Szczepankiewicz Eugeniusz, pseud.: Żak, Jasielski, Żubr (1930–1991), matematyk, ekonomista, profesor Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu.
Ur. 13 III w Godowej (pow. strzyżowski), w wielodzietnej rodzinie chłopskiej, był synem Jana i Marii z Błyskalów.
Podczas okupacji niemieckiej uczył się S. w szkole powszechnej w Strzyżowie; okazjonalnie był łącznikiem komendy placówki AK «Strzyżów», m.in. przewoził meldunki i materiały do inspektoratu AK w Rzeszowie. Po wyzwoleniu spod okupacji niemieckiej uczył się od września 1944 w Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącym w Strzyżowie. Działał w ZHP. W reakcji na reformę ZHP na wzór sowiecki utworzył 1 IX 1949 konspiracyjną młodzieżową Demokratyczną Armię Krajową, która szybko skupiła kilkudziesięciu członków w czterech placówkach: na Podkarpaciu (Strzyżów, Żyznów, Lutcza) i Śląsku (Ruda Śląska). Został dowódcą organizacji i napisał jej deklarację ideowo-programową, w której na plan pierwszy wysuwał samokształcenie, umacnianie wśród społeczeństwa nastrojów patriotycznych oraz przygotowanie się do walki z narzuconym ustrojem. Wskutek zdrady jednego z członków został 28 IV 1950 wraz z kolegami aresztowany i osadzony w areszcie śledczym Woj. Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Rzeszowie. Dn. 8 IX t.r. Wojskowy Sąd Rejonowy w Rzeszowie skazał go za usiłowanie obalenia przemocą ustroju na dziesięć lat więzienia, pozbawienie praw publicznych i honorowych na cztery lata oraz przepadek całego mienia. S. odbywał karę kolejno w więzieniach na zamku w Rzeszowie, we Wronkach, Jaworznie, Rawiczu i Nowogardzie; po czterech latach i dwóch miesiącach został w r. 1954 zwolniony z więzienia w Nowogardzie z powodu zaawansowanej gruźlicy płuc.
W r. 1955, po powtórzeniu jedenastej klasy, zdał S. z wyróżnieniem maturę w Liceum Korespondencyjnym w Rzeszowie i otrzymał dyplom upoważniający do wstępu na studia bez egzaminu. Po odrzuceniu jego wniosku o przyjęcie zarówno na historię, jak i prawo, podjął t.r. studia matematyczne na Wydz. Matematyki, Fizyki i Chemii Uniw. Wrocł. W październiku 1956 był na Uniw. Wrocł. jednym z przywódców studenckich. Działał w Zrzeszeniu Studentów Polskich jako wiceprzewodniczący Rady Uczelnianej (przez dwa lata) oraz wiceprzewodniczący Rady Okręgowej we Wrocławiu (przez rok). Dn. 16 V 1960 otrzymał dyplom magistra matematyki na podstawie pracy Rozważania nad zagadnieniem Bazylewicza, po czym 1 IX t.r. został zatrudniony jako asystent Katedry Matematyki w Wyższej Szkole Rolniczej we Wrocławiu; uczestniczył w zespołowych pracach nad analizą złóż torfowych. W r. 1962 przeniósł się do wrocławskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej; tam 29 XI 1965 na Wydz. Ekonomiki Przedsiębiorstwa doktoryzował się na podstawie rozprawy Model zmienności złóż torfowych i jego aspekt ekonomiczny, napisanej pod kierunkiem Rudolfa Hohenberga; otrzymał następnie stanowisko adiunkta. W r. akad. 1966/7 odbył roczny staż w ZSRR, gdzie na uniwersytetach w Moskwie, Leningradzie i Kijowie specjalizował się w zakresie rachunku prawdopodobieństwa i cybernetyki ekonomicznej pod kierunkiem J. W. Linnika, W. I. Smirnowa i B. W. Gniedenki. W marcu 1968 podczas strajku studentów stanął w ich obronie, za co został zmuszony do odejścia z uczelni.
