Studziński Franciszek, pseud.: Kotlina, Radwan, Rawicz, Skawa, Skiba, przybrane nazwisko Andrzej Radwan (1893–1964), pułkownik Wojska Polskiego.
Ur. 10 X we wsi Kotlice (pow. Tomaszów Lub.), był synem Aleksandra, nauczyciela, i Heleny z Pietrzykowskich.
Po ukończeniu gimnazjum w Krakowie S. wstąpił 6 VIII 1914 do oddziałów strzeleckich. Po powołaniu Legionów Polskich służył kolejno w 3. oraz 4. komp. 3 baonu 1. pp I Brygady. Przeszedł z I Brygadą jej cały szlak bojowy (od 1. poł. r. 1915 jako sierżant). Dn. 9 VII 1915 odznaczył się podczas potyczki na patrolu pod Wyżnianką, a jesienią t.r. brał udział w kampanii wołyńskiej. Był dwukrotnie ranny. Po kryzysie przysięgowym w lipcu 1917 uniknął internowania i działał w POW: od 12 XI t.r. był komendantem Obwodu Kazimierza Wielka (południowa część pow. pińczowskiego), następnie od 16 I do 1 XI 1918 – Obwodu Olkuskiego.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości wstąpił S. do WP i służył w 25. pp. Zapewne w r. 1919 awansował do stopnia porucznika; w r. 1920 został kapitanem (ze starszeństwem z 1 VI 1919). Uczestniczył w wojnie polsko-sowieckiej, m.in. brał udział w maju 1920 w zajęciu Kijowa. Po zakończeniu wojny dowodził m.in. 2. baonem 25. pp, awansując w tym czasie do stopnia majora (ze starszeństwem z 1 VII 1923). Następnie 3 X 1924 został przeniesiony do Korpusu Ochrony Pogranicza na stanowisko dowódcy 6. baonu «Iwieniec». W r. 1927 wrócił do WP i od czerwca t.r. do lipca 1929 był kwatermistrzem 10. pp w Łowiczu. Służył potem w 1. p. strzelców pieszych, kolejno jako dowódca 2. baonu, a od czerwca 1932 kwatermistrz. Awansował do stopnia podpułkownika (ze starszeństwem z 1 I 1933). W maju 1933 został zastępcą dowódcy 27. pp w Częstochowie, a w lipcu 1936 zastępcą dowódcy 12. pp w Wadowicach. W czerwcu 1938 objął stanowisko zastępcy dowódcy garnizonu w Sosnowcu oraz zastępcy komendanta tamtejszej Państw. Komendy Uzupełnień.
W kampanii wrześniowej 1939 r. służył S. w Grupie Operacyjnej «Stryj» gen. Stefana Dembińskiego (zgodnie z życiorysem przechowywanym w jego dokumentach personalnych w CAW; wg Jerzego Węgierskiego przebywał wtedy w Ośrodku Zapasowym 6 DP). Dn. 22 IX (lub 4 X) t.r. przedostał się na Węgry, gdzie został internowany w obozie Tápiószele pod Budapesztem. Od r. 1940 pracował w komórce przerzutowej ZWZ do kraju przy konsulacie polskim w Budapeszcie. W grudniu 1940 otrzymał rozkaz udania się do Polski; w styczniu 1941, podczas przekraczania granicy, został aresztowany i osadzony w obozie o zaostrzonym rygorze Vámosmikola. Prawdopodobnie wówczas wstąpił do sanacyjnej organizacji konspiracyjnej Obóz Polski Walczącej; przy pomocy jej działaczy 10 VI 1941 (lub w lipcu t.r.) zbiegł z obozu. Po krótkim pobycie w Budapeszcie przedostał się do kraju i w sierpniu zameldował się w Warszawie.
