Parys Feliks (Szczęsny) Zygmunt h. Prawdzic (zm. 1695), starosta czerski, kasztelan lubelski. Był synem Adama Hieronima (zob.) i Katarzyny z Górskich, bratem Andrzeja Hieronima (zob.). W r. 1644 był już pełnoletni, uzyskał bowiem wówczas przypadającą na niego część dóbr macierzystych. W r. 1648 uczestniczył w zjeździe elekcyjnym i podpisał z ziemią czerską wybór Jana Kazimierza. Aktywniejszy udział P-a w życiu publicznym datuje się od r. 1652. Dn. 11 VI t. r., nosząc już tytuł dworzanina królewskiego, został wybrany po raz pierwszy na posła na sejm. Posłował jeszcze na sejm w r. 1654. Po śmierci brata Andrzeja Hieronima, który prawdopodobnie uzyskał zgodę na cedowanie starostwa czerskiego młodszemu bratu, P. wszedł (przed 11 VIII 1652) w posiadanie dóbr stanowiących uposażenie starostwa i mimo protestacji urzędników podskarbiego w. kor. Bogusława Leszczyńskiego, wniesionych nawet do Metryki Koronnej, i zabiegów Jacka Michałowskiego, któremu także obiecywano ten urząd, utrzymał je, a w r. 1653 uzyskał nominację. W laudum czerskim z 29 VII 1653, w którym wyznaczony został na komisarza do popisu wojska, tytułuje się go starostą. Konstytucją sejmu 1659 r. P. zobowiązany został do dokonania egzekucji wyroków na niewywiązujących się ze swych obowiązków poborcach czerskich. W latach sześćdziesiątych pięciokrotnie kierował obradami sejmików czerskich: relacyjnego po generale mazowieckim w dn. 12 VIII 1660, przedsejmowego 30 I 1662, złożonych specjalnie w sprawach podatkowych: 10 XII 1663 i 17 III 1664, i przedsejmowego 3 II 1666. Pełnił także inne funkcje. W r. 1663 wyznaczony został do otaksowania dóbr, które przeszły na skarb ziemi. W l. 1663–4 był szafarzem podatków, z której to funkcji rozliczył się i został skwitowany na sejmiku 17 III 1664. W r. 1666 był posłem do króla. Zjazd szlachty czerskiej przy okazji popisu 14 XI 1667 wybrał go na deputata do sądzenia retent (funkcję tę powierzano mu jeszcze dwukrotnie: 31 XII 1675 i 18 V 1679). Między 14 XI 1667 a 16 IX 1668 otrzymał nominację na kasztelana lubelskiego. W senacie po raz pierwszy zasiadł na ostatnim sejmie Jana Kazimierza. Nadal jednak pozostawał ściśle związany z ziemią czerską. W czasie bezkrólewia po abdykacji Jana Kazimierza był pułkownikiem pospolitego ruszenia ziemi czerskiej. Z tą ziemią podpisał elekcję Michała Korybuta Wiśniowieckiego. Dość często uczestniczył w obradach sejmowych. Na sejmie 1670 r. (koronacyjnym) powołany został do komisji mającej zrewidować i ustalić granicę między Prusami Książęcymi a Mazowszem i Podlasiem oraz między Litwą a Koroną na odcinku województw podlaskiego i lubelskiego. W czasie bezkrólewia po śmierci Michała Korybuta należał do rady przydanej prymasowi. Zjazd konwokacyjny wyznaczył go również na rezydenta do czuwania przy zwłokach zmarłego króla. Elekcję Jana III P. podpisał z województwem lubelskim. Na sejmie koronacyjnym 1676 r. wyznaczony został na senatora rezydenta na trzecie półrocze. Na sejmie 1677 r. znowu powołany został do komisji granicznej, a na sejmie w r. n. wyznaczono go na deputata do rady przy królu. Na sejmie 1685 r. został ponownie senatorem rezydentem na okres od 1 XII 1685 do 1 III 1686. P. dwukrotnie: 16 III 1682 i 5 XII 1689, był też wybierany na komisarza do trybunału skarbowego ziemi czerskiej. Do końca życia był kasztelanem lubelskim. Podobno został mianowany w r. 1672 wojewodą lubelskim, ale urzędu tego nie przyjął: w Metryce Koronnej brak jest jednak tej nominacji.

