Stolpe Edward (1812–1874), pianista, kompozytor, nauczyciel muzyki.
Ur. w Warszawie, był synem Alojzego starszego (zob.) i Marii z Chociszewskich, bratem Alojzego młodszego (zob.).
S. uczył się w Liceum Warszawskim, gdzie w l. 1823 i 1824, jako uczeń kolejnych dwóch oddziałów klasy czwartej, uzyskał pochwały na publicznym popisie. W szkole tej poznał m.in. Fryderyka Chopina; następnie rozpoczął naukę kompozycji w Szkole Głównej Muzyki (Konserwatorium) u Józefa Elsnera. Dyplom uzyskał w r. 1828. W r. 1834 włączył się intensywnie w życie koncertowe miasta. Był dobrym pianistą, specjalizującym się w prawykonaniach dzieł polskich oraz popularyzowaniu muzyki mało znanej; pisano o nim, że «grał z ekspresją». W r. 1835 Ignacy Klukowski wydał w Warszawie jego utwór fortepianowy (lub dwa odrębne utwory) Valse et masure; w zakładach litograficznych Klukowskiego, Karola Magnusa i Gustawa Sennewalda wychodziły również jego walce i kotyliony, grane w Resursach Kupieckiej i Obywatelskiej oraz w Dolinie Szwajcarskiej. Prawdopodobnie jednak (poza stylizowanymi tańcami) nie zajmował się kompozycją. W tym okresie Ignacy Feliks Dobrzyński zadedykował S-mu swój „Thème original varié” B-dur op. 22 na fortepian (wyd. Lipsk 1839). W r. 1840 został S. nauczycielem fortepianu w Aleksandryjskim Inst. Wychowania Panien w Warszawie, a w r. 1842 wraz z Instytutem przeniósł się do Puław. Po powtórnym przeniesieniu Instytutu, przemianowanego na Inst. Aleksandryjsko-Maryjski Wychowania Panien (z siedzibą w gmachu byłego Inst. Szlacheckiego przy ul. Wiejskiej), powrócił w r. 1862 do Warszawy. W l. 1863–7 pracował jako profesor klasy wyższej fortepianu (do programu nauczania wprowadził dzieła Chopina) oraz jako inspektor i członek zarządu Inst. Muzycznego Apolinarego Kątskiego; był też ceniony jako prywatny nauczyciel muzyki. Z powodu przedwczesnej śmierci w r. 1872 syna Antoniego, S. załamał się i zrezygnował z udziału w życiu artystycznym. Zmarł w Warszawie 17 VII 1874, został pochowany 20 VII na cmentarzu Powązkowskim. Na pogrzeb przybył tylko jeden spośród jego byłych uczniów, uczestniczyli natomiast w uroczystości artyści chórów i orkiestry Teatru Wielkiego pod dyrekcją Adama Münchheimera.
Żoną S-go była poślubiona 13 VIII 1840 Maria z Turowskich (15 VII 1820 – 1885), śpiewaczka (sopran), siostra śpiewaczki Józefy Turowskiej-Leśkiewiczowej. Od maja 1836 studiowała u Karola Kurpińskiego w Szkole Śpiewu przy Teatrze Wielkim w Warszawie; 17 VI 1837 debiutowała rolą Elwiry w operze „Włoszka w Algierze” G. Rossiniego, następnie śpiewała m.in. partię Alicji w operze „Robert Diabeł” G. Meyerbeera, występowała także w operach G. Donizettiego i V. Belliniego. Dn. 7 VII 1839 śpiewała partię solową w jednej z kantat Kurpińskiego do słów Ludwika Dmuszewskiego wykonanej przez zespół Opery z okazji urodzin cara Mikołaja I. Uważana była za dobrą śpiewaczkę, ale umiejętnościami ustępowała siostrze Józefie. Dn. 1 IX 1841 opuściła scenę. W l. 1851–62 pracowała w Inst. Wychowania Panien w Puławach. Zmarła 5 IX 1885 w Kłodzienku (pow. żółkiewski), została pochowana 7 IX na cmentarzu Powązkowskim. S. miał z nią kilkoro dzieci, m.in. Antoniego (zob. Stolpe Antoni młodszy) i Natalię (ur. 23 VII 1854), żonę Maksymiliana Czarlińskiego (ok. 1847–1898), oficera rezerwy pruskiej gwardii ułanów.
The New Grove Dictionary of Music and Musicians, Ed. S. Sadie, London 2001 (Schäffer B.); Słown. Teatru Pol.; Boniecki, III 286 (dot. córki, Natalii); Żychliński, XXI 124, XXII 13, 193 (dot. córki, Natalii); – Frączyk T., Warszawa młodości Chopina, Kr. 1961; Nowakowski E., Dawne szkoły muzyczne w Warszawie, „Echo Muzycz., Teatr. i Artyst.” 1891 nr 412 s. 429, nr 413 s. 440; Rutkowska A., Rola społeczna Instytutu Muzycznego Warszawskiego i znaczenie jego działalności dla polskiej kultury muzycznej, W. 1980 s. 23, 30, 143, 171; Schiller J., Portret zbiorowy nauczycieli warszawskich publicznych szkół średnich 1795–1862, W. 1998; Szczublewski J., Teatr Wielki w Warszawie 1833–1993, W. 1993; Tomaszewski W., Między salonem a jarmarkiem, W. 2002; – „Kur. Warsz.” 1823 nr 180 dod., 1824 nr 189 s. 448, – Nekrologi: „Echo Muzycz., Teatr. i Artyst.” 1875 nr 102 s. 352, „Kur. Codz.” 1874 nr 156, „Kur. Warsz.” 1874 nr 156, 1885 nr 246 (dot. żony, Marii), „Przegl. Tyg.” 1874 nr 30 s. 248–9, „Tyg. Ilustr.” 1875 nr 376 s. 167, „Wędrowiec” 1874 nr 239 s. 80, „Wiek” 1874 nr 161 s. 3.
Barbara Chmara-Żaczkiewicz