We wrześniu 1941 przybył S. na teren Obszaru Lwowskiego ZWZ w składzie tzw. ekipy warszawskiej, której zadaniem była odbudowa rozbitych tam struktur podziemia. Dn. 9 XII t.r. został skierowany na stanowisko p.o. komendanta Okręgu Tarnopol ZWZ-AK, a 13 XII objął funkcję komendanta. Zorganizował od podstaw zarówno komendę okręgu, jak i jego oddziały partyzanckie, których stan wzrastał od 3760 ludzi na początku września 1942, przez 11 100 – latem 1943, do ponad 15 tys. na przełomie lutego i marca 1944. Awansował do stopnia pułkownika (ze starszeństwem z 11 XI 1943). Wg opinii komendanta Obszaru Lwowskiego, gen. brygady Kazimierza Sawickiego był «oficerem o wybitnych zaletach dowódczych, silnym charakterze i dużych zdolnościach organizacyjnych». Po wkroczeniu na początku marca 1944 Armii Czerwonej na teren woj. tarnopolskiego, S. wydał 7 III t.r. rozkaz rozpoczęcia akcji «Burza» na terenie inspektoratów Tarnopol, Czortków i Złoczów. Podporządkowane mu oddziały wykonały akcje dywersyjne na kolei i drogach, oraz stoczyły walki w rejonie Tarnopola i Mikuliniec. Wg meldunku sytuacyjnego komendanta głównego AK gen. Tadeusza Komorowskiego («Bora») z 5 IV t.r., w dn. 7–9 III wykolejono szesnaście pociągów na linii kolejowej Tarnopol–Krasne–Brody–Potutory–Trembowla. Natomiast raport S-ego z tego samego czasu mówi o zniszczeniu osiemnastu pociągów, w wyniku czego zginęło 130, a rannych zostało 200 niemieckich żołnierzy i oficerów. Przypuszczalnie jeszcze przed okrążeniem Tarnopola przez Armię Czerwoną udał się S. w poł. marca do Lwowa, przekazując dowodzenie swemu zastępcy i jednocześnie szefowi sztabu Okręgu Tarnopol mjr. Bronisławowi Zawadzkiemu («Soroce»). Dn. 10 VI 1944 wydał S. rozkaz operacyjny, aby na terenach Okręgu pozostałych pod okupacją niemiecką sformować 51. i 52. pp AK (w ramach odtwarzanej 12. DP AK), które w trakcie akcji «Burza» miały podążyć do Lwowa i wziąć udział w walkach z Niemcami; realizując ten rozkaz niewielkie oddziały partyzanckie, liczące ok. 350 osób, podjęły walki, ale szybko przez Niemców zostały rozbrojone.
Od 30 VI do 31 VII 1944 był S. zastępcą komendanta Obszaru Lwowskiego płk./gen. Władysława Filipkowskiego. W lipcu t.r. został przedstawiony do odznaczenia Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami «za wybitne wyniki osiągnięte w zorganizowaniu i dowodzeniu Okręgiem». Po zajęciu Lwowa przez Armię Czerwoną (27 VII) wszedł w skład delegacji Komendy Obszaru (obok Filipkowskiego, ppłk. Stefana Czerwińskiego, mjr. Henryka Pohoskiego i por. Zygmunta Łanowskiego) na rozmowy z gen. Michałem Żymierskim w Żytomierzu. W nocy z 2 na 3 VIII t.r. został tam wraz z całą delegacją aresztowany, po czym osadzony w więzieniu w Kijowie. Dn. 10 VIII przekazano wszystkich w ręce kontrwywiadu I Frontu Ukraińskiego i przewieziono do przyfrontowego więzienia pod Rawą Ruską, a między 15 a 20 VIII do Trzebuski koło Sokołowa Mpol. (w obu miejscach uwięzieni przebywali w wykopanych ziemnych dołach). S-ego umieszczono następnie w obozach internowanych oficerów i żołnierzy AK kolejno w Charkowie, Riazaniu i Wołogdzie.
