Płachta Seceminius (Szendejowicz lub Sendziejowski; w literaturze Secemiński, czasem Kwiatkowski) Franciszek (ok. 1560–1634), minister kalwiński, senior chęcińsko-krakowski. Pochodzenie P-y jest dość tajemnicze, a dane o dacie jego urodzenia u Andrzeja Węgierskiego tak sprzeczne, że można by przyjmować lata od 1554 do 1570. Nazwisko Płachta występowało ok. r. 1580 wśród mieszczan secemińskich, ojcem urodzonego w miasteczku Seceminie Franciszka miał być jednak wg Węgierskiego luteranin i dworzanin księcia Albrechta pruskiego Marcin Kwiatkowski. Węgierski określał zarazem ojca P-y jako sługę Stanisława Szafrańca z Pieskowej Skały, a tym Kwiatkowski nigdy nie był. Można więc mniemać, iż chodziło tu raczej o Marcina Różyckiego, włodarza dóbr Stanisława Szafrańca. Osierocony przez oboje rodziców, miał P. zostać wykształcony staraniem Szafrańca w różnych gimnazjach i akademiach, ale brak potwierdzenia tego w znanych metrykach (może przebywał w Niemczech w orszaku młodego Andrzeja Szafrańca ok. r. 1575). Jako uzdolniony «patetyczny» kaznodzieja miał potem aż do śmierci S. Szafrańca (1598) być jego nadwornym kaznodzieją.

Całe życie P-y przeszło na Ponidziu, choć nie w rodzinnym Seceminie. Był najpierw nauczycielem w szkole kalwińskiej w Pińczowie (zlikwidowanej ok. r. 1586). W r. 1592 został ministrem w Łukowej, w r. 1593 w Sędziejowicach (stąd przezwisko), a w r. 1595 w miasteczku Chmielniku. P. z pomocą katechety zarządzał przez wiele lat tymi trzema pobliskimi zborami, i to z takim skutkiem, że uchodził wśród katolików za «mordercę wielu dusz». Pozyskał zwłaszcza dla kalwinizmu dużą część mieszczan w Chmielniku, gdzie walczył nie tylko z wpływami katolickimi, lecz również ariańskimi. W r. 1596 na synodzie we Włoszczowej (9–11 II) został wybrany do komisji mającej ocenić odpowiedź Grzegorza z Żarnowca na dzieło Fausta Socyna „De Jesu Christo Servatore”, a na synodzie w Oksie (19–21 VII) obrano go na konseniora dystryktu chęcińskiego. T. r. odbył jakąś dysputę z arianami («ponurzonymi»), którzy obeszli się z nim «nader surowie a niesłusznie» (akta synodów). Na synodzie w Seceminie 3–4 V 1597 podpisał uchwały synodu toruńskiego z r. 1595 (tzw. kanony toruńskie). Jako energiczny działacz zastępował nieraz seniora dystryktu chęcińsko-krakowskiego Franciszka Stankara młodszego. Decyzją synodu secemińskiego z 3 V 1602 miał wspólnie ze Stankarem «rewidować i poprawiać» prace Grzegorza z Żarnowca i Marcina Janicjusza (Janickiego), konwokacja generalna w Baranowie poleciła mu napisać «annotationes na Księgi Królewskie i Kroniki» do przygotowywanego nowego przekładu Biblii. W r. 1603 był delegowany na sejm zwycz. w Krakowie jako kaznodzieja szlachty różnowierczej. Pośredniczył w r. 1616 przy zawieraniu porozumienia między kalwinistami a luteranami w sprawie wspólnego korzystania ze zboru w Aleksandrowicach (czyli przeniesionego tam zboru krakowskiego). Uczestniczył on ponadto w pracach nad ujednoliceniem «Formy», czyli liturgii, oraz w opracowywaniu zasad dyscypliny zborowej na synodach prowincjonalnych w Ożarowie 29 X 1600 i 28 IX 1618. Na tym ostatnim wybrano go do delegacji, która miała upomnieć sympatyzującego z arianami Andrzeja Chrząstowskiego z Brzezia za jego ataki na ministrów kalwińskich, zawarte w «Rozmowie szlachcica ewangelika z ministrem ewangelickim” (1618). T. r. podpisał wydaną we Frankfurcie nad Menem (1618) odezwę wzywającą do zjednoczenia wyznań protestanckich („Fraterna ac modesta ad omnes per universam Europam reformatas ecclesias pro unanimi consensu inter se constituendo exhortatio…”), napisaną przez seniora dystryktu oświęcimsko-zatorskiego Bartłomieja Bythnera.

