Kopera Feliks (1871–1952), historyk sztuki, muzeolog. Ur. w Krakowie 12 V, syn Jana, palacza kolejowego, i Marii z Tokarskich. Staraniom matki zawdzięczał ukończenie III Gimnazjum im. Sobieskiego w Krakowie, następnie odbył na Wydziale Filozoficznym UJ studia wyższe w l. 1891–6. Uczęszczał na wykłady z zakresu filologii polskiej, niemieckiej, francuskiej i klasycznej, filozofii, historii i historii sztuki. Pod wpływem prof. Mariana Sokołowskiego został historykiem sztuki jako najdawniejszy jego uczeń. Począwszy od r. akad. 1893/4 otrzymywał stypendium w kwocie 300 fl. rocznie z obowiązkiem pełnienia funkcji demonstratora w Gabinecie Historii Sztuki i – od r. 1894 – również w Gabinecie Archeologicznym (dzisiejsze Muzeum UJ). Stopień doktora filozofii z historii, ze szczególnym uwzględnieniem historii sztuki jako przedmiotu głównego, oraz filologii łacińskiej jako pobocznego, uzyskał w r. 1896 na podstawie pracy pt. Skarbiec koronny za Piastów. Dzięki stypendium im. cesarza Franciszka Józefa I w kwocie 1000 florenów odbył uzupełniające studia w r. 1896/7 na uniwersytecie w Bazylei pod kierunkiem prof. Henryka Wölfflina oraz w r. 1897 na uniwersytecie w Berlinie pod kierunkiem profesorów Karola Freya i Aleksandra Brücknera. Z kolei pracował w Istituto delle Belle Arti we Florencji pod kierunkiem prof. uniwersytetu w Lipsku Henryka Brockhausa i w Archiwum Watykańskim, gdzie zbierał materiały na zlecenie AU w Krakowie. Stypendium AU umożliwiło mu trzeci rok pobytu za granicą, mianowicie w Petersburgu, gdzie w r. 1898 w Prawosławnej Akademii Duchownej dopełnił wykształcenia pod kierunkiem prof. Mikołaja W. Pokrowskiego w zakresie wschodnioeuropejskiej sztuki cerkiewnej, badając równocześnie w tamtejszych zbiorach związane z Polską zabytki średniowiecznego malarstwa miniaturowego. Przez Moskwę, Kijów, Krym, Konstantynopol, Bułgarię, Serbię i Węgry powrócił do kraju. W r. 1900 pełnił obowiązki asystenta w AU, a w l. 1899–1901 był kustoszem zbiorów Emeryka Hutten-Czapskiego w Krakowie. Po przedłożeniu pracy pt. Dary z Polski dla Erazma z Rotterdamu („Spraw. Kom. Hist. Sztuki”, Kr. 1900 VI) uzyskał w r. 1900 na Wydziale Filozoficznym UJ veniam legendi w zakresie historii kultury w Polsce i wschodniej Europie. Po śmierci (w r. 1900) pierwszego dyrektora Muzeum Narodowego w Krakowie Władysława Łuszczkiewicza K. został w r. 1901 w wyniku konkursu jego następcą. Pracy w muzeum oddał się całym sercem, przez pierwszych lat 10 wydatnie wspomagany przez powołanego na stanowisko kustosza swego młodszego kolegę ze studiów uniwersyteckich Juliana Pagaczewskiego, który w r. 1911 objął katedrę historii sztuki UJ. K. wytrwał na stanowisku dyrektora Muzeum Narodowego przez lat 49, do r. 1950, w którym przeszedł na emeryturę.
Wprawdzie już za dyrektury Łuszczkiewicza zbierało Muzeum Narodowe zabytki rzemiosła artystycznego, zwłaszcza jeżeli miały zarazem charakter pamiątek, dopiero jednak nowy zarząd położył na ten dział silniejszy nacisk, co znalazło wyraz w statucie muzealnym z r. 1901, a pozostawało w związku z charakterystycznym dla pierwszego dziesięciolecia w. XX ruchem, prowadzącym do podniesienia poziomu artystycznego przedmiotów codziennego użytku i z wskazaniami głoszonymi z katedry uniwersyteckiej przez Mariana Sokołowskiego. K. ogromnie pomnożył zbiory muzealne, pozyskując obok wielu indywidualnie zdobytych zabytków całe kolekcje, jak m. in. Emeryka Hutten-Czapskiego, Wiktora Wittyga, Heleny z Dąbczańskich Budzynowskiej, Adama Wolańskiego, Stanisława Ursyn Rusieckiego, Edwarda Goldsteina, Feliksa Jasieńskiego (obejmującą doborowy zespół obrazów z okresu Młodej Polski, ok. 200 pasów polskich, grafikę, kobierce, kilimy i inne dzieła rzemiosła artystycznego oraz jeden z najlepszych w Europie zbiorów dzieł sztuki japońskiej), prof. Juliana Nowaka (ceramika wschodnioazjatycka) i wiele innych. W czasie drugiej wojny światowej napłynęły do muzeum liczne depozyty ludzi pragnących uchronić swe zbiory od zagłady. Część ich przeszła już za następców K-y na własność muzeum. Powiększyły się też za dyrektury K-y lokale na pomieszczenie zbiorów. W l. 1934–8 wzniesiono wedle jego wskazówek połowę nowego gmachu (przerobiony w czasie okupacji na kasyno niemieckie, po wojnie przywrócony pierwotnemu przeznaczeniu). Okres drugiej wojny światowej był dla K-y i jego współpracowników okresem ciężkiej i nie zawsze skutecznej walki o ratowanie mienia muzealnego przed grabieżą. Nie obeszło się bez strat, w sumie jednak wyszło muzeum z wojny obronną ręką. Rozbudował K. działalność wydawniczą Muzeum Narodowego, ogłaszając sprawozdania z działalności tej instytucji oraz katalogi zbiorów i licznych wystaw zmiennych, w opracowaniu częściowo własnym, częściowo swych współpracowników. Rozwinął też szerszą działalność organizacyjną na polu muzealnictwa jako przewodniczący Związku Muzeów w Polsce w l. 1930–50.
