Szahin (Sokół Szahin) Franciszek Stanisław Bonifacy, pseud.: Franciszek Sokół-Szahin, człowiek utraconego wzroku (zm. po 1810), poeta.

Ur. w rodzinie szlacheckiej pochodzenia ormiańskiego.

S. był zawodowo związany prawdopodobnie z Uniw. Wil. Aktywnie uczestniczył w życiu kulturalnym Wilna w 1. dekadzie XIX w. Był autorem wierszy, głównie okolicznościowych, które wydawał tamże w postaci druków ulotnych, tzw. wolantów. Sporadycznie drukował także w czasopismach („Gaz. Warsz.” 1802 nr 52, dod.). Wszystkie utwory sygnował proprionimem «Franciszek Sokół-Szahin, człowiek utraconego wzroku», co zdaje się świadczyć o doznanym kalectwie. Jego twórczość w niewielkim stopniu została odnotowana przez Karola Estreichera; większość ocalałych druków znajduje się w Bibliotece Uniw. Łódz. Do pierwszych druków ulotnych S-a należą zapewne: Do Jaśnie Wielmożnego Imci Księdza Jana Nepomucena Korwin Kossakowskiego, biskupa wileńskiego... (b.m.r.w.) oraz Do Jaśnie Wielmożnego hrabi Aleksandra Chodkiewicza, starosty [...] oda (b.m.r.w.). Prawdopodobnie jego wierszem Do Najjaśniejszego Aleksandra I [...] wiernopoddany (z muzyką kompozytora wileńskiego Naymałowskiego) przywitano cara w r. 1802 w wileńskiej sali ratuszowej. Teksty te weszły w skład jedynego tomiku poetyckiego S-a pt. Muza polska... (Wil. 1804). Pojedyncze wiersze z tego wydania zostały przełożone na język litewski przez współczesnych S-owi poetów polsko-litewskich: Dionizego Paszkiewicza, Antoniego Klementta i Józefa Rupejkę. Sparafrazowany wiersz Chłopek stał się pieśnią, popularną w XIX w. wśród litewskojęzycznej ludności wiejskiej (lit. Giesmč mužikčlio, druk w: Chodźko J., Jonas isz Swisloczes, krominikas wędrawois..., Wil. 1823). Prawdopodobnie pozostałe wolanty zostały wydane już po r. 1804: Bajki (b.m.r.w., z Elegią z okoliczności upadku sławnego Moreau, generała francuskiego), Elegia na śmierć Jaśnie Wielmożnej Eleonory Wołłowiczowej, starościny ugińskiej etc. (b.m.r.w.), Epigrammata (b.m.r.w., z wierszem Poema opiewające bitwę i śmierć Władysława III, króla polskiego i węgierskiego z Amuratem III, sułtanem tureckim pod Warną r. 1444) oraz Poema opiewające bitwę i zwycięstwo pod Wiedniem nad Turkami i Karą Kiu Perlim, wezyrem-azem przez Polaków pod sprawą Jana III, króla polskiego... (b.m.r.w.). W r. 1807 opublikował Wiersz liryczny z okoliczności ocalonego życia Wielmożnego Imć Pana Jędrzeja Śniadeckiego... (Wil.), jego jedyny datowany druk ulotny. Zapewne z t.r. pochodzi też wiersz Do Jaśnie Wielmożnego Imci Pana Jana Śniadeckiego [...] z okoliczności śmierci W. J. Pana Franciszka Smuglewicza... (b.m.r.w.), a z r. 1808 druk okolicznościowy Do Jaśnie Wielmożnego Imci Księdza Hieronima Strzemień Stroynowskiego, biskupa wileńskiego [...] z okoliczności wstąpienia Jego na katedrę wileńską (b.m.r.w.). Do ostatnich utworów S-a należy Wiersz z okoliczności śmierci Jaśnie Wielmożnego Imci Księdza Marcina Poczobuta [...] Uniwersytetowi ofiarowany dnia 1 marca 1810 roku (b.m.r.w.). S. zmarł po r. 1810, prawdopodobnie w Wilnie.

W małżeństwie z Teresą z Kostrzewskich miał

S. syna Antoniego (zob.).

Wiersze S-a tylko okazjonalnie były przedrukowywane w dziewiętnastowiecznych czasopismach (np. w „Dzienniku dla Dzieci” 1830 nr 33) i antologiach (I. Legatowicz „Kopa z naddatkiem bajek naszych pisarzy dla młodzieży płci obojej”, Wil. 1859; K. Bartoszewicz „Perły humoru polskiego”, Kr. 1892; tenże „Księgi humoru polskiego”, Pet. 1897). Nieco szersze prezentacje twórczości S-a przypadają na czasy współczesne (Hertz „Zbiór poetów pol.”; M. Nalepa „Między rozpaczą i nadzieją”, Kr. 2006). Litewskie tłumaczenia wierszy S-a (dokonane przez Dionizego Paszkiewicza) ukazały się w czasopiśmie „Garsas Amerikos Lietuviř” (1897 nr 27).

Estreicher w. XIX, Wyd. 2, I 84, V 312; Nowy Korbut, VI; PSB (Poczobut Marcin); – Brensztejn M., Dionizy Paszkiewicz pisarz polsko-litewski, Wil. 1934 s. 35, 97; Brzozowski J., Muzy w poezji polskiej, Wr. 1986; Bukowiec P., Dwujęzyczne początki nowoczesnej literatury litewskiej, Kr. 2008; Jackiewicz M., Literatura polska na Litwie XVI–XX w., Olsztyn 1993; Król-Mazur R., Miasto trzech nacji. Studia z dziejów Kamieńca Podolskiego w XVIII wieku, Kr. 2008; Miller A., Teatr i muzyka na Litwie, Wil. 1936; Nalepa M., „Takie życie dziś nasze, gdy Polska ustaje...”. Pisarze stanisławowscy a upadek Rzeczypospolitej, Wr. 2002; Prusiewicz A., Cmentarze kamienieckie (Przyczynki do genealogii obywatelstwa kamienieckiego), „Litwa i Ruś” 1913 z. 5 s. 96; Snopek J., Prowincja oświecona. Kultura literacka ziemi krakowskiej w dobie Oświecenia 1750–1815, W. 1992 s. 92; – Baliński M., Pamiętniki o Janie Śniadeckim, jego życiu prywatnym i publicznym i dziełach jego, Wil. 1865 I 475; Między rozpaczą i nadzieją. Antologia poezji porozbiorowej lat 1793–1806, Oprac. M. Nalepa, Kr. 2006; Hertz, Zbiór poetów pol., Ks. I, VI; – B. Jag.: rkp. 7033 IV t. 1 k. 68; B. Narod.: rkp. IV 9744.

Dariusz Kukuć