Szaniawski Fabian Kazimierz h. Junosza (1700–1734), łowczy wielki litewski, poseł na sejmy.
Był jedynym synem Kazimierza (zm. między 20 VIII a 4 IX 1706), podczaszego trockiego i star. piotrowskiego (pow. orszański), i Zofii z Żuchowskich (zm. ok. 1714), bratankiem Konstantego Felicjana (zob.). Rodzice trzymali w zastawie dobra Męczenieta (pow. orszański). S. został ochrzczony 26 XII 1700 w kościele w Postawach (pow. oszmiański). Po śmierci rodziców jego opiekunami byli (jeszcze w maju 1721) stryjowie Konstanty Felicjan i Marcjan, sekretarz w. kor., opat komendatoryjny wąchocki, scholastyk wileński i proboszcz trocki.
W r. 1720 odbył S. z bratem stryjecznym Jozafatem Szaniawskim (zob.) podróż zagraniczną; latem t.r. przebywał w Paryżu. Przed 26 III 1723 był star. grodowym sochaczewskim, zapewne z cesji Mikołaja Siemianowskiego. Wjazd na to starostwo odbył w r. 1724, a Adrian Bielatowski uczcił to panegirykiem „Paestum Agni Szanaviani...”. S. miał już wtedy star. radzickie (woj. sandomierskie). Po ślubie z Eleonorą z Potockich, córką Piotra Jana, wówczas kaszt. bełskiego, bratanicą bp. warmińskiego (późniejszego prymasa) Teodora Potockiego (zob.), otrzymał z cesji teścia (za konsensem królewskim z 26 III 1723) star. czerkaskie (woj. kijowskie). Na sejm 1724 r. posłował z ziemi sochaczewskiej i został powołany do deputacji do konferencji z dyplomatami państw obcych. Dn. 24 X 1725 otrzymał rotmistrzostwo chorągwi pancernej w armii kor. po zmarłym Adamie Szaniawskim (zob.). W l.n. miał też chorągiew petyhorską w armii lit. Uczestniczył w reasumpcji sejmu w Grodnie; podczas inauguracyjnej sesji 28 IX 1726 proponował, by przede wszystkim powitać króla. Dn. 11 III 1732 został łowczym w. lit. Podczas bezkrólewia po śmierci Augusta II obrano go sędzią kapturowym na sejmiku przedkonwokacyjnym w Sochaczewie 18 III 1733. Na konwokacji t.r. reprezentował ziemię sochaczewską; został wyznaczony z izby poselskiej do rady przy prymasie Potockim. Zapewne nie został w Warszawie do końca obrad, ponieważ akt konfederacji (zawiązanej podczas konwokacji) podpisał w jego imieniu 23 V drugi poseł sochaczewski, Józef Lasocki. Na sejmiku przedelekcyjnym w Sochaczewie wybrano go 14 VII na rotmistrza i pułkownika tej ziemi oraz na posła na sejm elekcyjny. Dn. 12 IX oddał głos z woj. rawskim na Stanisława Leszczyńskiego.
S. posiadał części w rodowych Szaniawach Matysach, Gzarach i Sałamonach (ziemia łukowska), a w l. dwudziestych nabył od Konstancji z Drzewickich Sołtykowej dobra Drzewica w pow. opoczyńskim. Miał też dobra Wrzeszczów (pow. radomski). Po stryju Konstantym Felicjanie odziedziczył (dział spadku 7 VIII 1732 w Kielcach) dobra w ziemi warszawskiej (Opacz Wielki i Mały, Ojrzanów, Żelechów, Zaremby, Kaleń, Wesoła Wola, Zalesie, Falenty, Jaworów, Raszyn, Puchały, Wypady, Janki i Derdy), pałac w Warszawie przy ul. Senatorskiej, zwany Pod Gwiazdą (nr 480) oraz dworek na Solcu. Ponadto uzyskał (tak jak każdy z pozostałych spadkobierców) 252 233 zł 28 gr w gotówce oraz 398 grzywien srebra «w wielorakich różnego gatunku sprzętach». Żona S-ego odziedziczyła po ojcu majętność Hołhocze (woj. ruskie). S. miał star. kąkolewnickie, zapewne z cesji wspomnianego A. Szaniawskiego (za konsensem królewskim z kwietnia 1718), a 21 XI 1725 uzyskał dla żony ius communicativum na tym starostwie. Po śmierci teściowej przejął 22 III 1727 star. mostowskie (woj. bełskie) i wkrótce również na nim otrzymał ius communicativum dla żony.
