Skalska z domu Heger Elżbieta (ok. 1855–1905), śpiewaczka i aktorka. Ur. we Lwowie.
W r. 1875, zaangażowana do teatru lwowskiego, zwróciła uwagę dyrektorów opery Henryka Jareckiego i Stanisława Dobrzańskiego. Dzięki ich pomocy ukończyła naukę ogólną muzyki. Poślubiła podówczas Tadeusza Skalskiego (zob.) i pod nazwiskiem męża zaczęła występować w epizodach w operetkach i operach. Z powodzeniem zagrała też rolę Emilii w komedii J. Blizińskiego „Przezorna mama” (26 VIII 1875), wielokrotnie potem ponawianej. Począwszy od sezonu 1875/6 r. śpiewała drugoplanowe partie operowe powierzane niższym sopranom, a nawet mezzosopranom (m.in. Marta w „Lindzie z Chamonix” G. Donizettiego i Anna w „Afrykance” G. Meyerbeera w r. 1876). Szczupła i drobnej figury, wykonywała często role chłopięce, jak np. Janusza w operetce „Paziowie królowej Marysieńki” S. Dunieckiego (1876), czy Orsina w operze „Lukrecja Borgia” G. Donizettiego i Gemmy’ego w „Wilhelmie Tellu” G. Rossiniego (1878). Zaczęto jej nadto powierzać tytułowe role wymagające finezyjnie komediowego aktorstwa i kobiecego czaru w operetkach J. Offenbacha: „Pericola” i „Wielka księżna Gerolstein” (1877) oraz „Piękna Helena” (1878). Równolegle grała w licznych wodewilach, operach komicznych, krotochwilach i obrazkach ze śpiewami, niejednokrotnie obok męża.
Silny głos S-iej miał zapewne rozległą skalę, skoro próbowała w operach wielkich partii dramatyczno-lirycznych. Latem 1877 podczas objazdu po Galicji (Stryj, Brody, Tarnopol) miała benefis w partii Racheli w „Żydówce” J. Halévy’ego (11 VIII), zaś w r. 1878, na letnich występach w teatrzyku ogródkowym «Eldorado» w Warszawie odniosła sukces, śpiewając Halkę S. Moniuszki i sceny z „Fausta” Ch. Gounoda (Małgorzata). W sezonie 1878/79 r. stała się czołowym sopranem opery lwowskiej, wykonując również partie koloraturowe, w których przejawiała niebywałą łatwość techniczną. Wystąpiła wówczas jako Zerlina w „Fra Diavolo” D. F. Aubera, Angiolina w „Don Desiderio” J. Poniatowskiego, następnie Violetta w „Traviacie” i Gilda w „Rigoletcie” G. Verdiego, Elwira w „Don Juanie” W. A. Mozarta, Eudoksja w „Żydówce”, Lady Durham w „Marcie” F. Flotowa. W premierze „Ruy Blasa” F. Marchettiego (14 X11 1878) jako Kassylda, na równi z solistami zaproszonymi z Włoch, «wywoływała bezprzestanne uniesienia publiki» („Gaz. Narod.” 1878 nr 291). Niektóre role operowe z tego właśnie sezonu wykonywała potem przez kilkanaście lat: Małgorzaty w „Hugonotach” i Berty w „Proroku” G. Meyerbeera, Hanny w „Strasznym dworze” S. Moniuszki, Adalgizy w „Normie” V. Belliniego, Oskara w „Balu maskowym” Verdiego. W r. 1879 poszerzyła swój repertuar o partie „Łucji z Lammermooru” Donizettiego i Leonory w „Trubadurze” Verdiego. Miała wtedy we Lwowie benefisy jako Małgorzata w „Fauście” Gounoda (10 V 1879), Halka (17 VIII 1879) i Gabriela w operetce „Zielona wyspa czyli Sto dziewic” C. Lecocq’a (7 X 1880). Jej popularność utwierdzał udział na czele obsady także w innych operetkach, jak: „Zemsta nietoperza” J. Straussa (Rosalinda), „Córka madame Angot” Lecocq’a, „Piękna Galatea” Suppégo, „Dzwony z Corneville” Planquette’a (Germana). «Wyborna – pisano – gra z prawdziwie artystycznym poczuciem i smakiem» („Gaz. Narod.” 1880 nr 250). Najlepsze role stworzyła w operach komicznych i operetkach francuskich: Offenbacha („Pani Favart”, „Córka Tamburmajora”, Eurydyka w „Orfeuszu w piekle”, Żaneta w „Księżniczce Trebizondy”), Lecocq’a („Giroflé-Girofla”, Księżna w „Książątku”, Morgiana w „Ali-Babie”), Suppégo (Petrita w „Donnie Juanicie”, Mary w „Gaskończyku”, Fiametta w „Bocaccio”, Lidia w „Fatinice”). Jasnowłosa, o miłym uśmiechu, doskonale też oddawała postaci polskich dziewcząt w repertuarze narodowym. Przez wiele lat grała Basię w „Krakowiakach i Góralach” J. N. Kamińskiego (z muzyką K. Kurpińskiego), Zosię w „Widmach” (wg II cz. „Dziadów” A. Mickiewicza) i Zuzię w „Verbum nobile” Moniuszki. Na premierze opery „Mindowe” H. Jareckiego wykonała partię Aldony (1 IV 1880). Jej kariera i popularność sięgnęła wtedy szczytu. Krytyka pisała o jej «fenomenalnym talencie», ubolewając jednak, że zabrakło jej «systematycznego kształcenia» (S. Schnür-Pepłowski). Bawiła widzów podczas programów noworocznych teatru lwowskiego. Śpiewała w Poznaniu (styczeń 1880) i w Warszawie (maj 1881), tu na scenie Teatru Wielkiego cztery słynne partie operowe (Oskar w „Balu maskowym”, Gilda w „Rigoletto”, Eudoksja w „Żydówce”, Violetta w „Traviacie”).
