INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Felicjan Korytowski h. Mora      portret Felicjana Korytowskiego - według oryginału w Bibliotece Baworowskim we Lwowie - repr. w: Kazimierz Chłedowski, Z przeszłości naszej i obcej, Lwów 1935, niepag. karta ilustr. między s. 4 a 5 - w zbiorach Biblioteki Narodowej w Warszawie - źródło ko

Felicjan Korytowski h. Mora  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 1968-1969 w XIV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Korytowski Felicjan h. Mora (ok. 1720–ok. 1810), generał wojsk kor. Był synem Antoniego (zm. 1740), dziedzica Padniewa w pow. gnieźnieńskim, i Anny Łaskawskiej. Od młodych lat poświęcił się karierze wojskowej. Najpierw służył w armii pruskiej, gdzie uzyskał niższe stopnie oficerskie. Po powrocie do kraju został pułkownikiem i dowódcą regimentu pieszego buławy w. kor., a następnie generał-majorem wojsk kor. Od ok. r. 1755 był komendantem m. Lwowa. W t. r. ożenił się z Teofilą Szaszewską, wdową po Adamie Krzywcu. Gdy w r. 1766 Komisja Wojskowa zarządziła ze względów oszczędnościowych redukcję w oddziałach autoramentu cudzoziemskiego, K. zatrzymał na własny koszt w swym regimencie 60 szeregowców przeznaczonych do zwolnienia. Przez cały czas konfederacji barskiej stał wiernie przy królu. Już w początkach stycznia 1768 r. przeszkodził Józefowi Pułaskiemu i Michałowi Krasińskiemu w próbach zawiązania konfederacji w czasie trwania kontraktów lwowskich. W końcu kwietnia alarmował gen. Piotra Kreczetnikowa o niebezpieczeństwie ze strony konfederatów i uzyskał na wsparcie szczupłego garnizonu ok. 200 Rosjan. W połowie t. r. K., ratując życie 100 więźniom hajdamackim, wykorzystał ich przy pracach publicznych, budowie fabryki i tzw. Kamienicy Andriollego, a następnie przez 4 lata zatrudniał w swej manufakturze lwowskiej. Po wybuchu wojny tureckiej Komisja Wojskowa postanowiła 9 XI wysłać K-ego na wzmocnienie garnizonu do Kamieńca Podolskiego. Ze względu jednak na niebezpieczeństwo dróg F. K. Branicki nie wykonał tego zarządzenia. Od końca zimy 1769 r. K. opatrywał miasto w amunicję i żywność oraz umacniał jego mury.
Gdy Rosjanie wiosną opuścili miasto, K. 3 V ostrzegał o niebezpieczeństwie ze strony konfederatów, ale w dwa tygodnie potem otrzymał z gabinetu królewskiego wymijającą w tej sprawie rezolucję. Istotnie 26 V podstąpił pod Lwów Kazimierz Pułaski. Na żądanie kapitulacji K. odpowiedział, że bronić się będzie aż do śmierci. Dn. 1 VI przybyli jeszcze Józef Bierzyński i Ignacy Potocki, którzy zapewniali K-emu posiadane stopnie i komendę. K. obiecywał poddać miasto dopiero po przystąpieniu do konfederacji króla i Komisji Wojskowej. Konfederaci przypuścili więc szturm trwający 10 godz., który K. dzielnie odpierał i sam osobiście z rezerwą dragonu spędził konfederatów Pułaskiego z zajętych już wałów. Potrafił przy tym nakłonić obywateli lwowskich do walki z konfederatami; wyraźnych ich sympatyków osadzał nawet w areszcie. K. za swą postawę otrzymał od dworu specjalną pochwałę i w nagrodę majątek Brylińce w ziemi przemyskiej. Dn. 6 t. m. I. Potocki ogłosił w grodzie buskim manifest potępiający postępek K-ego. Gdy zaś 5 t. m. K. bez porozumienia się z Komisją Wojskową wpuścił do miasta na garnizon 5 sotni kozackich, wywołało to wielką burzę. Marszałkowie złączeni pod Muszyną manifestem z 4 VII ogłosili K-ego zdrajcą i odrodkiem i skazali go «na łapanie». Obruszył się również na K-ego stary hetman Jan Klemens Branicki, a Tadeusz Lipski, kasztelan łęczycki, domagał się od Komisji Wojskowej przykładnego ukarania K-ego za to «crimen». Istotnie komisja musiała z początkiem marca 1770 r. rozpocząć śledztwo przeciwko K-emu. K. wciąż jednak trwał wiernie przy królu. Trzy razy odrzucał propozycje poddania się przedkładane przez Marcina Lubomirskiego, który 26 VII 1769 r. podstąpił pod Lwów i 1 VIII rozpoczął ostrzeliwanie miasta kulami ognistymi własnego pomysłu. Katarzyna Kossakowska, kasztelanowa kamieńska, wydała wówczas przeciwko K-emu manifest, oskarżając go o spalenie przedmieść lwowskich, a i później pomawiając, nie bez słuszności, o zabiegi w sprawie powiększenia załogi rosyjskiej.
Komisja Wojskowa 22 V 1770 r. poleciła ponownie K-emu obsadzić Kamieniec, ale już z drogi, ze Złoczowa, cofnęła go z powrotem do Lwowa. W końcu t. m. K. zamknął bramy twierdzy przed pułkownikiem Michałem Kreczetnikowem, ale Rosjanin wszedł do miasta przy użyciu siły. Nie przyszedł już mu jednak z pomocą, gdy Antoni Szyc podstąpiwszy pod Lwów nocą z 6 na 7 VII rozbił na przedmieściach przednie straże rosyjskie. Od tego czasu K. nie brał już udziału w walkach. Troszczył się o odsyłanych ze Lwowa na wschód jeńców konfederackich. Ostatni oddział wojsk polskich dowodzony przez K-ego opuścił Lwów 16 IX 1772 r., po oddaniu przez Rosjan miasta Austriakom. W t. r. otrzymał za swą wierną służbę Order Św. Stanisława. Po wyjściu z wojska osiadł na wsi, ale znaczną część każdego roku spędzał we Lwowie, gdzie z żoną do późnej starości prowadził dom otwarty, przyjmując w salonach swej okazałej kamienicy elitę galicyjską jak też gości z terenów Rzpltej. Zmarł bezpotomnie. Cały majątek zapisał w r. 1809 swemu dalekiemu krewnemu Franciszkowi Ko-rytowskiemu (1763–1827).