P. należał do najbardziej zamożnych obywateli województwa mazowieckiego. Z działu, dokonanego w r. 1644 między braćmi, uzyskał części w Wierzbnie (Wierzbinie), Cierzpiętach Janowcu i Zimnej Wodzie. Po bezpotomnej śmierci starszego brata i podziale w r. 1663 dóbr, które dotąd pozostawały prawdopodobnie jeszcze w posiadaniu ojca, został właścicielem miasteczka Pieczyska i wsi: Łętowa, Barcic, Dudka, Głoskowa, Gozda, Słonawy, Starej Woli i Woli Pieczyskiej. Żona Anna z Sapiehów (córka Kazimierza, star. niemonojckiego i leśniczego bielskiego, wdowa po star. brańskim Janie Franciszku Leśniowolskim), poślubiona przed r. 1660, wniosła mu w województwie podlaskim: Dubno z 5 wsiami, Kaleczyce z 4 wsiami, Wólkę Wahanowską z 2 wsiami, Podbielsk z 8 wsiami oraz dobra kłoczowskie, o które procesował się P. (i jego potomkowie do r. 1722) z Leśniowolskimi. Znaczne dochody przynosić musiały też dobra będące uposażeniem starostwa czerskiego. P. często je wydzierżawiał. Sygillaty zawierają pięć pozwoleń na wydzierżawienie pojedynczych bądź wszystkich wsi. W r. 1679 uzyskał też 10 000 zł jurgieltu, legowanego na Łabuńskiej Woli. W posiadanie P-a przeszła też znaczna część dóbr bezpotomnie zmarłego brata Wojciecha Jana. P. zmarł przed 2 IV 1695.

P. pozostawił z małżeństwa ze wspomnianą Anną z Sapiehów córkę Eufemię Katarzynę, żonę 1. v. Jana Grzybowskiego, star. sulejowskiego, 2. v. Piotra Stamirowskiego, chorążego warszawskiego, oraz synów: Jana (zm. przed 9 XI 1700), podczaszego bielskiego, i Józefa (zm. 1701), żonatego z Joanną, córką Szczęsnego Morsztyna (zob.). Trzeci syn P-a Michał zmarł młodo w r. 1674.

Boniecki, VII 170, XIV 126; Niesiecki; Uruski; Żychliński; – Cerchowie M. i S., Pomniki Krakowa, Wyd. F. Kopera, Kr.–W. 1904 III (dotyczy Michała); Michałowski J., Księga pamiętnicza, Kr. 1864; Sarnecki K., Pamiętniki z czasów Jana Sobieskiego, Wr. 1958; Vol. leg., IV 234, 619, 1018, V 46, 70, 212, 218, 303, 408, 468, 552, 572, 575, 731; – AGAD: Arch. Zamoyskich 2858, Metryka Kor. t. 194 s. 8–10, t. 368 k. 3, Sigillata t. 1 s. 54, t. 3 k. 82v., 216 t. 7 k. 46, t. 14 k. 2, t. 15 s. 17, Kapiciana, pudło 76; B. PAN w Kr.: Teka Pawińskiego, Lauda czerskie nr 2 k. 205, 211, 223, 225, 241, 261, 264, 269, 272v., 287–289, 290–290v., 291v.–293, 297v.–298v., 319v., 361v., 362v., 394v., 448, 449v., 467v., 492, 507v., 540, 543v., 547v.–548, 574v., 620v.

Jan Dzięgielewski