Studnicki (Gizbert-Studnicki) Franciszek Maria Tadeusz (1914–1994), prawnik, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Ur. 30 IX w Wiedniu, był najmłodszym dzieckiem Juliana (1865–1946), dzierżawcy dóbr Kniażyce (pow. przemyski), a następnie pracownika tow. ubezpieczeniowego «Florianka» w Przemyślu, oraz Zdzisławy Pauliny Dembińskiej (1870–1952), bratankiem Marii (zob. Giżbert-Studnicka Maria) i Witolda (zob. Studnicki-Giżbert Witold), bratem Juliusza (zob. Studnicki-Gizbert Juliusz, tamże informacje o rodzeństwie).

Po ukończeniu w r. 1932 II Gimnazjum im. Kazimierza Morawskiego w Przemyślu studiował S. na Wydz. Prawa UJ. W r. 1936 uzyskał stopień magistra praw i w r.n. rozpoczął w Krakowie aplikację adwokacką w kancelarii Tadeusza Miksiewicza. Od września 1937 do lipca r.n. odbywał służbę wojskową w Szkole Podchorążych Rezerwy w Grudziądzu. Dn. 7 VI 1939 uzyskał na UJ stopień doktora na podstawie rozprawy Przestępstwa przeciwko opiece i nadzorowi, napisanej pod kierunkiem Władysława Woltera.

S. wziął udział w kampanii wrześniowej 1939 r. jako plutonowy podchorąży rezerwy w 8. Pułku Ułanów WP. Dn. 26 X t.r. został na podstawie uchwały Rady Wydziału podjętej per currendam zatrudniony na Wydz. Prawa jako asystent niepobierający wynagrodzenia. Po zamknięciu UJ przez Niemców kontynuował aplikację adwokacką w kancelarii Kazimierza Rodowicza, specjalizując się w prawie handlowym. Egzamin adwokacki złożył w r. 1943.

Od 1 II 1945 pracował S. kolejno jako asystent, starszy asystent i adiunkt Katedry Prawa Handlowego i Wekslowego UJ, kierowanej przez Tadeusza Dziurzyńskiego. Do r. 1949 wykładał także w Studium Spółdzielczym UJ, a następnie do r. 1955 w Akad. Handlowej (od 1 IX 1950 Wyższa Szkoła Ekonomiczna). Prowadził praktykę adwokacką do r. 1949, a działalność radcy prawnego do r. 1960. Dn. 1 VI 1949 Rada Wydz. Prawa UJ na podstawie wysoko ocenionej pracy Działanie zwyczaju handlowego w zakresie zobowiązań z umowy (Kr. 1949), przyjęła przewód habilitacyjny S-ego i wystąpiła do Min. Szkół Wyższych o jego zatwierdzenie oraz udzielenie veniam legendi w zakresie prawa handlowego i wekslowego. Wniosek nie został rozpatrzony, m.in. wskutek krytycznej recenzji Jana Wasilkowskiego w „Państwie i Prawie” (R. 4: 1949 z. 12), zarzucającej S-emu uleganie wpływom nauki niemieckiej, niedocenianie osiągnięć nauki radzieckiej, a zwłaszcza nieuwzględnienie przemian społecznych w Polsce powojennej. W tym okresie skład oczekującej na wydanie książki S-ego o metodach wykładni prawa cywilnego i handlowego został zniszczony. Po likwidacji Katedry Prawa Handlowego i Wekslowego przeszedł S. w r. 1952 do Katedry Prawa Cywilnego, kierowanej przez Stefana Grzybowskiego. W r. 1951 został S. współpracownikiem Komisji Prawniczej PAU. Na jej forum wygłosił referaty: Z teorii dogmatyki prawa („Spraw. PAU” T. 52: 1951 nr 2) oraz O językowej budowie dogmatyki prawa (tamże nr 4). Po ogłoszeniu pracy Zawarcie umowy planowej szczegółowej o dostawę towarów (Kr. 1955) Centralna Komisja Kwalifikacyjna nadała mu stopień naukowy docenta.

