Stobiński Feliks (ok. 1803–1867), aktor, dyrektor teatru.
Ur. w Krakowie, był synem Sebastiana i Józefy z Ankwiczów.
S. uczył się aktorstwa u Kazimierza Skibińskiego, w l. 1820–3 współdyrektora (z Jackiem Kluszewskim) teatru w Wolnym M. Krakowie. Po debiucie w teatrze krakowskim w r. 1824 pozostał w nim jako jeden z bardziej utalentowanych komików. W r. 1829, w ramach objazdu po Król. Pol. z częścią zespołu tego teatru pod kierunkiem Felicjana Miłkowskiego, występował w Kielcach, Łowiczu i Piotrkowie, gdzie 18 X t.r. zagrał Eugenia w melodramacie „Precjoza” P. A. Wolffa z muzyką K. M. Webera. Od 10 V 1830 z aktorami krakowskimi Janem Okońskim i Józefem Winnickim występował w miastach Galicji: Tarnowie, Rzeszowie, Przemyślu, Samborze, Stanisławowie i Zaleszczykach oraz w Czerniowcach, gdzie były to pierwsze występy teatru polskiego. Zapewne na początku lata 1831 zespół rozpadł się z powodu epidemii cholery. W r. 1832 został S. zaangażowany przez Jana Nepomucena Kamińskiego do teatru lwowskiego i grał w nim trzeciorzędne role, m.in. Lokaja w prapremierze 22 VI „Pana Jowialskiego” Aleksandra Fredry. Wkrótce wrócił do Krakowa i w teatrze kierowanym przez Juliusza Pfeiffera występował głównie w rolach komicznych; 12 III 1833 i 10 IV r.n. odbyły się tam jego przedstawienia benefisowe. W r. 1835, w ramach kierowanego przez Jana Szymkajłę objazdu, wyjechał z częścią zespołu krakowskiego na występy do Płocka i odtąd grał stale na prowincji. Po krótkich występach w zespole Wincentego Raszewskiego w Piotrkowie założył t.r. własną trupę, z którą «zwiedził […] prawie wszystkie miasta Królestwa, niemniej miejsca głośne jarmarkami lub wodami mineralnymi» (J. Heppen), do niektórych wracając kilka razy. Grali w Siedlcach, Płocku, Łomży, Suwałkach; tam w r. 1836 zaczął S. gromadzić własną bibliotekę teatralną, a 19 XII t.r. urządził spektakl okolicznościowy z okazji imienin cara Mikołaja I; następnie przedstawiali w Piotrkowie, Pułtusku, Ciechocinku, Włocławku i Koninie. W r. 1838 w Kaliszu zespół wystąpił podczas uroczystości odsłonięcia pomnika dla upamiętnienia przymierza rosyjsko-pruskiego, w której wziął udział namiestnik Król. Pol. Iwan Paskiewicz. Potem trupa grała w Sieradzu, Busku, Kielcach, Rawie, Olkuszu, Ojcowie, Wieluniu, Nowym Dworze, Pyzdrach, Częstochowie, Kutnie, Łęczycy, Bełchatowie, a w r. 1845, równocześnie z zespołem Okońskiego, także w Solcu. W r. 1846 w Radomiu, gdy Jan Tomasz Chełchowski zajął teatr dla swojej trupy, S. wybudował prowizoryczną scenę na placu przed kościołem Bernardynów; po protestach zakonników przeniósł ją w inne miejsce. O występach w Sępolnie w r. 1854 borykającego się stale z kłopotami materialnymi zespołu S-ego korespondent „Kuriera Warszawskiego” (nr 226) pisał: «warto […] przedsiębiorcom takim jak Stobiński w nagrodę jego usiłowań podać pomocną dłoń». W październiku 1855 w Płocku S. połączył swój zespół z trupą Ludwiki Kłyszyńskiej i wspólnie grali w tym mieście do lata 1856. Potem znów prowadził zespół samodzielnie, występując w Turku, Zakroczymiu, Mławie, Przasnyszu, Modlinie, Płońsku, Pułtusku, Siedlcach, Raciążu, Ciechocinku (w r. 1859 w spółce z Józefem Gaweckim), Rypinie i Lipnie. Do niektórych miejscowości powracał kilka razy. W r. 1863, po wybuchu powstania styczniowego, S. zawiesił działalność zespołu; wznowił ją 11 XII 1864 w Płocku, ale towarzystwo prowadził już zapewne jego syn, Feliks Leon wspólnie z Gaweckim i Janem Chełmikowskim. W zespole tym S. występował jako aktor, m.in. w sezonie 1866/7 w Kaliszu i Kutnie.
S. był ceniony jako aktor i antreprener teatralny. Stanisław Krzesiński napisał o nim: «aktor niezły, grywający wszystkie bez wyjątku rodzaje ról», w tym bohaterskie i komediowe. Z uznaniem spotkały się zwłaszcza jego role komiczne: Papkina w „Zemście” i Birbanckiego w „Dożywociu” Fredry. Zespół S-ego istniał ok. trzydziestu lat i był jednym z pierwszych (obok trup Ładnowskich i Trapszów) działających na prowincji tzw. gniazd aktorskich. Oprócz rodziny S-ego, m.in. siostry żony i jej męża (Pauliny i Jana Biernackich, grali w l. 1835 i 1838/9), występowali w zespole, m.in. Ignacy Gołębiowski (1837/8, 1844 i 1849), Julia Elsner (1837–9), Leon Karsznicki (1844 i 1866–7), Krzesiński (1850–1) i Gawecki (1854). Jako dyrektor S. na różne sposoby starał się zapewnić zespołowi stały dochód, m.in. poprzez sprzedaż abonamentową: w r. 1843 w Sieradzu wprowadził abonament miesięczny na osiem przedstawień; ogłaszał również, że część dochodu przeznacza na cele charytatywne (wg Krzesińskiego w r. 1848 w Radomiu dawał «widowiska w połowie to na ubogich, to na pogorzelców z Krakowa»). Szukał też innych źródeł dochodu, np. w l. 1853–4 w Koninie dawał lekcje tańca dzieciom, a potem zorganizował publiczny popis z ich udziałem.