S. utrzymywał nadworną kapelę; od ok. r. 1728 w dziewięcioosobowym składzie grali Czesi: František Benda, od ok. poł. t.r. kapelmistrz i koncertmistrz (od końca r. 1731 drugi skrzypek w kapeli króla Augusta II w Warszawie, później jeden z najwybitniejszych muzyków Fryderyka II, króla Prus) i Jiři Čart, skrzypek i flecista, od końca t.r. kapelmistrz i koncertmistrz (wkrótce potem członek kapeli Augusta II). W zespole S-ego byli też niemieccy waltorniści: Carl Höckh i Wilhelm Weicher. S. zmarł 22 XI 1734, został pochowany w r. 1735, zapewne w kościele Pijarów w Łukowie.
Wdowa po S-m Eleonora z Potockich (zm. przed 21 V 1742) mimo sprzeciwu stryja, prymasa, wyszła powtórnie za mąż 14 VII 1736 za Antoniego Grodzickiego, podczaszego ks. zatorskiego i oświęcimskiego, któremu wniosła posiadane po pierwszym mężu starostwa niegrodowe (oprócz czerkaskiego, które utraciła pod koniec r. 1735 wskutek przegranego procesu w asesorii kor. z Pawłem Karolem Sanguszką, marszałkiem w. lit.). S. pozostawił synów: Teodora (zm. 1751 lub 1752), rotmistrza chorągwi pancernej po ojcu, pułkownika wojska kor. od 8 II 1735, i Filipa Nereusza (zob.), oraz cztery córki: Zofię, Annę Różę (Rozalię) (21 VIII 1731 – 5 XI 1760), od ok. r. 1751 benedyktynkę sakramentkę we Lwowie, w zakonie Konstancję od Jezusa, Antoninę, zamężną za Józefem Drohojowskim, podstolicem chełmskim, później za Stefanem Duninem Wąsowiczem, podstolicem radomskim, star. budziszewskim, oraz Ludwikę (ok. 1730 – 27 VII 1785), żonę od r. 1755 star. lwowskiego Antoniego Potockiego (zob.).
Boniecki, II 202, V 27; Borkowska M., Leksykon zakonnic polskich epoki przedrozbiorowej, W. 2008 III 258; Dworzaczek, tabl. 141, 142; Elektorowie; Estreicher, XXX 204; Niesiecki, VIII, X (dod. 421–2); PSB (Potocki Antoni, Potocki Paweł, Sanguszko Paweł Karol); Słown. Geogr. (Drzewica); Święcki, Historyczne pamiątki, II 173, 472; Uruski, II 252, IV 394, XIII 313, XIV 294; Urzędnicy, XI; Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego, Oprac. A. Rachuba, H. Lulewicz, W. 2004 II; Wolff, Senatorowie W. Ks. Lit., s. 239; Żychliński, I tabl. III (błędnie) tabl. IV, III 215, V 418, XIV 49, 90, XVII 170, XX 54 (z błędami); – Ciesielski T., Armia koronna w czasach Augusta III, W. 2009 (jako Jozefat); Zielińska T., Magnateria polska epoki saskiej, Wr. 1977; Żurawska-Witkowska A., Muzyka na dworze Augusta II w Warszawie, W. 1997; – Judaica Lublinensia. Materiały źródłowe do dziejów Żydów w księgach grodzkich lubelskich, Oprac. H. Gmiterek, L. 2001 I; Korespondencja Józefa Andrzeja Załuskiego 1724–1736, Oprac. B. S. Kupść, K. Muszyńska, Wr. 1967; Pamiętnik Felicjana Junoszy Piaskowskiego podstolego podlaskiego, majora JKMości, „Przyjaciel Domowy” 1865 nr 67 s. 343; Teka Podoskiego, III 8, 46; Vol. leg., VI 401, 595, 613; Źródła do dziejów Warszawy. Rejestry podatkowe i taryfy nieruchomości 1510–1770, Wyd. A. Berdecka i in., W. 1963; – „Gaz. Pol.” 1734 nr 21, 140 s. 203; „Kur. Pol.” 1732 nr 116 s. 494, 1733 nr 181 s. 427, nr 203 s. 518; – AGAD: Arch. Radziwiłłów, Dz. V, nr 15578, Ks. grodzkie łukowskie, nr 57 k. 15v, 20–20v, Metryka Kor., nr 413 k. 220v, Sigillata, nr 18 s. 96, nr 21 k. 40, Metryka Lit., Dz. XI, Geneal., nr 4 s. 809, Zbiór mater. różnej proweniencji, nr 29 s. 28–42; B. Jag.: rkp. 5344 t. IV k. 104v, 106, 185; B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: rkp. 8347 k. 260, 261, 302, 303, 314, 315; Rossijskij gosudarstvennyj archiv drevnich aktov w Moskwie: Metryka Lit., F. 389 op. 1 nr 167 k. 244; – Informacje Krzysztofa Chłapowskiego z W. i Mariusza Machyni z Kr.
Andrzej Haratym