Smogulecki Franciszek h. Grzymała (zm. 1667), poseł na sejm, pułkownik wojsk kor. Był synem Jana Jakuba i Zofii Anny z Niemojewskich, młodszym bratem Mikołaja (zob.).

S. uczył się być może w kolegium jezuickim w Brunsberdze (obecnie Braniewo). Wg Kaspra Niesieckiego «służył w cudzoziemskich obozach», zapewne więc podczas podróży zagranicznej zaciągnął się do służby wojskowej. Nic jednak bliższego na ten temat nie wiadomo. S. posiadał (od r. 1653) wieś Rudną w pow. nakielskim.

Wraz z bratem Mikołajem był współwłaścicielem miasteczka Wysoka, dla którego uzyskał w r. 1664 przywilej na dwa jarmarki w roku. Także wspólnie z bratem objął przed r. 1665 star. lipińskie w woj. chełmińskim.

S. rozpoczął służbę wojskową w r. 1657 w chorągwi łanowej woj. wielkopolskich Jana Korzbok Łąckiego, star. nakielskiego. Po rocznej służbie zaciągnął się do komputowego (przybocznego) regimentu gwardii konnej Ernesta J. Korfa, w grudniu 1658 był chorążym w kompanii rajtarskiej rotmistrza Władysława Henryka Schmellinga (do kwietnia 1659). Jesienią t.r. pozostawał ze swą jednostką na Warmii w celu blokady załogi szwedzkiej Elbląga, zaś od listopada do grudnia t.r. uczestniczył na Żmudzi i w Kurlandii w walkach przeciw korpusowi szwedzkiego gen. R. Douglasa, zakończonych dostaniem się w kwietniu 1659 do niewoli E. J. Korfa i części jego żołnierzy. S. uniknął niewoli i zbiegł do wojsk elektora brandenburskiego Fryderyka Wilhelma; nie wrócił już do szeregów gwardii konnej Jana Kazimierza. Zapewne w końcu r. 1659 zaciągnął się jako rotmistrz do regimentu rajtarskiego szefostwa Mikołaja Prażmowskiego, kanclerza kor. Wraz ze swym regimentem brał udział w kampanii przeciw Rosji w r. 1660, w dywizji hetmana polnego Jerzego S. Lubomirskiego. Uczestniczył w walkach pod Lubarem (wrzesień-październik 1660), a więc w oblężeniu obozu W. B. Szeremietiewa (do 26 IX) i podczas odwrotu wojsk rosyjsko-kozackich w kierunku Cudnowa oraz w walkach pod Cudnowem, a następnie w dalszych działaniach do czasu kapitulacji Rosjan (1 XI 1660). Po kampanii jego regiment został skierowany na leża zimowe na Ukrainie.

W r. 1661 regiment S-ego przystąpił wraz z czterema jednostkami rajtarskimi do związku wojskowego, a po likwidacji Związku Święconego (22 VII 1663) został rozwiązany (22 VIII t.r.). Przed kampanią rosyjską 1663/4 r. S. zaciągnął się do regimentu gwardii pieszej królowej Ludwiki Marii, którym dowodził płk Andrzej Cernezzi. Podczas marszu wojsk kor. do rejonów koncentracji pod Mikulińcami wybuchł bunt jednostek zaciągu cudzoziemskiego, rozpoczęty w regimencie królowej. Po jego stłumieniu jednostka S-ego przeszła pod dowództwo płk. Hermana von Kloster (od 1 XI 1663). S. uczestniczył w ciężkich walkach z wojskami rosyjskimi podczas kampanii zadnieprzańskiej 1663/4 r. W r. 1664, kiedy po śmierci H. von Klostera szefostwo regimentu objął (1 V) miecznik kor. Michał Zebrzydowski, skoligacony z nim S. został podpułkownikiem tejże jednostki i faktycznym jej dowódcą. W r. 1665, po mianowaniu Zebrzydowskiego komendantem Krakowa, S. ze swym regimentem wszedł w skład tamtejszej załogi i pozostawał w tym mieście do końca r.n. W końcu 1666 r. regiment S-ego pod jego faktycznym dowództwem jako pułkownika (400 porcji) został skierowany na załogę do Kamieńca Podolskiego, gdzie wraz z pięcioma innymi jednostkami stanowił polski garnizon.