W r. 1957 otrzymał S. stypendium Fundacji Forda, dzięki któremu wyjechał do USA i tam prowadził badania w dziedzinie teorii prawa, metodologii nauk społecznych i teorii komunikacji społecznej na Stanford University, University of California, University of Chicago i Yale University w New Haven (Connecticut). Po powrocie do kraju powołał na UJ Międzywydziałowe Konwersatorium Naukowe, poświęcone problematyce metodologicznej wspólnej dla różnych dyscyplin naukowych (działało od r. 1961 do końca l. osiemdziesiątych). W l. 1962–4 był prodziekanem i kierownikiem studium zaocznego Wydz. Prawa UJ. W l.n. był delegatem tegoż Wydziału do Senatu UJ, członkiem kilku komisji uniwersyteckich (m.in. ds. reorganizacji uczelni) oraz przewodniczącym komisji ds. spadku po Ignacym Paderewskim. W r. 1966 uczestniczył w III Kongresie Prawa Porównawczego w Uppsali, na którym przedstawił referat krajowy The Present Role of the Maxim Ignorance of the Law is no Excuse. Dn. 8 VI 1968 otrzymał tytuł profesora nadzwycz. Na UJ prowadził wykłady z prawa cywilnego i prawa obrotu uspołecznionego, a także seminarium i konwersatorium z informatyki prawniczej. Opublikował w tym okresie książki: Przepływ wiadomości o normach prawa (Kr. 1965) oraz Cybernetyka i prawo (W. 1969), poradnik Wstęp do informatyki prawniczej (L. 1973), a także rozdział Ujęcie cybernetyczne w dziedzinie prawa („Metody badania prawa”, Red. A. Łopatka, Wr. 1973). Po przejściu Grzybowskiego na emeryturę odrzucił propozycję objęcia kierownictwa Zakł. Prawa Cywilnego w Inst. Prawa Cywilnego UJ. W r. 1973 wszczęto postępowanie w sprawie nadania S-emu tytułu naukowego profesora zwycz.; mimo pozytywnych opinii wszystkich recenzentów oraz jednomyślnej uchwały Rady Wydziału popartej przez Senat spotkało się ono ze strony Min. Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki z odmową przedstawienia wniosku Radzie Państwa (odmowę motywowano niewystarczającym dorobkiem oraz brakiem osiągnięć w kształceniu kadry naukowej). W l. 1976–91 redagował S. rocznik „Archivum Iuridicum Cracoviense”. W r. 1977 zorganizował w Inst. Matematyki UJ Zakład Humanistycznych Zastosowań Informatyki i objął jego kierownictwo (funkcję tę pełnił do przejścia na emeryturę). Jako jeden z pierwszych prowadził na UJ, a także na Uniw. Warsz., seminaria i zajęcia dydaktyczne z informatyki prawniczej wg własnego programu. Dla Sejmu PRL opracował założenia budowy elektronicznego systemu informacji prawniczej. Opublikował książkę Wprowadzenie do informatyki prawniczej. Zautomatyzowane wyszukiwanie informacji prawnej (W. 1978). W l. 1979–81 był na Wydz. Matematyki i Fizyki UJ dyrektorem Inst. Informatyki. Po ponawianych w l. 1975 i 1979 wnioskach otrzymał 10 VII 1980 tytuł profesora zwycz.