S. przeniósł się do Opola i w tamtejszej Wyższej Szkole Pedagogicznej (WSP) był od października 1969 adiunktem Katedry Podstaw Matematyki. W r. 1976 objął kierownictwo Zakł. Zastosowań Matematyki w Inst. Matematyki. Zajmował się zastosowaniem matematyki w ekonomii, biologii, medycynie, ochronie środowiska oraz naukach filologicznych. Zainicjował opracowanie podręcznika akademickiego jego współautorstwa Matematyka dla ekonomistów (W. 1974), przez wiele lat podstawowego w tej dziedzinie. Dn. 14 V 1981 habilitował się na Wydz. Zarządzania i Informatyki Akad. Ekonomicznej we Wrocławiu na podstawie pracy Pewna klasa pól losowych quasi-izotopowych (Opole 1975), wyróżnionej trzecią nagrodą ministra nauki, szkolnictwa wyższego i techniki. Dn. 14 X 1982 otrzymał na WSP w Opolu stanowisko docenta. Wykładał statystykę i algebrę oraz prowadził seminaria z procesów stochastycznych i pól losowych wraz z ich zastosowaniami; podobne zajęcia powierzano mu także w Akad. Ekonomicznej we Wrocławiu i Politechn. Śląskiej w Gliwicach. W r. 1981 opublikował monografię Pewne klasy pól losowych i ich zastosowania (W.), w której wykazał, że problem próbkowania jest grą (przy minimalizacji kosztów z równoczesną maksymalizacją dokładności pomiarów), znajdującą szerokie zastosowanie od geologii, przez gruntoznawstwo, wytrzymałość materiałów, nawożenie gleby, szacowanie jakości upraw, badanie opadów atmosferycznych, filtrację pyłów przez tkaniny i elektrofiltry, aż do bombardowania dywanowego włącznie. Podsumowaniem tej problematyki była praca Zastosowania pól losowych (W. 1985), w której oprócz wskazania wielu dziedzin zastosowania teorii pól losowych wykazał jej niezmienność względem określonej rodziny transformacji, przy potraktowaniu pól losowych jako specyficznych funkcji automorficznych. Inne prace S-a dotyczyły statystyki, zwłaszcza ekonometrii i programowania liniowego oraz teorii filtracji, mającej zastosowanie w ochronie środowiska, m.in. podał model statystyczno-matematyczny, będący podstawą do skonstruowania optymalnego filtra przemysłowego. Był współautorem pracy Description of the dust filtration process („Prace Nauk. Akad. Ekon. we Wr.” 1988 nr 442, wspólnie z J. Kościanowskim). Ogółem opublikował ponad sto prac (książek, monografii, artykułów i opracowań dla przemysłu). Był promotorem trzech prac doktorskich i ok. 150 magisterskich. W r. 1987 otrzymał tytuł profesora nadzwycz. nauk ekonomicznych.
S. współpracował z uczelniami polskimi i zagranicznymi, m.in. z UAM, Politechn. Krak., Akad. Ekonomiczną w Katowicach (wygłosił tam cykl wykładów monograficznych z zakresu probabilistycznej teorii programowania liniowego), Politechnische Hochschule Zwickau i Universidad Autónoma de Madrid. Był członkiem Association d’Économétrie Appliquée, International Statistical Institut i jego powstałej w r. 1975 sekcji The Bernoulli Society for Mathematical Statistics and Probability, Polskiego Tow. Ekonomicznego oraz Polskiego Tow. Matematycznego (wchodził w skład jego zarządu głównego, a w l. 1982–6 przewodniczył jego Oddz. Opolskiemu). Należał też do Opolskiego Tow. Przyjaciół Nauk i Tow. Miłośników Ziemi Strzyżowskiej. Zmarł 17 X 1991 we Wrocławiu, został tam pochowany 21 X w kwaterze żołnierzy AK na cmentarzu Świętej Rodziny na Sępolnie.
W zawartym w r. 1961 małżeństwie z Anną Jaros, lekarzem stomatologiem, miał S. dwie córki: Joannę Szczepankiewicz-Battek (ur. 1963), geografa, oraz Ewę (ur. 1972), architekta i ekonomistę.
Dzięki staraniom wdowy, Sąd Wojewódzki w Rzeszowie uchylił 25 V 1992 wydany w r. 1950 na S-a wyrok i oczyścił go z ciążących na nim zarzutów. W r. 1999 ukazała się książka Jana Prokopowicza „Młodość zdeptana, lecz nieujarzmiona. Demokratyczna Armia Krajowa w latach 1949–1955” (Rzeszów), oparta w znacznej mierze na materiałach przechowanych i zgromadzonych przez S-a. Dn. 24 VIII 2000 Rada Miejska Strzyżowa przyznała S-owi pośmiertnie honorowe obywatelstwo miasta.
Katalog rozpraw doktorskich i habilitacyjnych 1965, W.–P. 1967; – Lenkiewicz A., Polacy na przełomie XX i XXI wieku, Wr. 2001 IV (fot.); Nicieja S., Alma Mater Opoliensis. Ludzie, fakty, wydarzenia, Opole 2005 (fot.); Nowakowski J., Akowskie tematy, Strzyżów 2006 (fot.); Plezia W., Nie jest światło, by pod korcem stało…, „Bardo” (Strzyżów) 2000 nr 13/15 s. 16–17, 32–3; Półzięć J., Narodowe Święto Niepodległości. Prof. Eugeniusz Szczepankiewicz honorowym obywatelem Strzyżowa, „Waga i Miecz” (Strzyżów) 2000 nr 11 s. 3–4 (fot.); Wójcik B., Niepodległościowe organizacje młodzieżowe na Rzeszowszczyźnie w latach 1944–1956, Rzeszów 2009; – „Słowo Pol.” 1991 nr 245, 246, 260 (nekrologi).
Antoni Smoluk