Rontaler (Ronthaler) Edward Aleksander, pseud. Niezabudka Leszek (1846–1917), pedagog, właściciel i dyrektor szkoły w Warszawie. Ur. 1 X w Brzezinach koło Łodzi, był najmłodszym z czterech synów Augusta, nauczyciela szkoły elementarnej, kantora kościoła ewangelickiego w Brzezinach, i Krystyny z Ruppmichów, bratem m. in. Bartłomieja, pastora w Łodzi, Teofila, lekarza w Piotrkowie, i Adolfa, pastora w Lipnie.
Od r. 1855 R. uczęszczał do gimnazjum w Piotrkowie. W styczniu 1863 wraz z kilkoma kolegami uciekł ze szkoły do powstania. Opis udziału R-a w walkach, przedstawiony we wspomnieniach pośmiertnych, zawiera wiele nieścisłości. Najprawdopodobniej R. brał udział w ataku oddziału powstańczego Józefa Grakowicza w dn. 24 I 1863 na załogę rosyjską w Radomsku. Potem został ciężko ranny w potyczce z oddziałem Kozaków na szosie prowadzącej z Brzezin do Łodzi. Brak jest potwierdzenia o zesłaniu R-a na Sybir i jego stamtąd ucieczce. Aby uniknąć represji za udział w powstaniu, dzięki stosunkom ojca, udało się przerobić metrykę R-a, zmieniając w niej imię z Aleksandra na Edwarda, które to imię nosił jego zmarły brat. R. zdał maturę w gimnazjum piotrkowskim. W l. 1864–8 studiował w Szkole Głównej Warszawskiej i otrzymał stopień magistra nauk filologiczno-historycznych.
W r. 1868 wyjechał do Odessy, gdzie był od r. 1869 nauczycielem łaciny i greki w gimnazjum Richelieuego w Odessie. Pod pseud. Leszek Niezabudka przesyłał w l. 1871–4 liczne Korespondencje z nad morza Czarnego do prasy krajowej, zwłaszcza do „Gazety Polskiej”, lecz także do „Kłosów”, „Tygodnika Ilustrowanego” i „Tygodnia”, wydawanego w Piotrkowie. W tym okresie opublikował prace: Psychologia i trojaki jej kierunek (Odessa 1874), O celowniku w języku polskim (tamże 1874), O celowniku w językach słowiańskich w porównaniu z językami indoeuropejskimi (tamże 1875), podręcznik zalecany przez rosyjskie Min. Oświaty Stilistyka latinskogo jazyka (Odessa 1875) oraz kilka innych prac w języku rosyjskim. Dzięki poparciu kuratora został R. wkrótce inspektorem szkoły w Kiszyniowie, a następnie był dyrektorem gimnazjów w Łubnach, Humaniu, Ostrogu, Nowogrodzie Siewierskim i Winnicy. Cieszył się wielkim uznaniem wśród rodzin polskich mieszkających na Podolu i Ukrainie, kierowano również pod jego opiekę młodzież usuniętą ze szkół w Królestwie w czasach kuratorstwa A. Apuchtina. Ok. r. 1891 R. został przeniesiony do Petersburga, gdzie w stopniu rzeczywistego radcy stanu pracował w zarządzie zakładów naukowych Min. Oświaty. W tej randze przeszedł w r. 1895 na emeryturę i powrócił do kraju. Objął stanowisko inspektora w Średniej Szkole Mechaniczno-Technicznej M. Mittego w Warszawie (późniejsza szkoła techniczna H. Wawelberga i S. Rotwanda).
