Smolarek Franciszek Jan (1918–1985), profesor chirurgii Wojskowej Akademii Medycznej, pułkownik WP. Ur. 13 II w Lipniku (pow. bielski, często mylnie podawane miejsce ur. Biała), był synem Franciszka, kolejarza, i Rozalii z Pyclików.
W r. 1936 S. ukończył Polskie Gimnazjum Państwowe w Bielsku i po otrzymaniu świadectwa dojrzałości t. r. rozpoczął studia na Wydz. Lekarskim UJ, przerwane wskutek wybuchu wojny w r. 1939 i następnie zamknięcia UJ. Podczas okupacji niemieckiej pracował jako robotnik w Szpitalu Bratniej Pomocy w Bielsku (1940–3). Przez kilka miesięcy był więziony. Uczestniczył także w działalności konspiracyjnej (brak danych, w której organizacji). W l. 1943–5 był lekarzem pomocniczym w Szpitalu Powiatowym w Żywcu i Szpitalu Miejskim w Bielsku (styczeń–marzec 1945). Po wojnie kontynuował od kwietnia 1945 studia na UJ i po uzyskaniu dyplomu lekarza 12 VII 1946 został starszym asystentem II Kliniki Chirurgicznej UJ (do sierpnia 1948). Powołany do służby wojskowej ukończył w listopadzie t. r. Kurs Doskonalenia Oficerów Służby Zdrowia w Centrum Wyszkolenia Sanitarnego w Łodzi i w stopniu porucznika objął stanowisko ordynatora oddziału chirurgicznego Wojskowego Szpitala Okręgowego w Lublinie. Przeniesiony do rezerwy w grudniu 1949, powrócił od razu na stanowisko starszego asystenta w II Klinice Chirurgicznej UJ. Doktoryzował się 11 VII 1950 na podstawie pracy Badania powierzchniowej ciepłoty na zdrowych kończynach („Pol. Przegl. Chirurgiczny” 1951 nr 5). Dn. 1 X 1951 został adiunktem I Kliniki Chirurgicznej Akad. Lek. w Gdańsku, ale po roku powtórnie powołany do służby wojskowej, odbył Kurs Przeszkolenia Oficerów w Wojskowym Centrum Wyszkolenia Medycznego w Łodzi, zakończony 15 XI 1952. Uzyskał specjalizację II st. z chirurgii oraz organizacji i taktyki wojskowej służby zdrowia. Był w l. 1952–6 ordynatorem oddziału chirurgicznego 107. Wojskowego Szpitala Rejonowego w Wałczu (od 27 IV 1953 w randze kapitana), następnie 1. Wojskowego Szpitala Okręgowego w Warszawie w l. 1956–64, gdzie równocześnie był kierownikiem naukowym oddziałów chirurgicznych (1957–64) i awansował do stopnia majora (4 II 1957) i podpułkownika (1 X 1960). Po likwidacji szpitala przeszedł do 2. Centralnego Szpitala Klinicznego Wojskowej Akademii Medycznej (WAM) w Warszawie (później Centralny Wojskowy Szpital Kliniczny Centrum Kształcenia Podyplomowego WAM), w którym objął ordynaturę Klinicznego Oddziału Chirurgii Ogólnej. Po przemianowaniu oddziału na II Klinikę Chirurgiczną został jej kierownikiem i funkcję tę pełnił do stycznia 1984. Następnie był kierownikiem Inst. Chirurgii tego szpitala. Habilitował się 19 IV 1966 z chirurgii na Wydz. Lekarskim WAM w Łodzi na podstawie rozprawy Zastosowanie ganglioplegii w leczeniu krwawień i wstrząsu krwotocznego (W. 1966). Awansował na pułkownika 30 IX 1967; profesorem nadzwycz. został 7 II 1975, a zwycz. – 11 VII 1985.