Repertuar trupy S-ego, w którym przez lata powtarzały się te same utwory, obejmował rozmaite gatunki sztuk i różne rodzaje widowisk teatralnych: melodramaty („Żyd wieczny tułacz” P. F. Camusa i J. de Malliana, „Gracz, czyli Trzydzieści lat życia szulera” J. F. Beudina, V. Ducange’a i P. Goubaux, „Gałganduch, czyli Trójka hultajska” J. N. Nestroy’a), komedioopery („Kochankowie przemienieni” J. Patrata), krotochwile i komedie („Obiadek z Magdusią” Ludwika Adama Dmuszewskiego wg M. A. M. Désaugiers’a, „Odludki i poeta” oraz „Damy i huzary” Fredry), repertuar klasyczny („Don Juan” Moliera, „Intryga i miłość” F. Schillera), a nawet opery („Łucja z Lamermooru” G. Donizettiego) i rozmaite przedstawienia okolicznościowe. Z zespołem S-ego występowali często tancerze, a spektaklom towarzyszyła muzyka w wykonaniu m.in. orkiestr wojskowych (w r. 1836 orkiestra pułkowa w Suwałkach), czasem prowincjonalnych kapel (w r. 1854 w Sępolnie «jedna miejscowa [druga] zaś czeska»). Wg Dąbrowskiego S. «był jednym z najlepszych i najsolidniejszych ówczesnych dyrektorów prowincjonalnych». Zmarł 3 X 1867 w Kutnie, gdzie przebywał z zespołem teatralnym syna.
W małżeństwie (od 14 V 1828) z Agnieszką z Cieplików (ur. ok. 1808 – zm. 29 I 1861), aktorką, miał S. pięcioro dzieci: Eufemię (1829 – po 1859), zamężną za Ignacym Kaczkowskim, aktorem w l. 1850–8, Feliksa Leona (zob.) i Aleksandrę (1836–1877), zamężną za Apolinarym Święckim, aktorem działającym w l. 1853–78, oraz Romana (ok. 1840 – po 1858) i Józefa (ok. 1842 – po 1858). Wszystkie dzieci S-ego zostały aktorami; wnuczka S-ego, Michalina Święcka (1860–1944) była primadonną operetkową Warszawskich Teatrów Rządowych.
Katalog rękopisów Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu, Red. A. Domańska, W.–P. 1990; Słown. Teatru Pol., I (bibliogr.); – Dzieje teatru polskiego, Red. T. Sivert, W. 1982 III; Estreicher K., Teatra w Polsce, W. 1953 I 36–9, 61–2, 65, 99c, 103, 268, 184, III 55–7, Kr. 1992 IV; Heppen J., Z dziejów teatrów prowincjonalnych. I, Rodzina Stobińskich, „Echo Muzycz., Teatr. i Artyst.” 1888 nr 241; Jabłoński Z., Młode lata Juliusza Pfeiffera, „Roczn. B. PAN w Kr.” R. 25: 1980; Kaszyński S., Dzieje sceny kaliskiej 1800–1914, Ł. 1962; Kolano D., Życie teatralne w Radomiu w latach 1811–1915, Radom 1996 s. 29–30, 35, 95–6; Konarska-Pabiniak B., Płocka Melpomena: teatr zawodowy i amatorski 1808–1975, Płock 1998 s. 246–7, 273–4; taż, Repertuar teatru w Płocku 1808–1939, W. 1982; taż, Teatr w dawnym Płocku 1808–1939, Wr. 1984 s. 35–6; Kuligowska A., Trudne początki: teatr łódzki w latach 1844–1863, Wr. 1976; Kultura miejska w Królestwie Polskim: 1815–1875 Warszawa, Kalisz, Lublin, Płock, Red. A. M. Drexlerowa, W. 2001 cz. 1; Kutno: dzieje miasta, Red. R. Rosin, W. 1984; Łęczyca. Monografia miasta do 1990 roku, Red. tenże, Łęczyca 2001; Nowak J., Władysław Leśniewski i jego próby utworzenia polskiego teatru emigracyjnego w Paryżu w 1886 roku, „Roczn. B. PAN w Kr.” R. 44: 1999; Tomaszewicz A., Życie kulturalne ośrodków miejskich guberni kaliskiej w latach zaborów, Sieradz 1998; Tomaszewski W., Między salonem a jarmarkiem: życie muzyczne na prowincji Królestwa Polskiego w latach 1815–1862, W. 2002; – Krzesiński S., Koleje życia, czyli materiały do historii teatrów prowincjonalnych, Oprac. S. Dąbrowski, W. 1957 s. 227, 247–8, 317–19; Teatralia kaliskie: materiały do dziejów sceny kaliskiej (1800–1970), Oprac. S. Kaszyński, Ł. 1972; – „Kur. Warsz.” 1835 nr 345, 1836 nr 326, 1840 nr 66, 1854 nr 226, 310; – B. Czart.: Zbiór Władysława Leśniewskiego (31 egzemplarzy teatr. z biblioteki S-ego); B. Raczyńskich: Cztery egzemplarze z biblioteki S-ego.
Barbara Maresz