Langie (Lange) Edward (1812–1879), powstaniec 1831 i 1848 r., generał w służbie włoskiej. Syn Jana, właściciela ziemskiego, i Marii z Miecznikowskich, ur. 25 V (1808 r. wg archiwów belgijskich) w Lenarczycach w woj. sandomierskim. Kształcił się początkowo w liceum w Warszawie, później w Krzemieńcu. Dn. 8 I 1827 r. wstąpił ochotniczo do 4 p. piechoty w Warszawie, a w czerwcu t. r. otrzymał stopień podoficera i miejsce w szkole podchorążych. W powstaniu listopadowym walczył w 4 p. piechoty i w korpusie G. Ramoriny, z którym przekroczył granicę Galicji. Odznaczył się w bitwach pod Grochowem, Ostrołęką, Rogoźnicą i Międzyrzeczem. Dwukrotnie ranny, otrzymał Srebrny Krzyż Virtuti Militari i awans na podporucznika (1831). Po powstaniu pozostał w Galicji do r. 1836. Na przełomie 1832/3 przystąpił do spisku J. Zaliwskiego i wziął udział w wyprawie K. Dziewickiego na Staszów w Królestwie. Po rozproszeniu oddziału i schwytaniu Dziewickiego przedostał się z pomocą chłopów z powrotem do Galicji. W l. 1836–8 przebywał na emigracji we Francji i Belgii, pracując m. in. jako komisant win. W grudniu 1838 r. płk. F. Prószyński umieścił L-go w wojsku belgijskim, a w styczniu 1839 r. zatwierdzony został w stopniu porucznika z przydziałem do 1 p. piechoty liniowej. Uczestniczył w krótkiej kampanii holenderskiej w r. 1839. W r. 1842 znalazł się na liście oficerów «qui méritent un réprimande». W lipcu 1843 r. podał się do dymisji, którą za kilka dni odwołał prosząc o przeniesienie do innej jednostki. Prośba ta została odrzucona, wobec czego L. podał się ponownie do dymisji przyjętej ostatecznie 8 IX 1843 r. Otrzymał następnie 6-miesięczną odprawę, która nie wystarczyła na pokrycie osobistych, bardzo wysokich długów. Zainteresowały się nimi wreszcie odpowiednie organa państwowe, a na majątek osobisty L-go został położony areszt. Mieszkał L. w Brukseli i w Paryżu. Nawiązał wówczas kontakt z J. Lelewelem i brał udział w pracach Zjednoczenia Emigracji Polskiej jako członek gminy brukselskiej. Po powstaniu 1846 r. zbliżył się do prawicy emigracyjnej.
Na wieść o wybuchu powstania w Wielkopolsce przybył tam w połowie kwietnia 1848 r. i otrzymał od Mierosławskiego komendę wolnych strzelców. Dał się tam poznać jako dobry organizator i dowódca, przyczyniając się m. in. do zwycięstwa pod Miłosławiem i Wrześnią. Po klęsce powstania wrócił z powrotem na emigrację. W grudniu 1853 r. za aprobatą Mierosławskiego, ruszył do Turcji. W czasie podróży zbliżył się do W. Zamoyskiego, który w Stambule wziął go na swój żołd. Wbrew J. Wysockiemu i Mierosławskiemu L. poparł Hotel Lambert i przy pomocy Zamoyskiego dostał się we wrześniu 1854 r. do 1 p. kozaków Sadyka Paszy (M. Czajkowskiego). Mimo uprzedzeń Sadyka do L-go – demokraty i «zamoyszczyka» – obaj szybko porozumieli się i zaprzyjaźnili. W październiku 1854 r. L. został majorem i dowódcą straży przedniej kozaków. W czasie kampanii naddunajskiej odznaczył się odwagą, inicjatywą i karnością. Za swe czyny otrzymał medal i order Medžidje oraz awans na podpułkownika (listopad 1855). Po rozwiązaniu kozaków Sadyk powierzył mu w styczniu 1857 r. formację 2 p. dragonów sułtańskich, przez co naraził L-go na konflikt z Hotelem Lambert. Do r. 1859 L. stacjonował z pułkiem w Janinie, Tessali i Epirze, zwalczając bandytyzm i kontrabandę. W r. 1859 poróżnił się z Sadykiem, podał do dymisji i w kwietniu 1860 r. wyjechał do Genui.
