Krasiński Gabriel h. Ślepowron (zm. 1676), kasztelan płocki, wierszopis. Był czwartym synem Stanisława, wojewody płockiego (zob.), i Anny Michowskiej, bratem Ludwika (zob.) i Jana Kazimierza (zob.). W r. 1651 otrzymał od brata Jana Kazimierza starostwo nowokorczyńskie, a w r. 1654 wszedł do senatu jako kasztelan płocki po śmierci starszego brata Stanisława. K. brał udział w wojnach kozackich i szwedzkich, bił się w r.1651 pod Beresteczkiem, zdobywał w r. 1656 okupowaną przez Szwedów Warszawę, oblegał w r. n. obsadzony szwedzką i siedmiogrodzką załogą Kraków. W r. 1665 sympatyzował z rokoszaninem Jerzym Lubomirskim. Związany był z województwem sandomierskim (tam też posiadał swe dobra Maleszową, Gródek, Brody i Lisów), dlatego zjawiał się na sejmiku opatowskim lub na generale w Nowym Mieście Korczynie, gdzie np. w czasie bezkrólewia w lutym 1669 r. domagał się skrócenia toku procesów, obniżenia ich kosztów oraz zniesienia wyderkafów. Był też na elekcji króla Michała Wiśniowieckiego.
K. napisał bardzo interesujący dla historyka pamiętnik w formie wierszowanej kroniki z l. 1655–69, zawierający celowo dokonany wybór akt publicznych, listów, manifestacyj, nowin z kraju i z zagranicy, ale i tekstów literackich, paszkwili, przeplatany osobistymi uwagami, reminiscencjami i skargami, pt. Taniec Rzeczypospolitej Polskiej…, podpisany krypt. G. K. K. P. S. N. K. (tj. Gabriel Krasiński kasztelan płocki starosta nowomiejski korczyński). Rękopis zachował się w Bibliotece Tarnowskich w Dzikowie; fragmenty tego obszernego dzieła (577 s.) ogłosił Aleksander Brückner w „Przeglądzie Polskim” (T. 133: 1899). Taniec to w istocie ciekawy zbiór wiadomości o zdarzeniach i ludziach, ujęty w formę rzeczowej relacji, nie cofającej się przed krytyką uznanych za bohaterów postaci, np. Stefana Czarnieckiego (przeciwstawianego J. Lubomirskiemu), lub Jana Sobieskiego, ale i nie pozbawionej współczesnego ducha nietolerancji wobec Żydów czy pogardy dla chłopów (chociaż i jezuitom się dostało).
K. był żonaty (przed r. 1642) z Zofią Lanckorońską, podkomorzanką sandomierską, zmarłą w r. 1650 i pochowaną w Lisowie w pow. chęcińskim w kościele parafialnym, gdzie K. ufundował nową kaplicę. Niesiecki wymienia jeszcze drugą żonę K-ego: N. Szembekównę. K. zapoczątkował sandomierską linię młodszej gałęzi swego rodu, pozostawiając z Lanckorońskiej liczne potomstwo, synów: Gabriela, podkomorzego płockiego i starostę nowokorczyńskiego (zm. bezpotomnie po r. 1668), i Mikołaja, kasztelana małogoskiego (zm. 1706), oraz sześć córek. Zmarł po dłuższej chorobie (nie było go już na elekcji 1674 r.), wg płyty nagrobnej położonej przez syna Mikołaja w Lisowie 12 VIII 1676 r. (wg „Nowego Korbuta” 7 VIII 1674, a wg A. Brücknera i J. Krzyżanowskiego 7 VIII 1676).
Epitafium K-ego z alabastrowym popiersiem oraz epitafium żony K-ego z alabastrowym portretem w kaplicy kościoła paraf. w Lisowie, reprod. w: Katalog zabytków sztuki w Polsce, T. 3: Województwo kieleckie, Z. 1: Powiat buski, W. 1957 s. 35; – Nowy Korbut (Piśm. staropolskie), II; W. Enc. Ilustr.; Boniecki, XII 193, 196; Dworzaczek, Genealogia; Niesiecki, I 273, V 369; Uruski, VIII 29; Żychliński, XII 190–2, XVI 131; – Brückner A., Poezja polska w. XVII, w: Dzieje literatury pięknej w Polsce, Cz. 1., Kr. 1935 s. 242; tenże, Taniec Rzeczypospolitej Polskiej. Szkic historyczny, „Przegl. Pol.” T. 133: 1899 s. 189–240; Krasiński H. A., Linia ukraińska hr. Krasińskich, Wil. 1927 (tabl. geneal.); Krzyżanowski J., Historia literatury polskiej, W. 1964; Szczotka S., Chłopi obrońcami niepodległości Polski w okresie potopu, Kr. 1946; Zieliński R., Chronologia senatorów płockich, „Notatki Płockie” 1958 z. 8 s. 42; – Akta sejmikowe woj. krak., III; Michałowski J., Księga pamiętnicza, Wyd. A. Z. Helcel, Kr. 1864.
Adam Przyboś