INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Fryderyk Sapieha      Fryderyk Sapieha, wojewoda mścisławski.
Biogram został opublikowany w latach 1992-1993 w XXXIV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Sapieha Fryderyk, h. Lis (zm. 1650), podkomorzy witebski, potem wojewoda mścisławski. Był najmłodszym synem kuchmistrza lit. Mikołaja (zob.) i Bohdany z Massalskich.

S. studiował na pewno w Akad. Wil., a być może także na uniw. w Ingolsztadcie (od r. 1599). W r. 1611 był deputatem do Trybunału Lit. z woj. witebskiego. W t. r. z cesji ojca (16 IX, potwierdzenie króla 7 XI) otrzymał star. ostryńskie, był już wówczas dworzaninem królewskim. Dn. 8 II 1620 mianowany został podkomorzym witebskim. Posłował z pow. grodzieńskiego na sejm 1624 r., na którym 28 II podpisał protestację przeciw nieuwzględnieniu postulatów tamtejszej szlachty. Dn. 4 V t. r. na sejmiku w Grodnie obrany został pierwszym kandydatem na podkomorstwo grodzieńskie, lecz nie dostał nominacji królewskiej. W l. 1626–9 zapewne brał udział w wojnie ze Szwecją w Inflantach i na Pomorzu. W r. 1632 posłował z Grodna na sejm kouwokacyjny i podpisał jego uchwały. Był elektorem Władysława IV z woj. trockiego. W l. 1633–4 uczestniczył w wojnie smoleńskiej. Reprezentował pow. grodzieński na drugim sejmie w r. 1635 i na pierwszym sejmie 1637 r. W r. 1636 (przed 27 VI) został star. grodzieńskim z cesji Kazimierza Leona Sapiehy (potwierdzenie 5 III 1637). Jako deputat z Grodna uczestniczył w Trybunale Lit. w r. 1639. Dn. 14 VI 1646 przewodniczył obradom sejmiku grodzieńskiego na elekcji podsędka tegoż powiatu. Dn. 13 IX t. r. wybrany został z Grodna na posła na sejm, lecz prawdopodobnie poselstwa nie odprawił, ponieważ uległ wtedy paraliżowi i były nawet projekty odebrania mu urzędu. Wyzdrowiał jednak i tuż po 27 VIII 1647 (w nominacji data 24 VIII) otrzymał woj. mścisławskie. W czasie sejmu konwokacyjnego w lipcu 1648 wyznaczony został na komisarza do rewizji skarbu lit., która miała się rozpocząć 10 IX t. r. W sejmie tym jednak nie uczestniczył (brak podpisu pod konfederacją generalną).

Na mocy przeprowadzonego 31 VIII 1615 działu dóbr ojczystych z bratem Janem Dominikiem (trzeci z braci, Mikołaj, był chory psychicznie i pozostawał pod opieką Jana) S. otrzymał dobra Czerlona (pow. grodzieński), karczmę oraz domy w Grodnie przy ul. Mostowej i Żydowskiej. Miał też wieś królewską Tupiczany (pow. wołkowyski) od r. 1614, Skrzyki, Trubaczewo i Korowajno (woj. witebskie), Wojgieliszki (woj. witebskie, darował je w r. 1630 Pawłowi Stefanowi Sapieże), Hreżany (woj. kijowskie, w r. 1635 darowane mu przez Kazimierza Leona Sapiehę), Ostrowno (woj. witebskie), kupione w r. 1640 Nowosady (pow. wołkowyski), Horodek vel Horodnię (woj. witebskie). Był star. nowogródzkim (w woj. czernihowskim). Pierwsza żona wniosła mu w posagu część Korzeniewa (woj. brzeskie lit.), Hłazomicz, Poniemonia i Pomedoli (woj. witebskie), druga – 100 tys. złp.

Początkowo S. był gorliwym wyznawcą prawosławia, opiekunem cerkwi św. Jerzego w Trokach, dla której 5 III 1630 zrobił zapis, a następnie sprzedał ją Kazimierzowi Leonowi Sapieże z warunkiem zachowania jej w rękach wyznawców prawosławia. Może już wówczas nosił się z zamiarem przejścia na katolicyzm, co też się stało ok. r. 1632, podobno pod wpływem stryja pierwszej żony, metropolity Adama Hipacego Pocieja (zob.) i dominikanów. Tym ostatnim w r. 1632 ufundował z żoną konwent w Grodnie i uposażył folwarkiem Kiełbasin. W r. 1637 zaś ufundował, także wspólnie z żoną, monaster bazyliański w Czerlonie dla 4 zakonników i zapisał mu folwark Mikłaszewszczyzna oraz 3 tys. złp. na Czerlonie. S. zmarł zapewne na przełomie kwietnia i maja w r. 1650; został pochowany w monasterze w Czerlonie.

Pierwszą żoną S-y (od r. 1623?) była Krystyna Pociejówna (zm. 1643), córka Fiodora, sędziego ziemskiego brzeskiego, i Anny Irzykowiczówny, podkomorzanki mielnickiej. Drugą – od r. 1644 – Anna Pacówna (zm. 1652), córka podkanclerzego lit. Stefana (zob.). Oba małżeństwa S-y były bezdzietne.

 

Portret S-y z galerii kodeńskiej w Muz. Narod. w Przemyślu; – Estreicher (pomyłki); Dworzaczek; Elektorowie; Labarre de Raillicourt, Histoire des Sapieha, Paris 1970; Sapiehowie; Wolff, Senatorowie W. Ks. Lit.; – Dzięgielewski J., Izba poselska w systemie władzy Rzeczypospolitej w czasach Władysława IV, W. 1992; [Giżycki J. M.] Wołyniak, Wiadomości o dominikanach prowincji litewskiej, Kr. 1917 s. 92–5; Hołdys S., Praktyka parlamentarna za panowania Władysława IV Wazy, Wr. 1991; Kaczorowski W., Sejmy konwokacyjny i elekcyjny w okresie bezkrólewia 1632 r., Opole 1986; – Akty Vil. Archeogr. Kom., XI; Archeografičeskij Sbornik Dokumentov; Konstantynowicz J., Wiersz ślubny…, 1644; Polacy na studiach w Ingolsztacie, Wyd. P. Czaplewski, P. 1914; Radziwiłł, Memoriale, I, III–IV; Vol. leg., III 739, IV 158; – AGAD: Arch. Radziwiłłów, Dz. II nr 896, Dz. V nr 6956; B. Narod.: BOZ, 931 s. 28, 56; B. PAN w Kr.: rkp. 365 s. 148, rkp. 3335 k. 105; Centralnyj gosudarstvennyj istoričeskij archiv w Kijowie: Fond 48 opis 1 nr 883; Centralnyj gosudarstvennyj archiv drevnich aktov w Moskwie: Fond 389 (Metryka Lit.), Ks. Wpisów 99 k. 63v.–64, Ks. 522 k. 228; Gosudarstvennaja B. im. Saltykova-Ščedrina w St. Pet.: Sobranije Dubrovskogo, rkp. 126 k. 15–16; Lietuvos centrinis valstybinis istorijos archyvas w Wil.: F. 1292 Ap. 1, B. 8, 12; – Mater. Red. PSB: Skorowidz Sapiehów, oprac. przez Eustachego S. Sapiehę.

Andrzej Rachuba

 

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.