Richter Franciszek Henryk (1837 lub 1838–1883), księgarz, nakładca, redaktor, właściciel drukarni i wydawca. Znane i dostępne materiały nie zawierają żadnych wiadomości o pierwszym trzydziestoleciu jego życia. Nie wiadomo też nic o pochodzeniu (podobno Niemiec).

We Lwowie R. pojawił się jako ubogi, ale dobrze przygotowany i zapowiadający się przedsiębiorca. Za 200 pożyczonych guldenów na początku 1866 r. założył w swoim mieszkaniu na Zielonym księgarenkę. Dzięki rzetelności, rzutkości i ogromnej pracowitości w krótkim czasie dorobił się wielkiej księgarni sortymentowej połączonej z czytelnią i ajencją prenumeraty czasopism oraz prasy (1868). T. r. wydał osobno Katalog czytelni połączonej z księgarnią… we Lwowie przy placu Mariackim w hotelu Langa (Lw.). Wcześniej nawiązał kontakty z Józefem Ignacym Kraszewskim, Teofilem Lenartowiczem, Józefem Blizińskim, Pauliną Wilkońską, Michałem Bałuckim, Władysławem Bełzą, Władysławem Łozińskim oraz in. i zaczął przygotowywać się do działalności nakładczej i wydawniczej. Z początkiem 1868 r. swoim nakładem zaczął wydawać ilustrowane pismo dla rodzin polskich pt. „Strzecha”. Redagował je Franciszek Waligórski. Zachęcony powodzeniem tego przedsięwzięcia parę lat później wystąpił z kolejnym periodykiem ilustrowanym, redagowanym przez W. Bełzę. „Promyk” dla młodzieży utrzymał się zaledwie przez kilka miesięcy 1872 r., kiedy to R. miał jeszcze drugą księgarnię w Poznaniu (1 X 1871 – 1 VIII 1872). Gdy po kilku latach powodzenia „Strzechy” zaczęli odpadać prenumeratorzy, a zabiegi wydawcy nie odniosły skutku, z końcem 1874 r. zawiesił ją na jakiś czas, by wspólnie z Józefem Rogoszem wydawać również we Lwowie „Tydzień Literacki, Artystyczny, Naukowy i Społeczny”. Po krótkim okresie (6 IX 1874 – 10 X 1875) wycofał się z tej imprezy i zajął się wydawaniem książek i reprodukcji dzieł sztuki. W tym zakresie miał już pewien dorobek, m. in. rycinę F. Tepy „Zgon Mieczysława Romanowskiego” na fundację im. K. Szajnochy (1868), dziesięć tomów popularnej i taniej serii literackiej „Biblioteka Narodowa”: J. I. Kraszewski „Emisariusz” (1869), T. Lenartowicz „Ze starych zbroic” (1870) oraz „Album włoskie” (1870), M. Bałucki „Życie wśród ruin” (1870), Z. Kaczkowski „Żydowscy” (1872) oraz in. Dorobek ten eksponował w r. 1873 na wystawie powszechnej w Wiedniu. W l. n. kilka dzieł opublikował do spółki z J. Rogoszem, a własnym nakładem ok. 30 (głównie komedii) z serii „Biblioteka Teatrów Amatorskich”, były wśród nich sztuki J. Blizińskiego, L. Madejskiego, W. J. Wdowiszewskiego, G. Mazura, E. Labiche, M. Bałuckiego „Dom otwarty” (1883) i in. Wydany we Lwowie w r. 1876 Katalog dzieł nakładowych i komisowych Księgarni… we Lwowie pozwala doliczyć się ponad sześćdziesięciu jego wydawnictw, w tym kilku osobno opublikowanych litografii („Czaty podług ballady Mickiewicza” F. Streita, „Wojna” A. Grottgera, „Zygmunt i Barbara” J. Matejki) oraz kolorowana rycina „Warszawa” (scena z wypadków r. 1861). W l. 1875–8 jego nakładem wyszła 10-tomowa zbiorowa edycja „Dzieł” W. Pola. Nadto przyczynił się do spopularyzowania dzieł Adama Mickiewicza «rozrzuciwszy po kraju około 10 tysięcy egzemplarzy pism tego poety, w zeszytach kilkudziesiątcentowych, na które dzielił drogie, a stąd niepopularne wydania lipskie» (wg nekrologu R-a w „Kur. Lwow.” 1883 nr 194). Od r. 1876 wydawał zeszytami „Tanie Powieści”. W r. 1878 wznowił wydawanie „Strzechy”, ale bez powodzenia. Prowadząc księgarnię w sposób nowoczesny i wzorowy, posiłkując się kilkudziesięcioma ajentami i kolporterami, mimo ponoszonych znacznych strat na niektórych wydawnictwach w przeciągu kilkunastu lat dorobił się R. dość znacznego majątku. W r. 1880 sprzedał księgarnię swojemu dotychczasowemu pracownikowi Hermanowi Altenbergowi (prawny właściciel od stycznia 1884), a uzyskane stąd pieniądze przeznaczył na niezależną finansowo i politycznie prasę galicyjską. Wydawał ilustrowany humorystyczno-satyryczny tygodnik, redagowany przez Włodzimierza Zagórskiego, „Różowe Domino” (Lw. 2 I 1882–30 IX 1883) wraz z dodatkiem literackim i „Kalendarzem Różowego Domina” oraz „Noworocznikiem Chochlika”. Z myślą o rozwinięciu działalności wydawniczej na wielką skalę postarał się o koncesję i w r. 1883 otworzył własną drukarnię, powierzając jej kierownictwo Janowi Mittigowi. Z początkiem kwietnia t. r. zaczął wydawać codzienny „Kurier Lwowski”, który przetrwał do wojny 1939 r. R. zmarł po kilkudniowym zapaleniu płuc we Lwowie 10 X (niektóre nekrologi podają 11 X) 1883. Pochowany został na cmentarzu Łyczakowskim, gdzie wzniesiono mu pomnik dłuta Juliana Markowskiego.