W r. 1666 posłował S. z woj. kaliskiego na sejm zwycz.; nie wyróżniał się na nim aktywnością. Ponownie obrano go posłem na sejm podczas sejmiku w Środzie 7 II 1667. Zapewne w końcu lutego S. wyjechał ze Środy do stolicy. W czasie podróży być może w Dybowie w gospodzie, pokłócił się z Mikołajem Wierzbowskim, star. dybowskim, i z płk. Chrystianem Brandtem. Został wówczas zamordowany w bliżej nieznanych okolicznościach.

Zabójstwo S-ego wywołało wielkie poruszenie na sejmie. Sprawa była rozpatrywana przez Tryb. Kor., który w r. 1668 uznał M. Wierzbowskiego winnym tej zbrodni i skazał na infamię oraz utratę dóbr. O ukaraniu Ch. Brandta (poddanego elektora brandenburskiego) brak informacji.

S. rodziny nie założył.

Niesiecki, VIII; Katalog zabytków sztuki w Pol., XI z. 20; – Kłaczewski W., Abdykacja Jana Kazimierza. Społeczeństwo szlacheckie wobec kryzysu politycznego lat 1667–1668, L. 1993 s. 153, 196 (Mikołaj Smogulecki); Leitgeber S., Smoguleccy herbu Grzymała, w: Genealogia. Studia i materiały historyczne, T. 6, P.–Wr. 1995 s. 44; Majewski W., Podhajce – letnia i jesienna kampania 1667 roku, Studia i Mater. do Hist. Wojsk., T. 6: 1960 cz. 1 s. 65–6; Matwijów M., Ostatnie sejmy przed abdykacją Jana Kazimierza 1667 i 1668, Wr. 1992; Nagielski M., Działania zbrojne rokoszu Jerzego Lubomirskiego w 1665 r., Studia i Mater. do Hist. Wojsk., T. 34: 1991 s. 102, 106; tenże, Liczebność i organizacja gwardii przybocznej i komputowej za ostatniego Wazy (1648–1668), W. 1989 s. 114–17, 156 przyp. 207, 191 (błędnie jako Mikołaj); Wagner M., Kadra oficerska armii koronnej w drugiej połowie XVII w., Tor. 1995 s. 142, 145 (błędnie jako Mikołaj); Wimmer J., Historia piechoty polskiej do roku 1864, W. 1978 s. 243; tenże, Materiały do zagadnienia organizacji armii, Studia i Mater. do Hist. Wojsk., T. 6: 1960 cz. 1; tenże, Wojsko polskie w drugiej połowie XVII w., W. 1965 s. 156; – Chrapowicki J. A., Diariusz, cz. II: l. 1665–1669, Oprac. A. Rachuba, T. Wasilewski, W. 1988 s. 292–4; – AG AD: Arch. Radziwiłłów Dz. II t. 11 nr 1447/1, Dz. V nr 10038 t. 3 s. 133, Metryka Kor. 200 k. 23–23v., 206 k. 88–90v., 228v.–229v., 408–408v., Sigillata 9 k. 36–37v., 10 k. 206, 228–229v., ASW Dz. 82 nr 1 k. 87, Dz. 85 nr 87 k. 57–80, nr 92 k. 266–330, nr 93 k. 127–138, Dz. 86 nr 52 k. 459, 534, nr 57 k. 209–214; AP w P.: Nakło ks. grodzkie rel. nr 122 k. 298v.–299v., nr 123 k. 137–139v., 511–513v.; B. Czart.: rkp. 162 s. 493–497; B. Ossol.: rkp. 2986 k. 272; Mater. Red. PSB, Kartoteka posłów sejmowych.

Marek Wagner