W r. 1882 nastąpiła dłuższa przerwa w scenicznej aktywności S-iej, ale już w grudniu t.r. podczas gościnnych występów Aleksandra Bandrowskiego we Lwowie, była jego partnerką jako Łucja z Lammermooru i Małgorzata w ,,Fauście”. Miała doroczne benefisy, niekiedy dodatkowo, wspólne z mężem; z tych, najpoważniejszy artystycznie odbył się 17 IV 1884, kiedy w „Opowieściach Hoffmanna” Offenbacha zaśpiewała trzy kobiece partie: koloraturową Olimpii, liryczną Giulietty i dramatyczną Antonii. Wtedy też swój repertuar operowy wzbogaciła o Micaelę w „Carmen” G. Bizeta. Jej popisowy «numer» stanowił koloraturowy „Walc” Marchesiego. Zimą 1885 poważnie zachorowała: 2 III mąż wyreżyserował składany program na dochód dla niej. Później do r. 1887 śpiewała głównie poza Lwowem, m.in. w Stanisławowie, w Podgórzu koło Krakowa, w Tarnowie i Rzeszowie z zespołem Henryka Lasockiego. Dn. 19 III 1887 znowu we Lwowie wystąpiła w roli tytułowej w „Hrabinie” S. Moniuszki. Potem pojawiała się tu na scenie w drobnych nowych rolach, chętniej aktorskich, niż wokalnych, w jednoaktowych komediach muzycznych i wodewilach, ale także w operetkach, jak „Jonatan” K. Millöckera (Henrietta, 1890) czy „Wielki mogoł” E. Audrana (Irma, 1891), które cieszyły się wielkim powodzeniem. Dn. 7 V 1889 wystąpiła w Tarnopolu z teatrem ukraińskim tow. «Ruska Besida» jako Charlotta w „Gasparone” K. Millöckera. Jesienią 1891 śpiewała u boku Aleksandra Myszugi partie Violetty („Traviata”) i Łucji z Lammermooru. Nadal jeszcze w l. 1892–4 ponawiała swe dawniejsze role operowe, choć też w nowej operze H. Jareckiego „Barbara Radziwiłłówna” (1893) wykonywała partię Polly, a w „Rycerskości wieśniaczej” P. Mascagniego altową już, Lucii.
W l. 1875–1900 S. niemal co roku występowała w Krakowie z zespołem lwowskim. Po r. 1900 we Lwowie powierzano jej operowe i operetkowe epizody. Latem 1903 miała występy w Krakowie w zespole Ludwika Hellera, w lecie 1904 w Warszawie, w teatrze ogródkowym «Renaissance». Pod koniec życia zbiedniała i znalazła się w przytułku dla nieuleczalnie chorych. Zmarła we Lwowie, 17 VII 1905.
Słown. Teatru Pol., I (fot.); Maresz B., Szydłowska M., Repertuar teatru polskiego we Lwowie 1886–1894, Kr. 1993; Marszałek A., Repertuar teatru polskiego we Lwowie 1875–1881, Kr. 1992; taż, Repertuar teatru polskiego we Lwowie 1881–1886, Kr. 1993; – Schnür-Pepłowski S. J., Teatr polski we Lwowie, Lw. 1889–91 I–II; – „Gaz. Narod.” 1878 nr 291, 1880 nr 232, 250; „Nowości Ilustr.” 1905 nr 31 (fot).
Małgorzata Komorowska