R. był żonaty, niechętne mu pisma wzmiankowały o jakichś zawikłanych stosunkach rodzinnych.

Estreicher w. XIX; Nowy Korbut Bibliogr. historii Pol. XIX w.; Wisłocki W., Bibliografia z zakresu historii literatury i oświaty w Polsce z r. 1877/78, w: Arch. do Dziej. Liter., I; Enc. Wych.; Słown. Pracowników Książki Pol.; Medyński A., Ilustrowany przewodnik po cmentarzu Łyczakowskim, Lw. 1937; – Banach A., Polska książka ilustrowana 1800–1900, Kr. 1959; Bednarski S., Materiały do historii o drukarniach w Polsce, Lw. 1888 s. 55, 61; Bełza W., Herman Altenberg, w: Jubileuszowy katalog wydawnictw księgarni H. Altenberga we Lwowie 1880–1905, Kr., s. 2; Bober A. W., Historia drukarń i stowarzyszeń drukarskich we Lwowie, Lw. 1926 s. 15; Kunasiewicz S., Wilda przewodnik po Lwowie, Lw. 1878 s. 127; Raczkowski W., Kartki z historii powstania i rozwoju księgarstwa w Małopolsce Wschodniej, „Przegl. Księgarski” 1925 nr 9 s. 235–6; Świerkowski K., Dwa dokumenty do historii księgarstwa polskiego XIX w., „Księgarz” 1963 nr 3 s. 60–61; West F., Księgarstwo w Galicji, tamże 1918 nr 3 s. 79; – Fiszer L., Wspomnienia starego księgarza, W. 1959 s. 93, 108–9, 153, 200; [Kraszewski J. I.], Z r. 1868 Rachunki, P. 1869 s. 811; toż z r. 1869, P. 1870 s. 547, 551; Spraw. Zakładu Naukowego im. Ossolińskich 1886, s. 29; Zawadzki W., Pamiętnik życia literackiego w Galicji, Kr. 1961; – „Dzien. Liter.” 1867 nr 36 s. 578–9, nr 51 s. 816, 1868 nr 38 s. 611, 1869 nr 1 s. 13, nr 9 s. 147, nr 11 s. 180, nr 30 s. 484, nr 45 s. 732, 1870 nr 19 s. 304; „Dzien. Pol.” 1883 nr 232 s. 2; „Gaz. dla Wszystkich” 1883 nr 1 s. 3; „Gaz. Lwow.” nr 231 s. 3; „Gaz. Narod.” 1871 nr 21 s. 1, nr 73 s. 3, 1883 nr 231 s. 2; „Gaz. Świąteczna” 1876 nr 1 s. 2 nr 4 s. 3; „Kłosy” 1871 nr 336, s. 371, 1874 nr 487 s. 287; „Kur. Lwow.” 1883 nr 2 s. 7, nr 7 s. 7, nr 9 s. 5, nr 37 s. 7, nr 42 s. 5, nr 47 s. 5, nr 194 s. 2; „Mrówka” 1870 nr 2 s. 62, nr 3 s. 98; „Nowa Reforma” 1883 nr 232 s. 3; „Nowiny” 1867 nr 6 s. 48, 1868 nr 48; „Przew. Bibliogr.” 1883 s. 235, 1884 s. 60–1, 1885 s. 122, 229, 1887 s. 83; „Różowe Domino” 1883 nr 2 s. 7, nr 5 s. 5, nr 41 s. 1, nr 42 s. 5, 7, nr 47 s. 5; „Silva Rerum” 1938/9 s. 111–12; „Świt” 1872 nr 3 s. 35–6, nr 13 s. 160, nr 19 s. 232; „Tydzień” 1905 nr 2 s. 16; „Tyg. Illustr.” 1877 nr 99 s. 309–10: „Tyg. Wpol.” 1871 nr 41 s. 503, nr 48 s. 586, nr 49 s. 600, nr 50 s. 612; „Warsz. Roczn. Liter.” 1872 s. 318–20, 322, 1873 s. 8, 16, 1874 s. 15, 1875 s. 283, 1879 s. 3, 14–15; „Wędrowiec” 1883 nr 42 s. 671; „Włościanin” 1872 nr 2 s. 16; – Arch. Państw. w Kr.: rkp. D/D An 13 s. 57–60; B. Jag.: rkp. 6004 III k. 148–153, rkp. 6486 IV k. 192–193, rkp. 6487 IV k. 40–44, rkp. 6529 IV k. 6–99, rkp. 6539 IV k. 84–103, 105–141, rkp. 6700 III k. 264, 277–278, 468–469, 478–479, 492–493, rkp. 6701 III k. 54–55, 251–252, 269–270, 349–350, rkp. 7912 III k. 186–187, rkp. 9189 IV k. 219, rkp. 9210 III k. 104; B. Narod.: rkp. 7262 t. 3 k. 37; B. Ossol.: kp. 12183 II; B. PAN w Kr.: rkp. 2028 T. 8 k. 72.

Jan Bujak