Silnicki Gabriel h. Jelita (zm. 1681), kasztelan kamieniecki, pułkownik i regimentarz armii kor. Pochodził z rodziny osiadłej na Podolu i Rusi.
Od młodości S. służył w armii kor. Ok. r. 1640 był towarzyszem jednej z chorągwi kozackich w kompucie kor. Zapewne służył w rocie Jana Zamoyskiego, późniejszego krajczego kor. W r. 1648, jak się wydaje, dostał się pod Korsuniem do niewoli tatarskiej, w ramach wymiany jeńców przywieziono go do Chocimia i zwolniono wiosną 1649. W lipcu i sierpniu t.r. przeżył oblężenie obozu zbaraskiego przez Bohdana Chmielnickiego i Islam Gereja. Zapewne uczestniczył w bitwie pod Beresteczkiem 28–30 VI 1651. W t.r. został S. porucznikiem chorągwi husarskiej J. Zamoyskiego, a w l. 1652–8 już jako «służały towarzysz» był także kapitanem wojskowym, tj. dowódcą straży przybocznej hetmana i pobierał 800 złp. rocznego jurgieltu ze skarbu kor. Z chorągwią Zamoyskiego uczestniczył w kampanii żwanieckiej 1653 r. i w działaniach na Ukrainie w l. 1654–5 pod komendą hetmana w. kor. Stanisława Potockiego. Walczył w bitwach pod Ochmatowem (29 I – 2 II 1655) i Gródkiem (29 IX t. r.) przeciw siłom rosyjsko-kozackim. W okresie «potopu» szwedzkiego uczestniczył w wyprawie zimowo-wiosennej Stefana Czarnieckiego w Sandomierskie, zakończonej bitwą pod Gołębiem. Następnie jego chorągiew znajdowała się nadal w zgrupowaniu Czarnieckiego, które zablokowało Szwedów w widłach Wisły i Sanu. W zwycięskiej bitwie pod Warką 7 IV 1656 odznaczyła się husaria S-ego. Wraz z pułkiem J. Zamoyskiego wziął S. udział w batalii warszawskiej (28–30 VII 1656). W lutym 1657 podczas najazdu Siedmiogrodzian wszedł w skład delegaji pertraktującej z ramienia szlachty zgromadzonej we Lwowie z ks. siedmiogrodzkim Jerzym II Rakoczym, a od maja do lipca t. r. uczestniczył w działaniach przeciw siłom siedmiogrodzkim. Po kapitulacji Rakoczego pod Magierowem 23 VII t. r. S. znajdował się w konwoju polskim odprowadzającym Siedmiogrodzian; wspólnie ze stolnikiem bracławskim Aleksandrem Ludwikiem Niezabitowskim doradzał podobno księciu ucieczkę przed Tatarami nie uznającymi tego układu. W 2. poł. 1658 r. był S. wraz z pułkiem J. Zamoyskiego w zgrupowaniu jazdy kor. pod obleganym Toruniem. Podczas kampanii w Prusach Królewskich w r. 1659 dowodził pułkiem woj. sandomierskiego. Na początku t. r. otrzymał za zasługi wojenne tytuł miecznika bracławskiego, a 15 IV t. r. dostał nominację na łowczego lwowskiego. W l. 1660–61 podpisywał się jeszcze również jako miecznik bracławski i wydaje się, że dopiero w r. 1661 zrezygnował z miecznikostwa.
Dn. 15 IV 1659 otrzymał S. list przypowiedni na 150-konną chorągiew kozacką, nie wiadomo jednak, czy ją wystawił, ponieważ 1 I t.r. przejął już po Jerzym Ulińskim jego rotę kozacką, nadal też dowodził chorągwią husarską J. Zamoyskiego jako jej porucznik. Jesienią 1660 chorągiew ta odznaczyła się w kampanii cudnowskiej; dn. 26 IX t. r. kilka razy szarżował S. na tabor rosyjski W. B. Szeremietiewa. Wziął także udział w bitwie z Kozakami Jerzego Chmielnickiego pod Słobodyszczami 7 X t. r., gdzie wg anonimowego autora „Diariusza wojny z Szeremetem” «dosyć gloriose stawał i aż w tabor nieprzyjacielski wpadł był i tam konia pod nim zabito». W l. 1661–7 dowodził S. pułkiem hetmana w. kor. S. Potockiego.
Na sejm warszawski 1661 r. posłował S. z ziemi halickiej. Na sejmiku przedsejmowym szlachta halicka w uznaniu jego zasług wojskowych zalecała go do nagrody, czyniła tak wielokrotnie w l. n. Na sejmie wszedł S. do komisji do rewizji i inwentaryzacji skarbu kor. W lipcu t. r. dwór królewski zamierzał wysłać S-ego, jako zaufanego oficera hetmana S. Potockiego do skonfederowanego pod laską Samuela Świderskiego wojska kor. S. jednak w obawie przed utratą autorytetu w wojsku wymówił się od tej misji. Popierał wówczas plany elekcji vivente rege, zapewne z namowy hetmana, który wysyłał go w swoim imieniu do królowej Ludwiki Marii. Zapewne we wrześniu lub październiku t.r. posłował jednak do konfederatów, lecz jego misja nie przyniosła spodziewanych efektów. Na sejmiku relacyjnym halickim w sierpniu t. r. wyznaczony został S. na poborcę podatków, szlachta uchwaliła dla niego 1 tys. złp. tytułem zwrotu poniesionych na sejmie wydatków. Na sejmie 1662 r. otrzymał S. w dzierżawę dożywotnią królewszczyzny Dobrniów i Puków w ziemi halickiej.
