INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Fryderyk Skórzewski     
Biogram został opublikowany w latach 1997-1998 w XXXVIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Skórzewski Fryderyk (1768–1832), szambelan pruski, ziemianin wielkopolski. Ur. 29 VIII w Berlinie, był synem Franciszka (zob.) i Marianny z Ciecierskich (zob.), bratem Aleksandry Gorzeńskiej (zob.). Ochrzczony uroczyście 29 IX t.r. w Berlinie na dworze królewskim, był synem chrzestnym króla pruskiego Fryderyka II i królowej Elżbiety Krystyny.

Z racji wyjątkowej pozycji matki na dworze pruskim narodzinom S-ego towarzyszyły pogłoski (najpewniej fałszywe) o faktycznym ojcostwie Fryderyka II. Po śmierci obojga rodziców początkowo przebywał w Prusach, w Berlinie, m.in. w Pupillum Collegium. Chęć opieki nad S-m i jego siostrami zgłaszał król pruski, dlatego pojawiły się opinie, że S. wychowywał się w Prusach i uległ germanizacji. Jednak co najmniej od kwietnia 1774 opiekę nad S-m i jego siostrami przejął jego stryj i prawny opiekun, podkomorzy poznański Michał Skórzewski (zob.) i od tej pory S. przebywał głównie w jego dobrach w Komorzu, które nie znalazły się wówczas pod pruskim zaborem. Odziedziczonym przezeń majątkiem zawiadywali także F. B. Schönberg von Brenckenhoff oraz pozostali opiekunowie, szwagier Augustyn Gorzeński (zob.) i babka Anna Malechowska. W r. 1777 (21 VI) S. oddany został do warszawskiego Collegium Nobilium.

W r. 1787 S. przejął we własny zarząd odziedziczone dobra; przypuszczalnie, by fakt ten upamiętnić, zamówił portet swój i swego pełnomocnika, Macieja Grabowskiego, u malarza Józefa Walla. Dn. 19 IV t.r. otrzymał dziedziczny tytuł hrabiowski pruski, nadany w formie potwierdzenia wcześniejszego przywileju. Zapewne wkrótce potem wyjechał w podróż zagraniczną; był w l. 1787–8 we Włoszech i prawdopodobnie w Anglii. Dzięki podróżom znacznie wzbogacił bibliotekę, zapoczątkowaną przez matkę; w l. 1787–95 zakupił wielotomowe wydawnictwa encyklopedyczne, dzieła dotyczące historii współczesnej oraz najnowsze prace francuskie i angielskie z zakresu rolnictwa. Nabył prace A. Helvetiusa i komplet dzieł I. Kanta, a z dziedziny poezji utwory F. Klopstocka, J. W. Goethego, F. Schillera, później G. Byrona i A. Pope’a. Wiele z zakupionych przez S-ego dzieł dotyczyło sztuki, zwłaszcza architektury. W r. 1794 wezwany do udziału w powstaniu kościuszkowskim, skorzystał podobno z najbliższej okazji i udał się pod opiekę rządu pruskiego.

Z obszernych dóbr, odziedziczonych po rodzicach, Niechanowo zostało sprzedane w r. 1782 przez opiekunów S-ego jego szwagrowi Stefanowi Garczyńskiemu. W r. 1788 S. założył park w Margońskiej Wsi, natomiast swą siedzibę urządził w pobliżu Łabiszyna, przemianowawszy (ok. r. 1800) folwark Piłatowo na Lubostroń. Był również współtwórcą koncepcji nowej (wznoszonej w l. 1795–1800) rezydencji w Lubostroniu, stanowiącej zespół parkowo-pałacowy, wkomponowany w krajobraz nadnotecki, obejmujący także las i łąki. Projekt zespołu pałacowego (pałac, oficyny, stajnie i wozownie) wykonał Stanisław Zawadzki. Wzniesiony na wzór willi palladiańskich, nawiązujący do warszawskiej Królikarni, pałac miał być nie tylko rezydencją, ale także pomnikiem upamiętniającym przeszłość narodową. Świadczyło o tym włączenie we fronton kupionych (w r. 1795) przez S-ego elementów kamieniarskich (podstaw i głowic do kolumnady) przygotowanych dla niezrealizowanej Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie. Wystrój wnętrz pałacu realizowany był zapewne do r. 1806, głównie przez polskich artystów, m.in. malarza Antoniego Smuglewicza i sztukatora Michała Ceptowicza. Dwie płaskorzeźby w głównej sali przedstawiały zwycięstwa Władysława Łokietka pod Płowcami i Władysława Jagiełły pod Koronowem, dwie inne obrazowały pokojowe współżycie Polaków i Niemców: „Jadwiga przepisująca prawa mistrzowi Krzyżaków w Inowrocławiu w r. 1396” i „Fryderyk Wielki odbierający […] plan […] śluz w Bydgoszczy” (z rąk Marianny Skórzewskiej, matki S-ego, która uchodziła za inicjatorkę tej budowy). Pałac ozdabiały wizerunki królów, książąt i hetmanów, zamówione przez S-ego u Bogumiła Plerscha (44 obrazy; 4 z nich obecnie w Muz. Narod. w Poznaniu, 5 w zbiorach Uniw. M. Kopernika w Toruniu) i popiersia innych sławnych Polaków. Klasycystyczny wystrój wnętrz nawiązywał także do motywów antycznych.

