Szeliga (Scheliga, Seliga) Franciszek (zm. ok. 1610), kupiec i burmistrz Starej Warszawy.
Pochodził z rodziny osiadłej w Warszawie w 2. poł. XV w., należącej do patrycjatu miejskiego, być może mającej szlacheckie korzenie; używany przez Szeligów gmerk przypominał herb o tej samej nazwie. S. był synem Jana (zm. 1530), kupca, w l. 1508–26 ławnika, od 22 II 1526 członka Rady Miejskiej Starej Warszawy, a ostatecznie burmistrza, oraz prawdopodobnie jego drugiej żony. Miał kilkoro rodzeństwa.
Po śmierci ojca S-i rajcy warszawscy, występujący w imieniu nieletnich dzieci zmarłego, wydzierżawili w r. 1537 pozostałą po nim kamienicę przy ul. Świętojańskiej 21 (nr hipoteczny 16) malarzowi Janowi Jantasowi. S. osiągnąwszy pełnoletność, przejął ojcowskie interesy, angażując się zwłaszcza w handel wiślany. Z czasem został jednym z większych warszawskich eksporterów zboża; kontraktował je m.in. na Lubelszczyźnie, utrzymując kontakty z kupcami z Kazimierza (nad Wisłą). W l. 1556–76 sprowadzał z zagranicy przez włocławską komorę celną sukno wysoko- i średniogatunkowe, a także ryby i cynę.
W r. 1558 został S. wybrany do Rady Miejskiej, w której zasiadał nieprzerwanie do końca życia; w l. 1570–9 i w r. 1591 sprawował ponadto obowiązki burmistrza. Jako rajca został wysłany w r. 1576 na sejm koronacyjny do Krakowa; w l. 1585 i 1603 przebywał tam również w sprawach miejskich, a w r. 1604 jeździł do Tryb. Kor. w Piotrkowie. Interesował się sprawami nowo powstałego warszawskiego Bractwa Miłosierdzia przy kościele św. Jana oraz pozostającego pod jego opieką szpitala św. Łazarza. W r. 1590 zwrócił się do bp. poznańskiego Łukasza Kościeleckiego z prośbą o zatwierdzenie Bractwa, a następnie reprezentował w nim Radę Miejską; w l. 1593–9 pełnił funkcję prowizora szpitala św. Łazarza. Będąc burmistrzem, występował w sądzie grodzkim przeciw szlachcie, wywołującej awantury w mieście, m.in. w sprawie zniszczeń w swej kamienicy, spowodowanych przez kwaterującego w niej Zygmunta Zebrzydowskiego. Za zasługi oddane miastu zwolniony był od świadczeń i podatków miejskich, użytkował też nieodpłatnie jeden z należących do magistratu kramów rynkowych. Łożył na utrzymanie ołtarza «fundi Swigno» w kościele św. Jana; był tam również współpatronem ołtarza «fundi Stańczyk» (1560–6).
Oprócz kamienicy rodzinnej, objętej po wygaśnięciu umowy z Jantasem, S. był właścicielem kamienicy przy ul. Nowomiejskiej 11 (nr hipoteczny 174) i w Rynku Starego Miasta 34 (nr hipoteczny 53). Miał ponadto młyn zbożowy nad Wisłą w tzw. Gaju (obecnie na terenie Powązek), ogród na przedmieściu warszawskim, dwór pod Solcem i role uprawne w Młocinach, należących do star. warszawskiego, wolne od wszelkich należności i posług. Po raz ostatni został wymieniony jako żyjący na początku r. 1610; zmarł zapewne wkrótce potem, bowiem w r.n. prawo do włók w Młocinach przysługiwało już jego potomkom.
W małżeństwie z Barbarą Murzynowską miał S. trzech synów: Jana (zob.), Wojciecha (zob.) i Hieronima, kuśnierza, zmarłego przed ojcem, oraz dwie córki: Elżbietę, żonę rajcy Baltazara Gizy, i Annę, wydaną za mąż za konwisarza i ławnika Stanisława Drewno. Wnukami S-i byli Paweł Giza (zob.) i Łukasz Drewno (zob.).
Enc. Warszawy, s. 94, 832; – Baranowski I., Z dziejów rodów patrycjuszowskich miasta Starej Warszawy, W. 1915; Chruszczewski A., Kupcy zbożowi i handel zbożem w Kazimierzu Dolnym w drugiej połowie XVI wieku, „Roczn. Human.” T. 6: 1958 z. 5 s. 151; Chudoba T., Warszawski rynek zbożowy w XVI wieku, „Roczn. Warsz.” T. 6: 1967; Gieysztorowa J., Od Jagiellonów do Sobieskiego 1526–1696, w: Cztery wieki Mazowsza. Szkice z dziejów 1526–1914, W. 1968; Karpiński A., Pauperes. O mieszkańcach Warszawy XVI i XVII wieku, W. 1983 s. 317; Katalog zabytków sztuki w Pol., XI cz. 1 (Stare Miasto); Kulecki M., Sprawy mieszczan Starej i Nowej Warszawy w warszawskich aktach ziemskich i grodzkich od roku 1526 do początków XVII wieku, „Roczn. Warsz.” T. 36: 2008; Łukaszewicz J., Krótki opis historyczny kościołów parochialnych [...] dawnej diecezji poznańskiej, P. 1863 III 34; [Rec. z „Kościołów warszawskich rzymskokatolickich, opisanych pod względem historycznym przez Juliana Bartoszewicza”]: „Bibl. Warsz.” 1855 t. 4 s. 561 (I. Z.); Warszawa w latach 1526–1795, Oprac. M. Bogucka i in., W. 1984; Żaryn S., Trzynaście kamienic staromiejskich. Strona Dekerta, W. 1972 (data śmierci S-i: 1613); – Album Civium Civitatis Antiquae Varsoviae. Księga przyjęć do prawa miejskiego Starej Warszawy 1506–1586, Oprac. A. Bartoszewicz, W. 2000; Knapiński W., Notaty do historii kościołów warszawskich, W. 1949 s. 72, 149 (mszp. powielany); Księga radziecka miasta Starej Warszawy, Wyd. A. Wolff, Wr. 1963 I (dot. ojca); Lustracja województwa mazowieckiego 1565, Wyd. I. Gieysztorowa, A. Żaboklicka, W. 1967 I; Lustracje województwa mazowieckiego XVII wieku, Wyd. A. Wawrzyńczyk, Wr. 1968 I 242; Matricularum summ., V 1861, 4440; Regestra thelonei Vlad.; Źródła Dziej., IV 15, 99; – AGAD: Stara Warszawa, rkp. 4 k. 900, rkp. 5 k. 29, 139, 224, 476, rkp. 6 k. 85, 377v, 641, rkp. 11 k. 101v, rkp. 12 k. 16, rkp. 13 k. 395, rkp. 15 k. 133, 202, 479v, 515, 567v–9, rkp. 16 k. 19, 175–6v, Warszawa-Ekon., rkp. 215 k. 104, 164v, 165v, 169, 173, 176, rkp. 216 k. 106, 107v, 109v, 121–31, 132– 2v, 133, rkp. 218 k. 106–11, 112–13v, 114v–18v, rkp. 223 k. 6v, 73, rkp. 975 k. 2, 6, rkp. 1014 k. 4, 5v, 6v; AP m. stoł. W.: Arch. paraf. św. Jana Chrzciciela w W., Liber baptisatorum z l. 1602–15, k. 153.
Andrzej Sołtan