Dn. 4 XI 1947 wrócił S. do Polski; zamieszkał w Szczecinie. Szybko przeprowadził się do Zawiercia, a potem kolejno do Niemodlina, Wrocławia i Katowic. Pracował m.in. we wrocławskiej Spółdzielni «Ogniwo» (do r. 1951), następnie w Prezydium Rady Narodowej w Lublińcu jako pełnomocnik ds. podatku gruntowego na pow. lubliniecki. Był jedną z głównych osób inwigilowanych w ramach prowadzonej od kwietnia 1951 przez Wojewódzki Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w Katowicach sprawy rozpracowania byłych żołnierzy AK Obszaru Lwowskiego. W czerwcu 1952 został zwolniony z pracy. Dn. 2 X t.r. prowokator «Henryk» zaproponował mu działalność w Zrzeszeniu «Wolność i Niezawisłość» (WiN), ale S. wstrzymał się z wyrażeniem zgody. Mimo to, w związku z działalnością opanowanej przez UB tzw. V Komendy WiN, został 27 XII aresztowany. W maju 1953 skazano go na pięć lat więzienia, ale w ramach amnestii obniżono mu karę do trzech lat. Zwolniony został prawdopodobnie w r. 1956. Po wyjściu z więzienia żył w skrajnie trudnych warunkach materialnych. Zmarł 23 V 1964 w Bytomiu. Był odznaczony Krzyżem Virtuti Militari V kl., Złotym Krzyżem Zasługi (1928), Krzyżem Niepodległości (1932), i czterokrotnie Krzyżem Walecznych.
S. był żonaty od r. 1922 z Albertą Wilhelminą z domu Fiszer (Fischer, ur. 1896), z którą po wojnie pozostawał w separacji; małżeństwo było bezdzietne.
Balbus T., Ludzie podziemia AK-WiN w Polsce południowo-zachodniej (1945–1948), Wr. 2004 II; Gałęzowski M., Wierni Polsce. Ludzie konspiracji piłsudczykowskiej 1939–1947, W. 2005 (fot., bibliogr., data ur.: 20 X); Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–1956. Słownik biograficzny, Wr. 2004 II 576; Mazur G., Węgierski J., Konspiracja lwowska 1939–1944. Słownik biograficzny, Kat. 1997 (fot., bibliogr.); Rybka R., Stepan K., Rocznik Oficerski 1939, Kr. 2006; Spis oficerów służących czynnie w dn. 1 VI 1921, W. (data ur.: 17 XI); – Armia Krajowa. Rozwój organizacyjny, Red. K. Komorowski, W. 1996 (fot.); Armia Krajowa. Szkice z dziejów sił zbrojnych Polskiego Państwa Podziemnego, W. 2001; Balbus T., O Polskę wolną i niezawisłą (1945–1948). WiN w południowo-zachodniej Polsce (geneza – struktury – działalność – likwidacja – represje), Kr.–Wr. 2004 s. 206; Operacja «Burza» i Powstanie Warszawskie 1944, Red. K. Komorowski, W. 2002; Węgierski J., Armia Krajowa na południowych i wschodnich przedpolach Lwowa, Kr. 1994; tenże, Armia Krajowa w okręgach Stanisławów i Tarnopol, Kr. 1996 (fot.); tenże, Komendy Lwowskiego Obszaru i Okręgu Armii Krajowej 1941–1944, Kr. 1997; tenże, Obsada osobowa Lwowskiego Obszaru SZP-ZWZ-AK-NIE w latach 1939–1945, Kr. 2000; Zwyczajny resort. Studia o aparacie bezpieczeństwa 1944–1956, Red. K. Krajewski, T. Łabuszewski, W. 2005; – AK w dokumentach, VI (Uzupełnienia); Rocznik oficerski, W. 1923, 1924, 1928, 1932 (data ur.: 17 X); – CAW: sygn. 4243/34/54 (akta personalne S-ego, data ur.: 10 X); USC w Bytomiu: Akt zgonu S-ego (data ur.: 10 X).
Grzegorz Mazur