W badaniach naukowych S. zajmował się początkowo układem krążenia, m. in. w dysertacji doktorskiej i pracy Krytyczna ocena sposobów badania krążenia obwodowego w kończynach („Pol. Przegl. Chirurgiczny” 1952 nr 2). W późniejszym okresie skoncentrował się na praktycznym wykorzystaniu ganglioplegii, zwłaszcza we wstrząsie i krwawieniu, na współczesnym polu walki; prace te uzyskały wyróżnienie ministra obrony narodowej (12 X 1966) w dziedzinie medycyny wojskowej. Prócz pracy habilitacyjnej opublikował z tego zakresu artykuły: wspólnie ze Stefanem Śmietanowskim – Próby leczenia ostrych krwawień ganglioplegią („Pol. Przegl. Chirurgiczny” 1964 nr 9) i samodzielnie – Ganglioplegia zastosowana zapobiegawczo i leczniczo w krwawieniach urazowych i samorodnych (w: „Sesja naukowa Wojskowej Akademii Medycznej poświęcona XX rocznicy Polski Ludowej”, Ł. 1965). Za rozdział Urazy tułowia, w pracy zbiorowej „Chirurgia urazowa” (W. 1968, W. 1971), otrzymał nagrodę zespołową III st. w dziedzinie medycyny wojskowej (1969) oraz nagrodę zespołową I st. (1973) za badania nad zastosowaniem cyjanopochodnych klejów chirurgicznych i kolagenu produkcji krajowej do zaopatrywania ran. Wygłaszał liczne referaty w kraju, m. in. na Zjazdach Chirurgów Polskich, oraz za granicą, m.in. Chirurgiczne zadania lekarza jednostki (streszczenie: „Lekarz Wojsk.” 1963 nr 7) na II Międzynarodowym Specjalizacyjnym Kursie Lekarzy Wojskowych we Francji. S. propagował oświatę zdrowotną w zakresie udzielania pierwszej pomocy na łamach czasopism popularnonaukowych, np. „Żyjmy dłużej” oraz w popularyzatorskich pracach (m. in. Doktryna pierwszej pomocy, W. 1980). Ogółem ogłosił samodzielnie i we współautorstwie ok. 180 publikacji, był promotorem 16 przewodów doktorskich i opiekunem 3 przewodów habilitacyjnych. Interesował się filmem naukowym, był konsultantem Państwowych Zakładów Wydawnictw Lekarskich ds. filmu naukowego. W r. 1975 brał udział w pracach sekcji szkolnictwa wyższego Międzynarodowego Stow. Filmu Naukowego.
S. był członkiem honorowym Tow. Chirurgów Polskich oraz członkiem honorowym Polskiego Stow. Filmu Naukowego i wiceprzewodniczącym jego Rady Naukowej. Był też członkiem Rad Naukowych Wojskowego Inst. Medycyny Lotniczej i Inst. Centrum Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej PAN oraz Rady Naukowej przy Szefie Dep. Służby Zdrowia Min. Obrony Narodowej, działał też w Zarządzie Głównym Polskiego Czerwonego Krzyża i był członkiem ZBoWiD. Zmarł 5 X 1985 w Warszawie, pochowany został na cmentarzu Komunalnym (d. Wojskowy) na Powązkach (kw. B rz. 4 m. 9). Był odznaczony m. in. Krzyżami – Oficerskim i Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi, Złotymi i Srebrnymi Medalami «Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny» i «Za Zasługi dla Obronności Kraju».
W małżeństwie z Marią z Kubiców (ur. 1924), lekarzem stomatologiem, miał S. córkę Mirosławę (1946–1977), zamężną Eichenberger.
Konopka S., Polska bibliografia lekarska za lata 1949–1965, W. 1949–73; Katalog rozpraw doktorskich i habilitacyjnych 1967, W. 1968; Rocznik lekarski RP na r. 1948, W. 1949; Spis fachowych pracowników służby zdrowia, W. 1964; Woźniewski Z., Polski almanach medyczny na rok 1956, W. 1957; tenże, Rozprawy na stopień doktora medycyny, stomatologii i farmacji w latach 1945–1952, W. 1963; – Wspomnienia pośmiertne: „Film Nauk.” 1985 nr 12 s. 11–13 (J. Jacoby, S. Karliński, H. Płachta), „Lekarz Wojsk.” 1986 nr 1–2 s. 122–4 (H. Płachta, fot.), „Pol. Przegl. Chirurgiczny” 1987 nr 2 s. 197–8 (H. Płachta); – Nekrologi z r. 1985: „Żołnierz Wolności” nr 237, „Życie Warszawy” nr 235, 236, 241, 242; – CAW: Akta nr 1783/90/3392 (fot.); Gł. B. Lek.: Zbiory specjalne; – Informacje żony, Marii Smolarek z W.
Jan W. Chojna