Rozporządzając w muzeum bardzo obfitym i różnorodnym materiałem zabytkowym, wykorzystywał go do celów dydaktycznych, prowadząc początkowo jako docent, od r. 1910 jako tytularny profesor nadzwycz. UJ ćwiczenia z zakresu muzealnictwa, od r. 1920 zlecone, trzy godziny w tygodniu. Bezpośredni kontakt z dziełami sztuki i z tak doświadczonym muzeologiem stanowił dla studentów historii sztuki cenne uzupełnienie teroretycznych wykładów i seminariów. W zakresie działalności społecznej zaznaczył się K. w l. 1905–18 jako bezpłatny konserwator zabytków sztuki okręgu tarnowsko-rzeszowskiego, a w l. 1921–2 jako członek Komisji Rewindykacyjnej, powołanej (w myśl postanowień traktatu pokojowego zawartego w Rydze) do przejęcia z Rosji Radzieckiej polskich zabytków zagrabionych za rządów carskich. Bardzo aktywnie uczestniczył w życiu artystycznym i kulturalnym Krakowa jako długoletni wiceprezes Tow. Przyjaciół Sztuk Pięknych i przez pół wieku (1901–52) członek Wydziału Tow. Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, które powołało go w r. 1937 w poczet swych członków honorowych. Był też członkiem honorowym Tow. Przyjaciół Sztuk Pięknych. K. był jedną z popularniejszych postaci Krakowa (m. in. był bohaterem kupletu pt. „Zielony Balonik – Muzeum Narodowemu” T. Boya-Żeleńskiego napisanego dla Zielonego Balonika, 1909).
Osobną dziedzinę stanowiła działalność pisarska K-y. Rozpoczął ją w czasie studiów uniwersyteckich i kontynuował do późnych lat długiego życia, ogłaszając prócz licznych artykułów w prasie codziennej, dotyczących aktualnych zagadnień z zakresu historii sztuki i muzealnictwa, kilkadziesiąt pozycji naukowych w „Sprawozdaniach” i „Pracach Komisji Historii Sztuki” PAU, w „Roczniku Krakowskim” i w „Wiadomościach Numizmatyczno-Archeologicznych” oraz w postaci osobnych książek. Wstępując w ślady swego mistrza M. Sokołowskiego, zajmował się przede wszystkim sztuką polską, ze szczególnym uwzględnieniem średniowiecza i renesansu. Debiutował w r. 1895 ogłoszoną w „Przeglądzie Polskim” rozprawą pt. Grobowiec króla Jana Olbrachta i pierwsze ślady stylu odrodzenia na zamku krakowskim. Renesansowi pozostał wierny w monografiach dwóch artystów epoki zygmuntowskiej, Jana Ciniego (1916), opracowanej wspólnie ze Stanisławem Cerchą, i Jana Marii Padovana („Prace Kom. Hist. Sztuki”, Kr. 1938 VII). Do tematyki rozprawy doktorskiej nawiązał m. in. w pracy pt. Tak zwana korona Bolesława Chrobrego i pierwsze insygnia koronne Polski („Przegl. Pol.” 1898) oraz w książce pt. Dzieje skarbca koronnego czyli insygniów i klejnotów koronnych Polski (1904). Przejawem zainteresowań średniowieczem były, obok rozprawy z r. 1899 o kodeksach miniaturowych polskiego pochodzenia w zbiorach petersburskich, m. in. dwie pozycje dotyczące znakomitego rzeźbiarza epoki późnego gotyku: Wit Stwosz w Krakowie („Roczn. Krak.” T. 10: 1907) i Wita Stwosza wielki ołtarz w kościele N. P. Marii w Krakowie (1912).