W miesiąc później wstąpił L. w randze majora do «Tysiąca» G. Garibaldiego. Odbył w nim kampanię sycylijską i neapolitańską, wyróżniając się doskonałym dowodzeniem, szczególnie w bitwie pod Santa Maria di Capua. Dn. 10 X 1860 r. Garibaldi mianował go podpułkownikiem, a 27 X 1860 pułkownikiem i dowódcą pułku. Stopnie i stanowisko zatwierdził Wiktor Emanuel i przyjął L-go w r. 1861 do korpusu ochotników italskich. Po jego rozwiązaniu L. otrzymał naturalizację włoską i dowództwo pułku piechoty (1862). W l. 1862–5 zwalczał bandytyzm i partyzantkę neapolitańską w Abruzzach. Kampanię 1866 r. odbył na tyłach frontu. Mimo tego awansował na generała brygady. W r. 1868 otrzymał dowództwo brygady w Palermo i stopień generał-majora. Ciężko chory, podał się w r. 1870 do dymisji, którą otrzymał dopiero w r. 1873. L. zyskał w służbie włoskiej wielkie uznanie i liczne zaszczyty: Krzyż Sabaudzki, medale: brązowy i 2 srebrne, tytuły kawalera oraz oficera Orderu Św. Maurycego i Łazarza, Krzyż Oficerski Korony Włoskiej i tytuł komandora Orderu Korony Włoskiej (1873). Poza tym otrzymał osobiste podziękowanie od króla, Garibaldiego, ministra wojny, zwierzchników itp. Resztę życia (od 1870) spędził L. we Florencji, biorąc czynny udział w życiu tamtejszej Polonii. Zmarł 2 X 1879 r. Grobowiec z włoskim napisem, wykonanym przez K. Rodziewicza, znajduje się na cmentarzu Misericordia we Florencji.
Enc. Wojsk., IV 733; Lewak–Więckowska, Zbiory B. Rap. Katalog; – Leconte J. R., L’aide des officiers polonais exilés à la rénovation militaire Belge 1832–1853, Bruxelles 1945 s. 17, 20; Lewak A., Dzieje emigracji polskiej w Turcji 1831–1878, W. 1935; tenże, Garibaldi wobec polskich dążeń do niepodległości, Kr. 1932; Naglerowa H., Wyprawa Zaliwskiego w 1833, „Przew. Nauk. i Liter.” 1919 cz. II s. 719, 923–4; Ostrowski A., Garibaldi, W. 1969; „Pam. B. Kórn.” Z. 7: 1959; Xięga pamiątkowa w 50-letnią rocznicę powstania r. 1830, Lw. 1881; Żychowski M., Ludwik Mierosławski, W. 1963; – Bieliński S., Hieronim Ruszewski – Dziennik czynności i wypadków podczas misji gen. Wysockiego do Turcji, Oprac. J. Fijałek, „Roczn. B. PAN w Kr.” R. 6: 1960; Czajkowski M., Moje wspomnienia o wojnie 1854, W. 1962; Jenerał Zamoyski 1803–1868, P. 1930 VI; Lelewel, Listy emigracyjne, II–III; Mierosławski L., Powstanie poznańskie w 1848, Paryż 1853 s. 142, 146–8, 156, 180; Miłkowski Z., Udział Polaków w wojnie wschodniej, Paryż 1858; Z papierów po M. Czajkowskim i L. Śniadeckiej (1841–1867), Oprac. J. Fijałek, „Roczn. B. PAN w Kr.” R. 10: 1964; – „Kur. Warsz.” 1879 nr 235 (Wiadomości); „Przegl. Powsz.” (Lw.) 1860 nr 94 (Polacy pod Garibaldim); „Sztandar Pol.” R. 1: 1879 nr 18–20 (J. N. z Oleskowa Gniewosz, Gen. E. Lange – Wspomnienie pośmiertne); – Archives du Musée Royal de l’Armée w Paryżu: Doss. 4002 (wg dok. ur. w r. 1808); Archives Générales du Royaume. Min. de la Défense Nationale. Doss. 4002; B. Czart.: rkp. 5556, 5601–5606, 5609, 5611, 5614, 5646, 648 Ew., 1230 Ew.; B. Kórn.: rkp. 2549–2552, 2556, 2559 (niewykorzystane); B. Ossol.: rkp. 3380; B. PAN w Kr.: rkp. 1900.
Jan Wszołek