Ostroróg Dobrogost (właściwie Dobrogost z Ostroroga, także z Lwówka, Lwowski) h. Nałęcz (ok. 1435–1507/8), kasztelan poznański, starosta ostrzeszowski. Był jedynym zapewne synem Dobrogosta, kaszt. gnieźnieńskiego (zob.), i Anny z Nowego Miasta. W r. 1453 zapisał się, wraz ze swym stryjecznym bratem Janem, przyszłym woj. poznańskim (zob.), na uniwersytet w Erfurcie. Być może, że podobnie jak Jan, przebywał tu aż do jesieni 1455. Po śmierci ojca (1478/9) przejął po nim grodowe starostwo ostrzeszowskie. Od grudnia 1484 występował z tytułem kasztelana międzyrzeckiego – urząd ten otrzymał zapewne na sejmie lubelskim w lutym t.r. W lutym 1493 był na sejmie piotrkowskim, potem towarzyszył Janowi Olbrachtowi podczas jego pobytu w Wielkopolsce. Gdy Jan Ostroróg został jesienią 1493 starostą generalnym Wielkopolski, O. towarzyszył mu często w objazdach Wielkopolski i na sądach starościńskich. Uczestniczył też w sejmie piotrkowskim 1496 r. Po usunięciu Jana ze starostwa generalnego, wraz z nim i Andrzejem Szamotulskim, znajdował się w opozycji do nowego starosty, Ambrożego Pampowskiego. Na przełomie 1500 i 1501 r. z postulacji kard. Fryderyka otrzymał kasztelanię kaliską (po Szamotulskim), a wkrótce, po śmierci Rafała Leszczyńskiego, przeszedł w r. 1501 (jeszcze z nominacji może kard. Fryderyka lub sejmu elekcyjnego) na kasztelanię poznańską. Na sejmie elekcyjnym Aleksandra w październiku 1501 należał do współtwórców projektu przywileju mielnickiego. Po koronacji Aleksandra, w okresie osłabiania przez króla stronnictwa możnowładczego, jak się zdaje, nie odgrywał większej roli, odsuwany przez króla od większej polityki. Był na sejmie piotrkowskim w lutym 1504, potem w listopadzie t.r. przy królu w Krakowie, w dwa lata potem uczestniczył w sejmie elekcyjnym Zygmunta I.

O. był po ojcu właścicielem rozległego kompleksu dóbr (z wielkimi połaciami leśnymi), skupionego głównie wokół dwu miasteczek – Lwówka i Trzciela – w zachodniej Wielkopolsce. Ów kompleks systematycznie powiększał drogą zakupów, zamian i wyderkafów; w r. 1482 nabył Konin pod Lwówkiem, w r. 1489 – część Pakosławia (resztę w r. 1493), w r. 1491 pół Bukowca, w r. 1492 część w Głuponiach, w r. 1495 wziął w zastaw pół Pniew. Po ojcu otrzymał też Wierzenicę, Rakownię, Kobylnicę i Pławno pod Poznaniem. Posiadał nadto (także po ojcu) królewski Ostrzeszów, który potrafił utrzymać w swych rękach (a potem przekazać synom), pomimo kilkakrotnie podejmowanych prób wykupu starostwa (konsensy królewskie dla Wawrzyńca Gruszczyńskiego w r. 1478, Marcina Zborowskiego w r. 1484, Jana Lasockiego w l. 1493 i 1494, wreszcie Jana Zaremby z Kalinowy w r. 1505). Pod Ostrzeszowem miał też część wsi Parzynów (którą w r. 1493 odstąpił dawnemu ostrzeszowskiemu burgrabiemu ojca, Janowi Pakosławskiemu). O. zmarł między 21 II 1507 (był wtedy w Ostrzeszowie) a 24 III 1508, kiedy to król nadał kasztelanię poznańską Łukaszowi Górce.

O. był żonaty (ślub przed r. 1483) z dotąd bliżej nie znaną Dorotą, której w t.r. oprawiał znaczny posag 1 800 grzywien (i tyleż wiana) na swych dobrach. Z tego zapewne związku pochodziły wszystkie dzieci O-a: Jan (zm. po r. 1502), Jerzy (zm. przed r. 1541), w r. 1523 poborca pogłównego w woj. poznańskim, Stanisław (zm. przed r. 1560), Mikołaj (zm. ok. r. 1526), wreszcie Marcin (zm. ok. r. 1538), kaszt. kowalski, oraz córki: Dorota (żona star. wschowskiego Macieja Górskiego) i Małgorzata (zamężna za chorążycem kaliskim Mikołajem Kleczewskim z Łukowa) oraz Katarzyna (żona Wojciecha Janowskiego).

Dworzaczek, tabl. 105; Niesiecki; Paprocki; Uruski; Żychliński, I; Gąsiorowski, Urzędnicy wpol.; – Callier E., Ostroróg, P. 1891; Gąsiorowski, Urzędnicy zarządu lokalnego w Wpol.; Małecki A., Z przeszłości dziejowej pomniejsze pisma, Kr. 1897 II 222; Pawiński A., Jana Ostroroga żywot i pismo „O naprawie Rzeczypospolitej”, W. 1884; Wiesiołowski J., Ambroży Pampowski – starosta Jagiellonów, Wr. 1976; – Acta capitulorum; Akta Aleksandra; Akta grodz. i ziem., VII; Akta radzieckie poznańskie, P. 1948 III; Akta Unii; Cod. Pol., I, III; Kod. m. Kr.; Liber quitantiarum Alexandri regis ab a. 1502 ad 1506, W. 1897 s. 144, Teki Pawińskiego, I (tu pomyłkowo nazwany kanonikiem pozn.!); Matricularum summ., I–IV; Vol. leg., I 128; – AGAD: dok. perg. 7414, Metryka Kor. t. 17 k. 230, 252, 256, Ostrzeszów grodzka 2 k. 193 i n., grodzka 3 k. 3–66; Arch. Państw. w P.: księgi Poznań Gr. 7 k. 75v., 81, 133v., Gr. 9 k. 158, 158v., Gr. 10 k. 59, 126v., 148, 186, 192v., Gr. 11 k. 105, Gr. 13 k. 37, Gr. 58 k. 3v., Gr. 59 k. 127v., 130, 160v., Gr. 61 k. 35v., Gr. 62 k. 56v., 166v., 268v., Poznań Z. 23 k. 21v., Kościan Z. 17 k. 5, 174v., 209, 219v., 242.

Antoni Gąsiorowski