W r. 1621 na odbytym 7 V synodzie dystryktowym w Krzcięcicach został P. wybrany na seniora dystryktu chęcińsko-krakowskiego. Uroczysta ordynacja odbyła się jednak dopiero 27 IX 1624 na synodzie prowincjonalnym w Glinianach. Po zlikwidowaniu w r. 1621 zboru kalwińskiego w Sędziejowicach (wyrokiem Trybunału Kor. w Lublinie) P. w r. 1622 objął zbór w Oksie, gdzie niebawem popadł w zatarg ze swoim patronem Marcinem Rejem, który odmówił mu przyrzeczonej prowizji. Stąd też przed r. 1630 przeniósł się do Gór. W r. 1625 został P. wybrany na prezydenta synodu prowincjonalnego w Oksie w zastępstwie superintendenta małopolskiego. Był obecny na sejmie elekcyjnym 1632 r. jako kaznodzieja szlachty protestanckiej. Dn. 27 IV 1634, stary już i «schorzały», prosił synod w Kocku o przydanie mu za koadiutora Wojciecha Węgierskiego. Zmarł P. 26 XII 1634 w Górach w obecności wielu szlacheckich współwyznawców, napominając ich jeszcze na łożu śmierci do wytrwałości w wierze. Został uroczyście pochowany 5 II 1635.

Nie zachowała się żadna z napisanych przez P-ę prac. Wiadomo, iż na synodzie w Oksie 18 II 1603 zatwierdzono do druku pismo «o jubileuszu», miał też przygotować postyllę z 18 VII 1618. Już po jego śmierci planowano wydanie mowy wygłoszonej ongiś przez P-ę na pogrzebie (Jana?) Łyszkowica.

Z dzieci P-y znane są: Jan Płachta-Seceminides (zm. 1641), konsenior sandomierski, Daniel (1613–1649), minister w Wiatowicach, Samuel (ur. 1614), konsenior ruski, i Barbara, która w r. 1633 wyszła za Wojciecha Węgierskiego, późniejszego ministra i historyka zboru krakowskiego. Wszyscy powyżsi synowie P-y odbyli studia w zagranicznych akademiach protestanckich. W drugiej połowie XVII w. działali w zborze małopolskim: Franciszek młodszy i Teodor Płachtowie. Ten ostatni (zmarły w r. 1707), senior małopolski, stopniowo powrócił do zarzuconego od kilku pokoleń nazwiska Kwiatkowski, ale mimo to rodzina nie była uważana w zborze za szlachecką.

Estreicher, XXXII 300–1; PSB (Jankowski Grzegorz, Kwiatkowski Marcin); – Bukowski J., Dzieje reformacji w Polsce, Kr. 1883 I 642–3; Jahrbuch des Theologischen Seminars der Unierten Evangelischen Kirche in Polen, P. 1930–7 II–III 185; Łukaszewicz J., Dzieje kościołów wyznania helweckiego w dawnej Małej Polsce, P. 1853 s. 261, 282, 406–8; Merczyng, Zbory i senatorowie, s. 49, 52, 64, 66, 73, 197; Sipayłło M., Dzieje drukarni baranowskiej w świetle akt synodalnych, „Roczniki Bibliot.” 1962 nr 3/4 s. 89; Szczotka S., [Recenzja z pracy:] Taylor E., Rolicze z Trojanowych Różyc Różyccy, „Reform. w Pol.” R. 9/10: 1939 s. 504 (Marcin Różycki); Urban W., Chłopi wobec reformacji w Małopolsce w drugiej połowie XVI w., Kr. 1959; Wajsblum M., Ex regestro Arianismi, „Reform. w Pol.” R. 7–10: 1935–9; Wiśniewski J., Historyczny opis kościołów, miast, zabytków i pamiątek w Stopnickiem, Mariówka 1929 s. 224; – Consensus, Baranów 1628 k. O₁ r.; Jankowski J., Skaza klątwy secemskiej od ministrów kalwińskich wydanej na pana Jankowskiego, ministra niekiedy secemskiego, który tymi czasy katolikiem został, Kr. [1610] k. A₃, A₄ v.; Liber chamorum; Listy do kierownictwa kalwińskiego zboru małopolskiego z lat 1617–1618, Wyd. W. Urban, Zesz. Nauk. UJ. Prace Hist. Z. 5, Kr. 1961 s. 201–2; Węgierski A., Libri quattuor Slavoniae reformatae, W. 1973; Węgierski W., Kronika zboru ewangelickiego krakowskiego, [Kr.] 1817 s. 54, 63, 92; – Arch. Kurii Metropol. w Kr.: Wizytacje z depozytu Kapituły Krakowskiej, t. 10 k. 38r., t. 18 k. 56v., 57r., 60v.; Arch. Państw. w Kr.: Terr. Crac. 331; B. Uniw. Warsz.: Kartoteka synodaliów; – Kartoteka do Dziejów Życia Umysłowego Polski w Materiałach Red. PSB (synowie); – Uzupełnienia Marii Sipayłło.

Wacław Urban