W r. 1981 uczestniczył S. w przygotowaniu nowego statutu UJ oraz projektu ustawy o szkolnictwie wyższym. Został wybrany do Społecznej Rady Legislacyjnej, powołanej w czerwcu t.r. w Krakowie na II Ogólnopolskim Forum Prawników NSZZ „Solidarność”. Pracował w Katedrze Prawa Cywilnego i Międzynarodowego Prywatnego, kierowanej przez Józefa Skąpskiego (do r. 1984 wchodzącej w skład Inst. Prawa Cywilnego). Dn. 30 IX 1984 przeszedł na emeryturę, jednak nadal pracował na Wydz. Prawa i Administracji jako kierownik zorganizowanej jego staraniem Dydaktyczno-Naukowej Pracowni Komputerowej oraz opiekun Zakł. Humanistycznych Zastosowań Informatyki w Inst. Matematyki UJ. Opublikował, napisaną wspólnie z Andrzejem Łachwą, Jarosławem Fallem i Ewą Stabrawą, książkę Odesłania w tekstach prawnych. Ku metodom ich zautomatyzowanej interpretacji (Kr. 1990). Ogółem ogłosił ok. 50 rozpraw i artykułów naukowych, w językach polskim, angielskim i niemieckim, tłumaczonych także na język węgierski, w księgach pamiątkowych ku czci Władysława Woltera (1959) i Kazimierza Przybyłowskiego (1964), „Zeszytach Naukowych UJ” i czasopismach: „Państwo i Prawo”, „Nowe Prawo”, „Studia Cywilistyczne”, „Studia Filozoficzne”, „Studia Socjologiczne”, „Archivum Iuridicum Cracoviense”, „Archiv für Rechts- und Sozialphilosophie”, „Datenverarbeitung im Recht”, „Rechtstheorie”. Był członkiem Polskiego Tow. Filozoficznego, Polskiego Tow. Cybernetycznego, Komitetu Naukoznawstwa PAN, a także Komisji Oddz. PAN w Krakowie: Nauk Prawnych, Socjologicznej oraz Organizacji i Zarządzania. Zajmował się zagadnieniami z pogranicza teorii prawa, ogólnej teorii komunikacji, teorii środków masowego przekazu i informatyki. Oryginalnymi ujęciami metodologicznymi i teoretycznymi podjął próbę całościowego scharakteryzowania procesów komunikacyjnych, w których wiadomości o normach prawa docierają do adresatów norm. Z języka angielskiego przełożył dla radia i telewizji kilka sztuk teatralnych. Elegancki i błyskotliwy, był S. postacią popularną w krakowskim życiu towarzyskim. Był też znany jako autor humorystycznych rysunków, przedstawiających dowcipnie wydarzenia i postaci środowiska naukowego Krakowa; część z nich została wystawiona (m.in. w Muz. UJ) oraz ogłoszona w albumie „Risus Facultatis Iuridicae” (Kr. 1994). Pod koniec życia stracił wzrok. Zmarł po długiej chorobie 29 III 1994 w Krakowie, został pochowany na cmentarzu Rakowickim.

W małżeństwie, zawartym w r. 1941 z Krystyną Zofią Piotrowską (1917–1999), doktorem pediatrii, miał S. synów: Pawła (1946–2007), fizyka, i Tomasza (ur. 1948), prawnika, profesora UJ.

Portret przez Zbysława Marka Maciejewskiego w Muz. UJ; – Pol. bibliogr. prawn., z. 1, 3–4, 8, 11–15, – Grodziski S., Nauka i nauczanie prawa prywatnego w Uniwersytecie Jagiellońskim w 1945 r., w: Rozprawy z polskiego i europejskiego prawa prywatnego. Księga pamiątkowa ofiarowana Profesorowi Józefowi Skąpskiemu, Kr. 1994; Grzybowski S., Franciszek Gizbert-Studnicki, „Państwo i Prawo” 1994 z. 9 s. 78–9 (fot.); Swieżawski S., W nowej rzeczywistości 1945–1965, L. 1991; Żuławska C., Jurysprudencja a metodologia nauk społecznych. Sylwetka naukowa Jana Góreckiego, „Roczn. B. Nauk. PAU i PAN w Kr.” R. 50: 2005; – Grzybowski S., Wspomnienia, Zakamycze 1999 s. 633–4; – Arch. UJ: Akta osobowe S-ego; Dziekanat Wydz. Prawa i Admin. UJ: Akta osobowe S-ego; – Informacje syna, Tomasza z Kr. oraz wspomnienia własne autora.

Andrzej Mączyński