Szalit Edward (Schalit Dawid) (1878–1942?), major Wojska Polskiego, lekarz stomatolog, wiceprezydent Tarnowa.
Ur. 12 VII w Tarnopolu w rodzinie pochodzenia żydowskiego, był synem Artura, kupca i Anny z Gruszewskich, bratem Juliana (Juliusza), aktora (zm. młodo w Wiedniu), Henryka, ekonomisty, Bernarda, używającego nazwiska Szarlitt (zob.), oraz Edmunda (zob.).
S. uczył się od r. 1890 w Wyższym Gimnazjum w Tarnopolu, w którym 3 VII 1897 zdał maturę. Kształcił się następnie na Wydz. Lekarskim UJ jako student zwycz. (1897/8–1901/2) i nadzwycz. (1902/3–1903/4), a równocześnie (1902/3–1906/7) był na UJ studentem nadzwycz. na Wydz. Filozoficznym. Odbył specjalizację stomatologiczną w klinikach w Berlinie i Krakowie. Dn. 4 VI 1910 uzyskał na UJ stopień doktora wszech nauk lekarskich. Po odbyciu jednorocznej służby wojskowej w armii austro-węgierskiej prowadził, zapewne od r. 1912, praktykę lekarską w Tarnowie. Należał w tym czasie do Związku Strzeleckiego.
Po wybuchu pierwszej wojny światowej został S. w r. 1914 wcielony do armii austro-węgierskiej i w stopniu porucznika służył jako lekarz w szpitalach polowych nr 4 i nr 7. W rezultacie swych starań został 8 X 1916 odkomenderowany do Legionów Polskich. Podjął służbę w Domu Ozdrowieńców w Kamieńsku, gdzie od 17 II 1917 do kwietnia t.r. kierował ambulatorium dentystycznym. Po kryzysie przysięgowym w lipcu t.r. został lekarzem Polskiego Korpusu Posiłkowego w Domu Ozdrowieńców w Nowym Mieście pod Przemyślem. Po przejściu linii frontu przez część Polskiego Korpusu Posiłkowego pod Rarańczą (nocą z 15 na 16 II 1918) S., nie biorący udziału w tej akcji, został internowany przez Austriaków w Żurawicy. Zwolniony po sześciu tygodniach, został ponownie wcielony jako lekarz do armii austro-węgierskiej; służył w 32. baonie pospolitego ruszenia w Nowym Sączu, a od sierpnia 1918 w 20. pp w Tarnowie. W listopadzie t.r. zgłosił się do WP i w stopniu porucznika został przydzielony do szpitala wojskowego w Tarnowie jako kierownik ambulatorium dentystycznego, ale już po upływie doby objął w tym mieście funkcję referenta Referatu Sanitarnego Sekcji Opieki MSWojsk. Awansował 15 VII 1919 do stopnia kapitana, a 6 VIII 1920 do stopnia majora (ze starszeństwem z 1 VI 1919). Dn. 16 VII 1921 odszedł z Referatu Sanitarnego w Tarnowie, a 16 XI t.r. został bezterminowo urlopowany z wojska, z przydziałem do kadry komp. sanitarnej nr 5 (później kadry zapasowej 5. Szpitala Okręgowego) w Krakowie. Po powrocie do Tarnowa pracował w Ubezpieczalni Społecznej, ambulatorium żydowskim i ambulatorium kolejowym. Był dyrektorem Żydowskiego Domu Starców, przewodniczącym komisji lekarskiej kahału oraz prezesem zarządu Powiatowej Kasy Chorych. W r. 1928 został członkiem komitetu organizacyjnego propiłsudczykowskiej lokalnej Żydowskiej Partii Ludowej. Zasiadał w Radzie Miejskiej; 19 VI 1932 objął funkcję wicekomisarza, a 13 VII 1933 urząd wiceprezydenta miasta. Włączył się w działalność Rewizyjnej Izby Lekarskiej w Krakowie (jako przewodniczący) i Związku Lekarzy Państwa Polskiego (jako członek zarządu). Był twórcą jedynego w Polsce Miejskiego Muz. Higieny w Tarnowie. Dzięki jego staraniom otwarto tamże kąpielisko przy ul. Bema 8. Publikował artykuły na temat stomatologii i higieny w lokalnych czasopismach, m.in. „Haśle” i „Tygodniku Żydowskim”, oraz wygłaszał odczyty z podobnej tematyki w seminarium nauczycielskim. Ogłosił broszurę Kwestia mieszkaniowa a zdrowie ludności (Tarnów 1934) i Mały katechizm higieniczny dla ludu wiejskiego (Tarnów 1936). Był członkiem PCK, Związku Legionistów Polskich oraz Związku Żydów Uczestników Walk o Niepodległość Polski (zasiadał w zarządzie oddz. tarnowskiego).