Gdy w kwietniu 1896 ukazała się ustawa, zezwalająca osobom prywatnym na zakładanie szkół handlowych, podległych Min. Skarbu, a nie jak inne szkoły Min. Oświaty, R. uzyskał w sierpniu 1896 zgodę na otwarcie szkoły, mającej prawa szkoły rządowej. Była to pierwsza tego typu szkoła w Król. Pol. Pod nazwą szkoły komercyjnej, kryła się szkoła ogólnokształcąca z dodatkowymi, w najwyższych klasach, przedmiotami z dziedziny handlu. Uniezależnienie się od Min. Oświaty dawało znaczne swobody w nauczaniu. Na miarę ówczesnych możliwości wprowadził R. do kierowanej przez siebie szkoły ducha polskiego. Przy otwartej na ul. Nowy Świat 35 w październiku 1896 szkole, utworzył R. Komitet Rodzicielski. Ponadto w r. 1898 otworzył niższą, trzyklasową szkołę handlową przy ul. Rymarskiej, a w r. 1902 średnią szkołę rolniczą, wiążąc ją organizacyjnie ze szkołą komercyjną, jako jej oddział. W okresie strajku szkolnego szkoły R-a były przez krótki czas zamknięte. Uruchomił je R. następnie z polskim językiem wykładowym. Szkoła komercyjna mieściła się przy ul. Kaliksta 8 (późniejsza ul. Śniadeckich), a od r. 1911 w wybudowanym przez R-a budynku przy ul. Polnej 46. W szkole swej zatrudniał R. znakomitych nauczycieli, takich jak m. in. Adam Antoni Kryński, Ignacy Chrzanowski, Ksawery Sporzyński, Adolf Suligowski, Jan Kucharzewski. W r. 1914 zamierzał otworzyć szkołę artystyczno-przemysłową i uzyskał zgodę władz rosyjskich na jej uruchomienie. Projektu tego jednak nie zrealizował. W r. 1916 przekształcił dotychczasową szkołę komercyjną w ośmioklasowe gimnazjum realne. Zmarł 12 XII 1917 w Warszawie i pochowany został na cmentarzu ewangelicko-augsburskim. Po jego śmierci szkołę prowadziła żona i rodzina do r. 1939.
Ożeniony z Eweliną z Hryniewieckich, R. potomstwa nie zostawił.
W r. 1936 w gmachu szkolnym przy ul. Polnej 46 wmurowano tablicę ku czci R-a z jego podobizną.
Bibliogr. filozofii pol.; Bar, Słown. pseudonimów (tu jako: Aleksander Edward Rontaler); – ALR, Szkoły polskie, „Wędrowiec” 1906 nr 28 s. 545–6; Kloss W., Edward Aleksander Rontaler 1846–1917, W. 1936; kr., Nowa uczelnia, „Świat” 1914 nr 24 s. 39; Księga pamiątkowa Zjazdu b. wychowańców b. Szkoły Głównej na 40 rocznicę jej założenia, W. 1905 s. 74–5; Regulski J., Edward Aleksander Rontaler 1846–1917, w: Wspomnienia o szkole Edwarda Rontalera 1896–1939, W. 1960 s. 7–19; Szulc E., Luterańscy organizatorzy życia kościelnego wobec powstania 1863, „Kalendarz Ewangelicki” 1969 s. 218; – „Gaz. Handl.” 1896 nr 182; „Godzina Polski” 1917 nr 343, 1918 nr 1; „Kraj” 1896 nr 31, 1904 nr 17, 40; „Kur. Pol.” 1904 nr 129, 1917 nr 342; „Kur. Warsz.” 1896 nr 242, 1917 nr 344 wyd. wieczorne, nr 345 wyd. wieczorne, 1931 nr 128, 1936 nr 238 Niedz. Dod. Ilustr.; „Przegl. Techn.” 1901 nr 33; „Przegl. Tyg.” 1874 nr 29 s. 241–2; „Tyg. Ilustr.” 1906 nr 28, 1908 nr 23, 1917 nr 51 (fot); „Ziarno” 1902 nr 12; – Arch. B. Publ. w W.: sygn. A. 242; – Informacje bratanicy Hanny Rondthaler.
Stanisław Konarski