Kreydler (Creidler, Kreydlar) Erazm (ok. 1450–1504), mieszczanin krakowski, faktor kamery litewskiej, dworzanin królewski. Syn Mikołaja (zob.) i Katarzyny Szwarzówny. Immatrykulował się w r. 1467 w Akad. Krak. jako «Erasmus Nicolai Kreydlar». Jak długo studiował, nie wiadomo, żadnych stopni nie osiągnął. Z uniwersytetem związany był jeszcze w r. 1470; występował jako świadek przed sądem rektorskim. Być może, że przebywał potem czas jakiś w Norymberdze. Dn. 17 XI 1475 r. rajcy norymberscy odpowiadają na list Mikołaja Kreydlara w sprawie nieporozumień między jego synem a mieszczaninem norymberskim Sebaldem Lauberem. Po śmierci ojca w r. 1480 K. otrzymał w spadku 4 000 fl., trzy części domu «Karniowskiego» (dziś Pod Baranami), dom zwany domem Stoxa przy ulicy Grodzkiej, wielki ogród z domami, młynem i stawami za łaźnią Wiślną między murami miasta a Rudawą, trzy folwarki na Zwierzyńcu, ogród «na Biskupim» za kościołem Św. Krzyża, folwark w Dąbiu, poza tym gwarectwo, i hutę w Olkuszu. Wartość szacunkowa działu K-a wynosiła 3200 fl., w rzeczywistości była ona o wiele większa, gdyż nie dokonano obliczenia sumy z żup olkuskich, cła krakowskiego oraz dóbr ziemskich.
W latach osiemdziesiątych K. rozpoczął zakrojoną na szeroką skalę działalność handlową, która objęła nie tylko Kraków, ale i miasta zagraniczne. Wymieniane w aktach sumy tak pożyczane od K-a, jak i te, które był winien, świadczą o jego zamożności. Pozostawał w ścisłych stosunkach z bogatym mieszczaństwem krakowskim, jak i ze szlachtą, a to: Janem Tesznerem, Pawłem i Stanisławem Schwarzami, Michałem z Przedborza, Leonardem Fogelwederem, Franciszkiem Bąkiem, Henrykiem Platterem; akta miejskie krakowskie honorują K-a tytułem «nobilis et famosus». Źródła wskazują, że spieniężał swoje nieruchomości w l. 1480–3, m. in. 1 VII 1480 r. sprzedał dwom braciom A. i P. Czarnym (Schwarzom) z Krakowa swą posiadłość na Zwierzyńcu, w r. 1481 zrzekł się udziału z kopalni w Olkuszu i wszelkich poszukiwań w górach na rzecz Stanisława Schwarza. Utrzymywał kontakty z kupcami Norymbergi, Koszyc, a może także i Kaffy. Dn. 9 X 1481 r. upominał się o zwrot długu od niejakiego «Jorge Melten von Cafcha». Wtedy także dostawiał towary na dwór królewski.
Prawdopodobnie pod koniec tego okresu przeniósł się K. w celach handlowych do Koszyc, gdzie pozostał przez lat kilka (może do r. 1494). Przed wybuchem wojny między królem polskim Olbrachtem a Władysławem czeskim o panowanie na Węgrzech był użyty w misji dyplomatycznej; 27 VI 1490 r. widzimy go w Koszycach z listami od kanclerza kor. Krzesława z Kurozwęk i marszałka kor. Piotra Kmity, które zachęcały Olbrachta, aby niezwłocznie wkroczył do Węgier. Prawdopodobnie w tym okresie nawiązał K. bliższe stosunki z kupcem koszyckim Walentym Weidentem (Weydentem), przyszłym mężem jedynej swej córki. Podczas pobytu w Koszycach K. nabył tam bliżej nie znane posiadłości. Po powrocie z Koszyc operacje finansowe K-a zwiększyły się, wzrosło także jego znaczenie jako dostawcy dworu królewskiego (materiały i futra). Po r. 1502 został K. faktorem kamery litewskiej. Łączyły go w tym okresie stosunki z drukarzem krakowskim Szwajpoltem Fiołem, również z Janem Bonerem, Fryderykiem Schillingiem, Erazmem Krupką. K. zmarł pod koniec 1504 r. Dn. 9 I 1505 r. zięć zmarłego, Walenty Weident, występuje jako sukcesor majątku, spłacając długi teścia.
Papée F., Polska i Litwa na przełomie wieków średnich, Kr. 1903 s. 260; Pieradzka K., Przedsiębiorstwa kopalniane mieszczan krakowskich w Olkuszu od XV do początków XVII wieku, Zesz. Nauk. UJ, Historia, Kr. 1958 z. 3 nr 16 s. 49; Ptaśnik J., Studia nad patrycjatem krakowskim wieków średnich, „Roczn. Krak.” T. 16: 1914 s. 24, 25; Rutkowski J., Skarbowość polska za Aleksandra Jagiellończyka, „Kwart. Hist.” R. 23: 1909 s. 35; – Acta rectoralia, I nr 200; Akta norymberskie do dziejów handlu z Polską w XV wieku, Wyd. J. Ptaśnik, Arch. Kom. Hist., Kr. 1912 XI nr 34; Akta odnoszące się do dziejów stosunków handlowych Polski z Węgrami, głównie z archiwum koszyckiego (1354–1505), Wyd. S. Kutrzeba, Arch. Kom. Hist., Kr. 1902 IX nr 68; Album stud. Univ. Crac., I 186; Cracovia artificum, Cz. 1 nr 760, 1173, 1174; Matricularum summ., III nr 120, 278, 279, 1953, 1954; Teki Pawińskiego, II 1; – Arch. Państw. w Kr.: Arch. m. Krak., Acta consul. rkp. nr 429 s. 655, 657, 658, 660, 718, 727, 729 741, 777, nr 430 s. 44, 45, 52, 53, 111, 112, 154, 410.
Danuta Quirini Popławska