Pepliński Franciszek (1878–1958), rolnik i rybak, «Kaszubski Drzymała». Ur. 10 XI w Skorzewie pod Kościerzyną, był jednym z dziewięciorga dzieci Aleksandra i Łucji z Sengerów, właścicieli dużego gospodarstwa i cegielni. Po ukończeniu czterooddziałowej szkoły powszechnej pozostał przy rodzicach i pracował jako rybak. Z powodu spłat rodzinnych i dużych obciążeń podatkowych Peplińscy popadli w długi i zagrożeni licytacją sądową, sprzedali cegielnię oraz rozparcelowali większą część gospodarstwa między okolicznych chłopów. Było to niezgodne z planami lokalnej administracji niemieckiej, której po pewnym czasie udało się wyrugować Peplińskich ze Skorzewa. Ok. r. 1899 przenieśli się do sąsiedniej wsi Fingerhute (obecnie Fingerowa Huta); na resztówce dawnej posiadłości, przekazanej przez ojca P-emu, założył on nowe gospodarstwo. Przez sześć lat P. razem z rodzicami i dwojgiem młodszego rodzeństwa mieszkał u sąsiada Franciszka Plichty i trudnił się głównie rybołówstwem na wydzierżawionym Jeziorze Wieprznickim, należącym do kilku chłopów. Ryby sprzedawał w Gdańsku i Kościerzynie, gdzie był znany jako człowiek obdarzony wielkim poczuciem humoru, często skierowanego przeciw zaborcy.
W r. 1905 P. sprzedał część lasu. Nie uzyskał jednak zezwolenia na budowę domu poza wsią na własnym gruncie, gdzie stały już prowizoryczne zabudowania gospodarcze, pod pretekstem, iż jego posiadłość nie stanowi wystarczającego źródła utrzymania dla rodziny. P., nie zrażony odmową, zbudował przy pomocy ojca dom na kołach, na wzór wozu cygańskiego, długi 3,5 m, a szeroki i wysoki 3,10 m. Zamieszkał w nim z rodzicami, siostrą i bratem Janem. Wóz stał się od razu celem licznych wycieczek, organizowanych przez działaczy polskich z Kościerzyny. Gdy w r. 1907 stała się głośna sprawa Michała Drzymały, Aleksander Majkowski zwrócił uwagę na łamach prasy, iż P. już od dwóch lat mieszkał w wozie. Policja i władze szykanowały P-ego, nakładano nań kary pieniężne, a wreszcie oskarżono go o kłusownictwo. W r. 1911 P. został skazany na trzy lata więzienia; karę odbył w Gdańsku. Tymczasem zmarł ojciec P-ego, wóz został zniszczony, a rodzina P-ego ponownie zamieszkała we wsi. Po zwolnieniu z więzienia P., zmobilizowany do wojska niemieckiego, przebywał w czasie pierwszej wojny światowej na froncie wschodnim.
Po powrocie z wojny P. ożenił się w r. 1919 z właścicielką domu w pobliskich Juszkach, Martą z Cybulskich 1. v. Zaborowską (wdową z czworgiem dzieci). Sprzedawszy swoje dotychczasowe nieruchomości, Peplińscy kupili w r. 1919 niewielkie gospodarstwo w Kaliskach pod Kościerzyną, gdzie P. wziął w dzierżawę jezioro Dobrogoszcz. W r. 1927 przeniósł się do Kloca pod Dziemianami i zakupił od państwa polskiego gospodarstwo (25 ha ziemi i lasu oraz pół jeziora). Wkrótce okazało się, że jest ono obciążone długiem hipotecznym, o spłatę którego P. zaskarżył skarb państwa, przez co sam popadł w nowe długi. W r. 1929, dzięki staraniom Urzędu Ziemskiego w Toruniu, władze państwowe przyznały P-emu w formie uznania za jego walkę z zaborcą parcelę w Rokocinie pod Starogardem, składającą się z 12 ha ziemi, ok. 6 ha łąki i jeziora o powierzchni ponad 13 ha, oraz tymczasowe mieszkanie w zabudowaniach majątku i stary dom do rozbiórki. P., wydzierżawiwszy gospodarstwo w Klocu, przeniósł się do Rokocina, gdzie wkrótce wzniósł własne zabudowania. Po zajęciu w r. 1939 Pomorza Niemcy wyrzucili P-ego z gospodarstwa. P. mieszkał z rodziną nadal we wsi i pracował jako rybak u okolicznych Niemców. Po wyzwoleniu wrócił na swoje gospodarstwo. W ostatnich latach życia był członkiem Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Zrzeszenia Kaszubskiego. Zmarł 20 X 1958 w Rokocinie, pochowany został na cmentarzu parafialnym w Suminie.