Portret K-ego w Muz. Narod. im. Jana III we Lwowie (do 1939); – Enc. Org.; Enc. Wojsk.; Boniecki; Stupnicki H., Herbarz Polski, Lw. 1859 II; Uruski; Żychliński, V, VIII 201, 301; – Dzieduszycki M., Żywot Wacława Hieronima Sierakowskiego arcybiskupa lwowskiego, Kr. 1868 s. 225–8; Geschichte des gegenwärtigen Kriegs zwischen Russland, Polen und der Ottomannischen Pforte, Frankfurt-Leipzig 1771 V 17; [Kaczkowski S.], Wiadomości p konfederacji barskiej, P. 1843 s. 135; Konopczyński W., Kazimierz Pułaski, Kr. 1931; tenże, Konfederacja barska; Korzon T., Dzieje wojen, Kr. 1923 III; tenże, Wewnętrzne dzieje, III; Łoziński W., Salon i kobieta, Lw. 1921 s. 117 (reprod. portretu), 124; Papce F., Historia miasta Lwowa w zarysie, Lw.–W. 1924 s. 173; Pawłowski B., Wojsko koronne i Komisja Wojskowa w dobie konfederacji barskiej 1768–1772, w: Od konfederacji barskiej do powstania styczniowego, W. 1962; tenże, Zajęcie Lwowa przez Austrię 1772 r., Lw. 1911 s. 26, 30–3 (reprod. portretu s. 31); Schmitt H., Dzieje panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego, Lw. 1880 III 292; Wasy-lewski S., Historie lwowskie, Lw.–P. 1921 s. 11; – Akta grodz. i ziem., XXIII; Karpiński F., Pamiętniki, Wyd. P. Chmielowski, W. 1898 s. 40; Kitowicz A., Pamiętniki, Wyd. W. Zawadzki, Lw. 1882 I 147; Korespondencja między Stanisławem Augustem a Ksawerym Branickim, Wyd. L. Gumplowicz, Kr. 1872 s. 8, 11, 25, 34, 41, 45, 53, 58, 80–1, 100, 105, 122, 150, 155, 162, 168, 170–1, 177; Kreczetnikow P., Dziennik wojennych działań, P. 1874 s. 91–2, 165; Listy Katarzyny z Potockich Kossakowskiej, kasztelanowej kamieńskiej, Wyd. K. Waliszewski, P. 1883; Listy Wojciecha Jakubowskiego do Jana Klemensa Branickiego, Wyd. J. Bartoszewicz, W. 1882 s. 129, 170, 210–4; Lubomirski S., Pamiętniki, Wyd. W. Konopczyński, Lw. 1925; Materiały do dziejów wojny konfederackicj 1768–1774 r., Wyd. W. Konopczyński, Kr. 1931; Materiały do konfederacji barskiej r. 1767–1768, Wyd. S. Morawski, Lw. 1851 s. 136–8, 152–3; Moszczeński A., Pamiętnik do historii polskiej, P. 1867 s. 149; – AGAD: Zbiory Anny z Potockich Ksawerowej Branickiej rkp. nr K I 7 XV a, nr K I 7 XVI e (korespondencja K-ego); Arch. Państw. w Ł.: Zbiory Bartoszewiczów, Teki Wessla rkp. 134 s.74–9, 131; B. Jag.: rkp. nr 6672 s. III 1, 13v, nr 6673 s. 13; B. PAN w Kr.: rkp. 1145; B. Ossol.: rkp. nr 163 II s. 129–32, 202, nr 3213.
Wacław Szczygielski

 

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.