Już od wczesnego okresu swej działalności naukowej objawiał K. skłonność do syntetyzowania. Wynikiem jej są takie dzieła, jak trzytomowe Pomniki Krakowa (1904), których tekst objaśniający rysunki Maksymiliana i Stanisława Cerchów z krakowskiej rzeźby nagrobkowej jest zarazem zarysem całokształtu dziejów sztuki krakowskiej na tle ogólnopolskiej, jak Dzieje malarstwa w Polsce (1925–9), również trzytomowe, oraz opracowanie całokształtu dziejów sztuki polskiej od czasów najdawniejszych do połowy w. XIX, ogłoszone w zbiorowym wydawnictwie pt. „Polska, jej dzieje i kultura”. W pracach swych kładł K. nacisk raczej na obfite publikowanie nieznanego materiału niż na subtelne opracowanie i stąd jego zainteresowania sprawą inwentaryzacji zabytków, czemu dał wyraz, ogłaszając wspólnie z Leonardem Lepszym w r. 1916 Drewniane kościoły Galicji Zachodniej oraz w r. 1926 Iluminowane rękopisy księgozbiorów oo. dominikanów i karmelitów w Krakowie. Przez wiele lat pisywał życiorysy artystów do „Allgemeines Lexikon der bildenden Künstler” U. Thiemego i F. Beckera, a do „Enciclopedia Italiana” (1935 XXVII) opracował artykuł o sztuce polskiej.
Od r. 1896 był K. współpracownikiem Komisji Historii Sztuki AU, w l. 1900–1 jej sekretarzem, a w 1945–52 przewodniczącym. W r. 1918 został powołany na członka korespondenta PAU, w r. 1926 otrzymał Krzyż Oficerski, w r. 1936 Krzyż Komandorski, a w r. 1950 Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Polonia Restituta. W pięćdziesiątą rocznicę uzyskania stopnia doktora UJ uroczyście odnowił mu dyplom doktorski.
K., żonaty z Marią Kohnówną (zm. 1958), córką dra Maksymiliana, lekarza i członka Rady Miasta Krakowa, oraz Leonii z Atesländerów, miał dwóch synów: Zygmunta, lekarza rentgenologa, docenta Akademii Medycznej w Krakowie, i Jerzego, adwokata we Wrocławiu. K. zmarł 27 III 1952 r. w Krakowie, pochowany został na cmentarzu Rakowickim.
Portrety K-y w Muz. Narod. w Krakowie: Olgi Boznańskiej (rysunek węglem, Paryż 1906), Juliusza Grossego (rysunek kredką, 1921), Fryderyka Pautscha (olej. na płótnie, 1936–37), Anny Schusterowej (olej. na drzewie, 1937), Stanisława Popławskiego (rzeźba w brązie, ofiarowana przez przyjaciół w r. 1926, w 25. rocznicę objęcia stanowiska dyrektora Muzeum Narodowego), Konstantego Laszczki (plakieta w brązie, 1939); W posiadaniu syna Zygmunta: Jana Gumowskiego (akwarela z czarnym kotem, 1922), Alfonsa Karpińskiego (olej. na tekturze, ok. 1930), Mariana Konarskiego (olej. na płótnie, 1934), Leona Chwistka (pastel nie datowany), Antoniego Waśkowskiego (cztery pastele, 1936, 1949, 1950, 1950), Zbigniewa Bocheńskiego (akwarela, 1941); W posiadaniu syna Jerzego: Antoniego Waśkowskiego (pastel, ok. 1949); Fot. w posiadaniu synów; – Bibliografia dotycząca Muzeum Narodowego i K-y, zestawiona przez A. Dutczyńską: „Muzeum Narodowe w Krakowie, Sprawozdania i Rozprawy” R. 1951 [druk.] 1952 s. 45–50; – Bochnak A., Historia sztuki w UJ, w: Studia z dziejów Wydziału Filozoficzno-Historycznego UJ, Kr. 1967; tenże, Zarys dziejów polskiej historii sztuki, Kr. 1948 s. 19–20, Historia nauki polskiej w monografiach, XXII; Bochnak A. i Pieradzka K., Czterdziestolecie Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa. Kr. 1937, Bibl. Krak., nr 93 (reprod. fot.); Boy-Żeleński T., Słówka, Kr. 1962; Buczkowski K., F. K., wspomnienie pośmiertne, „Biul. Hist. Sztuki” (W.) R. 14: 1952 z. 3, s. 95–8 (reprod. fot.); Dobrowolski T., Zarys historii Muzeum Narodowego w Krakowie, „Muzeum Narodowe w Krakowie, Sprawozdania i Rozprawy” R. 1951 [druk] 1952 s. 17–43; Kopff A., Muzeum Narodowe w Krakowie, historia i zbiory, Kr. 1962; – Arch. Muz. Narod. w Kr.: teczka personalna; Arch. UJ: W. F. II 309–18 (Katalogi dziekańskie studentów 1891/2–1895/6), S. II 619 (teczka osobowa), W. F. II (Akta doktorskie i habilitacyjne).
Adam Bochnak