Dn. 31 XII 1938 zwolniono S-a z obowiązku służby wojskowej, lecz mimo to, prawdopodobnie pod koniec sierpnia 1939, został on zmobilizowany. Wg niepewnych informacji dostał się do niewoli sowieckiej we Lwowie. Zwolniony, został przez władze sowieckie mianowany naczelnym higienistą Lwowa, prowadził także praktykę lekarską w poliklinice. Podczas okupacji niemieckiej znalazł się w lwowskim getcie, gdzie najprawdopodobniej w r. 1942 został zamordowany. Był odznaczony Krzyżem Legionowym, Medalem Niepodległości, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–1921, Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości i Odznaką Pamiątkową Więźniów Ideowych.
Z małżeństwa z Blanką z domu Koeppl miał S. córkę Irenę (ur. 1912).
Cygan W. K., Oficerowie Legionów Polskich 1914–1917. Słownik biograficzny, W. 2006 IV (błędne imię ojca – Henryk); Gliński, Słown. lek. i farmac., III (bibliogr.); – Bartosz A., Tarnowskie judaica, W. 1992 s. 32; Cieniała T., Szpital żydowski w Tarnowie, „Biul. ŻIH” 1964 nr 2 (50) s. 87; Dutkiewicz M., Dom rekonwalescentów (uzdrowieńców) Legionów Polskich w Kamieńsku w latach 1915–1917, „Niepodległość” T. 53–54: 2003–4 s. 21, 27; Gałęzowski M., Na wzór Berka Joselewicza. Sylwetki żołnierzy i oficerów Legionów Polskich pochodzenia żydowskiego, [w druku]; Potęp a S., Tarnów międzywojenny 1918–1939, Tarnów 1988 s. 92, 107, 109–11, 130, 137 (fot.); Warżel A., Piłsudczykowskie ugrupowania polityczne na ziemi tarnowskiej w latach 1926–1939, s. 105, 248; Żydzi bojownicy o niepodległość Polski, W. 2002 s. 438; – Almanach lekarski 1932, Lw. 1932 s. 397; Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917 r.), W. 1917 s. 53; Pierwszy zjazd legionistów. Pamiętnik Zjazdu w Krakowie w dniach 5, 6 i 7 sierpnia 1922 w ósmą rocznicę wymarszu Strzelców na bój o Niepodległość Ojczyzny, Kr. 1922 s. 76; Rocznik lekarski RP za l. 1933/4, 1936, 1938, W.; Rocznik oficerski, W. 1923, 1924; Rocznik oficerski rezerw, W. 1934 s. 302, 768; Rudolf K., Witkowice, w: Za kratami więzień i drutami obozów, W. 1931 I; Spis oficerów służących czynnie w dniu 1 VI 1921 r., W. 1921 s. 452, 901; Sprawozdanie dyrekcji wyższego gimnazjum w Tarnopolu za r. szk. 1891–5, Tarnopol 1891–5; toż za r. szk. 1897, Tarnopol 1897 (jako Schalit Dawid); Urzędowy spis lekarzy, W. 1924–5, 1939; – „Hasło” 1933 nr 11, 43, 1934 nr 14, 1935 nr 6; „Tyg. Żyd.” 1928 nr 7, 1929 nr 39, 1934 nr 11, 1935 nr 31; – AAN: Zw. Legionistów Pol., sygn. 130 k. 23, Lista deklaracji na sarkofag Komendanta, Komunikat [Koło żołnierzy formacji pozapułkowych b. Legionów Polskich], nr 1, 1936, sygn. 130 k. 61, Wykaz (II), ZLP, sygn. 131 k. 46, Członkowie Koła, którzy nie są członkami Oddz. Zw. Legionów Pol. w Kr.; Arch. UJ: Corpus studiosorum (jako Schalit Dawid); Gł. B. Lek.: Kartoteka; CAW: Akta personalne S-a, sygn. 11722, akta Medalu Niepodległości 16 III 1937, sygn. 26/3391.
Marek Gałęzowski