędnicy; Maleczyński K., Urzędnicy grodzcy i ziemscy lwowscy w l. 1352–1783, Lw. 1938, Zabytki Dziejowe, VI; – Kiryk F., Jakub z Dębna na tle wewnętrznej i zagranicznej polityki Kazimierza Jagiellończyka Wr.–W.–Kr. 1967; Krasicki A., Nieco o Kmitach Śreniawitach, „Bibl. Ossol.” 1847 t. 2 s. 18–44; Rozbiór krytyczny Annalium Jana Długosza z l. 1444–1480, Prace Kom. Nauk Hist., Oddz. Krak. PAN, Kr. 1965; – Akta grodz. i ziem., XI, XVI; Arch. Sanguszków, II; Cod. epist. saec. XV, I, II, III; Długosz, Historia, V; tenże, Liber benef., II; Kod. m. Krak., I, III; Kod. Mpol., IV; Kod. mogilski; Kod. tyniecki; Materiały do dziejów dyplomacji polskiej z lat 1486–1516 (kodeks zagrzebski), opr. J. Garbacik, Wr.–W.–Kr. 1966; Materiały do historii miasta Biecza, Wyd. F. Bujak, Prace Kom. Hist. Sztuki, Kr. 1906 VII; Matricularum summ., I, III; Rachunki królewskie; Starod. Prawa Pol. Pomn., II nr 3158, 3758, 3793, 3975, 3994, 3997, 4097, 4136, 4157; Zbiór dokumentów mpol., I 306–7.
Feliks Kiryk