W r. 1806 (22 XI) do S-ego zwrócił się gen. Jan Henryk Dąbrowski z wezwaniem, by zgłosił się do organizowanego dep. bydgoskiego i przyjął prezesurę kamery. S. przyjął tę godność; miał pewne wątpliwości co do sposobu składania przysięgi Napoleonowi, nie chcąc czynić tego razem z płatnymi pruskimi urzędnikami. Zadeklarował 28 XII 1806 ofiarę (3 333 złp.), przeznaczając ją w połowie na potrzeby wojska, w połowie na pomnik Napoleona. Komisja Rządząca powołała go 3 III 1807 na prezesa departamentu bydgoskiego; został zaprzysiężony, lecz wkrótce wystarał się o trzymiesięczny urlop na wyjazd na kurację (5 V t.r.). Urząd ten sprawował do r. 1814. Dn. 13 V 1808 został mianowany członkiem Komisji Likwidacyjnej, jednak po dwóch latach zrezygnował, ponieważ przyjął stanowisko prezesa komisji do porównania podatków w departamencie bydgoskim (w lutym 1810). Marszałkował 23 I 1809 bydgoskiemu sejmikowi, z którego został posłem na sejm. Na sesji 11 III 1809 do deputacji podatkowej przemawiał za przyjęciem przygotowanego przez tę deputację projektu, lecz izba odrzuciła projekt, a S. został wydelegowany, by oznajmić tę decyzję senatowi. Był jednym z kandydatów do Komisji Biletów Kasowych (1 V 1810) oraz od 11 II 1811 członkiem Dyrekcji Instytutu Kredytowego (zajmującego się sumami bajońskimi). Ponownie został mianowany 16 IX 1811 marszałkiem sejmiku bydgoskiego, a 17 X t.r. złożył przysięgę. W gronie posłów sejmu 1811 należał do opozycji. W r. 1812, po rozwiązaniu sejmu, był członkiem Rady Konfederacji Generalnej, która stanowiła przedstawicielstwo narodowe na czas wojny. Po r. 1800 (ok. 1804) sprzedał klucz szubiński. We wspomnieniach przedstawiano S-ego jako domatora, stroniącego od polityki i wyjazdów. Prawdopodobnie był autorem „Uwag nad polepszeniem stanu włościan”, opublikowanych w r. 1814. W r. 1817 (17 I) został kawalerem Wielkiej Wstęgi pruskiego Orderu Orła Czerwonego; miał też co najmniej od r. 1789 tytuł szambelana pruskiego. Zmarł 6 XI 1832 w Lubostroniu, pochowany został w Łabiszynie.

Z małżeństwa, zawartego 22 X 1789, z Antoniną z Garczyńskich (zm. 1824), siostrą Franciszka (zob.) i Antoniego (zob.), S. pozostawił dwóch synów: Heliodora (zob.) i Arnolda (zob.) oraz cztery córki: Kornelię Aleksandrę (7 I 1793–1854), Olimpię (ur. 6 XI 1832), zamężną za Pawłem Kruszyńskim, Klotyldę (ur. 15 X 1796–1854) i Florentynę (28 X 1797–1867). W Lubostroniu, pod opieką Antoniny, przebywał jakiś czas jej bratanek, Stefan Florian Garczyński, późniejszy poeta.

 

Portret (z galerii Turnów w Objezierzu), reprod. w: Skałkowski A., Hr. Skórzewska a dwór Fryderyka II, „Roczniki Hist.” T. 10: 1934 z. 1; – Estreicher XIX w.; PSB (Garczyński Stefan); Katalog zabytków sztuki w Pol., XI z. 14; Boniecki; Żychliński; – Kowalkowski J., Małżeństwo Józefa Wybickiego i Kunegundy Drwęskiej w latach 1773–1775, w: Genealogia. Studia i Mater. Hist., Wr. 1995 V; Muszyńska-Zygmańska J., Wielkopolska w powstaniu kościuszkowskim, P. 1947; Nadzieja J., Generał Józef Zajączek, W. 1975; Ostrowska-Kębłowska Z., Architektura pałacowa drugiej połowy XVIII wieku w Wielkopolsce, P. 1969; Wąsicki J., Powstanie 1806 r. w Wielkopolsce, P. 1958 s. 34, 67, 71; – Arch. Wybickiego; Dziennik posiedzeń izby poselskiej sejmu r. 1809, w: Diariusze sejmów Księstwa Warszawskiego, W. 1913 z. 1; Falkowski J., Obrazy z życia kilku ostatnich pokoleń w Polsce, P. 1877 II 140; Gajewski F., Pamiętniki…, P. 1915; Kallas M., Diariusze sejmowe Księstwa Warszawskiego, W. 1982 s. 75, „Teki Archiwalne” XIX; Materiały do dziejów Komisji Rządzącej z r. 1807, Kr. 1918; Protokoły Rady Stanu Księstwa Warszawskiego, Tor. 1965 II cz. 1 Tow. Nauk. Tor., Fontes 56, W. 1995 III cz. 1; Teki Dworzaczka, (CD-ROM), Kórnik–P. 1997; Źródła wojskowe do dziejów Pomorza w czasach Księstwa Warszawskiego, Tor. 1933, Fontes, t. 26; – AP w P.: Majątek Lubostroń, t. 163–166, 169; – Kowalkowski J., Augustyn Gorzeński – adresat listów Józefa Wybickiego z lat 1774–1779, w: Genealogia. Studia i Mater. Hist., VIII [w druku]; – Informacje Jacka Kowalkowskiego z P.

Maria Czeppe

 

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.