W małżeństwie z Martą z Cybulskich, 1. v. Zaborowską, miał P. pięcioro dzieci; najmłodszy syn Józef przejął jeszcze za życia ojca gospodarstwo rokocińskie.
Wokół postaci P-ego (mylnie nazywanego niekiedy Pelplińskim) już w okresie międzywojennym narosły legendy. W licznych publikacjach wymienia się dwóch lub trzech Peplińskich o imionach: Aleksander, Franciszek i Jan, a ich wozy lokuje się w Wieprznicy, Fingerowej Hucie lub w Skorzewie. Wszystkie te informacje dotyczą Franciszka P-ego, Aleksander i Jan – to ojciec i brat. Imię Franciszka Peplińskiego otrzymały dwie szkoły podstawowe – w Rokocinie i w Częstkowie.
Fot. w zbiorach Red. PSB i w „Gaz. Gdań.” 1928 nr 285 s. 6; – Bukowski A., Regionalizm kaszubski, P. 1950 (dotyczy Aleksandra Peplińskiego); tenże, Ruch robotniczy i ruch narodowy na Pomorzu Gdańskim w latach 1905–1907, Studia i Mater. do Dziej. Wielkopolski i Pomorza, P. 1957 III z. 1, 1957 s. 287; Dzieje Pomorza Nadwiślańskiego, Gd. 1978 s. 398 (dotyczy Jana Peplińskiego); Jakóbczyk W., Pruska Komisja Osadnicza 1886–1919, P. 1976 s. 144–5 (dotyczy Jana Peplińskiego); Majkowski A., Kultura pruska na Kaszubach, „Tyg. Ilustr.” 1907 nr 43 s. 873–4; Mamuszka F., Trojanowska I., Kościerzyna i ziemia kościerska, Gd. 1972 s. 259–60 (fot. wspólna); Milewski J., Dzieje wsi powiatu starogardzkiego, Gd. 1969 II 262; Ostrowska R., Trojanowska I., Bedeker kaszubski, Gdynia 1962; Wajda K., Wieś pomorska na przełomie XIX i XX wieku, P. 1964 s. 294 (dotyczy Jana Peplińskiego); tenże, Wóz Drzymały, P. 1962 s. 67 (dotyczy Jana Peplińskiego); Żebrowska S., Franciszek Pepliński (1878–1958), w: Zasłużeni ludzie Pomorza Nadwiślańskiego z okresu zaboru pruskiego, „Pomorze Gdańskie” T. 12: (Gd.) 1979 s. 153–6; – „Dzien. Bałt.” 1958 nr 252 s. 3 (fot.), nr 255 s. 2; „Gaz. Gdań.” 1907 nr 118, 132; „Gaz. Tor.” 1907 nr 262; „Kaszëbë” 1958 nr 18 s. 8, nr 22 s. 5 (fot.); „Słowo Pomor.” 1928 nr 1 s. 3, nr 130 s. 5; – Arch. Państw. w P.: PP 6228 k. 32–36; – Informacje R. Grzyba, kierownika szkoły w Częstkowie, oparte m. in. na relacji F. Plichty; Relacje dzieci P-ego.
Józef Borzyszkowski