W lipcu 1662 był S. członkiem poselstwa od wyższej kadry dowódczej do skonfederowanego wojska kor. Poselstwu udało się skłonić konfederatów do zgody na wysłanie deputatów na komisję skarbową do Lwowa. S. wziął w niej udział w r. 1663 jako poseł od wojska. Na przełomie l. 1663 i 1664 uczestniczył w wyprawie zadnieprzańskiej króla Jana Kazimierza; pod koniec listopada 1663 na czele husarii hetmana walczył pod Woronowem. W r. 1664 brał udział w kampanii ukraińskiej S. Czarnieckiego. Posłując od wojska na sejm 1664/5 r., przemawiał 5 I 1665, referując postulaty armii kor. Ponownie funkcję tę pełnił na sejmie marcowym 1665 r. i również wystąpił przed obiema izbami. Podczas rokoszu Jerzego Lubomirskiego walczył po stronie króla. Za wierną służbę w obronie majestatu otrzymał 19 IX 1665 w obozie pod Małogoszczą stałą roczną pensję 3 tys. złp. z ceł królewskich. W ramach nowych zaciągów poczynionych w trakcie działań przeciw rokoszanom zaciągnął S. rotę tatarską. Dn. 30 V t. r. woj. lubelski Jan Tarło scedował S-emu star. niegrodowe Buczniów (Bucniów) w ziemi halickiej i królewszczyznę Łozniowę (Łoźniów). Być może już pod koniec 1666 r. otrzymał S. stolnikostwo kamienieckie.
Na kole generalnym pod Koźlinem w listopadzie 1666 wojsko obrało S-ego ponownie posłem na sejm, a zalecając go do nagrody za dotychczasową służbę domagało się, aby dobra dożywotnie nadane w r. 1662 zamieniono mu na dziedziczne. Na drugim sejmie w t. r. wygłosił S. w imieniu wojska ostrą mowę, grożąc, że w wypadku ponownego zerwania sejmu nieopłacone wojsko będzie mścić się na tym województwie, którego poseł zerwałby obrady. Na sejm 1667 r. po raz kolejny posłował od wojska kor. wraz ze strażnikiem kor. Jakubem Potockim. Żądał opłacenia armii, występował zarówno przed izbą poselską, jak i na audiencji u króla. Dn. 5 V t. r. domagał się sprawiedliwego traktowania żołnierzy na trybunałach skarbowych, niezwijania chorągwi lekkich i regimentów pieszych, zanim nie zostaną opłacone. Oświadczył w imieniu wojska, że «takich konstytucji przyjmować nie mogą, agrawujących stan rycerski i że jeno jednego króla za pana mają». Wywołało to oburzenie wielu posłów i przyczyniło się do znacznego ograniczenia komputu armii kor. Choć izba poselska manifestowała niechęć do S-ego, jego tylko «privata desideria» znalazły się w konstytucjach sejmowych – otrzymał «w wieczne użytkowanie» dobra przekazane mu na sejmie 1662 r. Na sejmie 1667 r. wybrano S-ego do komisji do rewizji wydatków na odbudowę twierdzy kamienieckiej i do komisji, która miała rozpatrzyć sporne sprawy z wysłannikami hospodara mołdawskiego.
W r. 1667 S. wziął udział w kampanii podhajeckiej hetmana polnego kor. Jana Sobieskiego. Dowodząc ok. 2 tys. jazdy, bronił linii Złotej Lipy. Na początku października t.r. otrzymał posiłki od hetmana i wraz ze zgrupowaniem chorążego kor. Andrzeja Potockiego zadał Tatarom poważne straty pod Jezupolem i Rakowcem. Grupie S-ego przypisuje się też zwycięską utarczkę z Tatarami pod Brzeżanami, a już po zawarciu przez Sobieskiego traktatu z ordą rozbił S. podobno pod Narajowcami czambuł grasujący na Pokuciu.
Na dwa pierwsze sejmy 1668 r. posłował S. z ziemi halickiej. W t. r. po zmianach reorganizacyjnych w wojsku przeszedł do służby u ks. Dymitra Wiśniowieckiego i został porucznikiem jego husarii. Był w Warszawie podczas obrad sejmu abdykacyjnego w t. r., elekcję Michała Korybuta Wiśniowieckiego w r. n. podpisał z woj. podolskim. Dn. 25 IV 1670 otrzymał S. nominację na kaszt. sanockiego po rzekomej śmierci Mariusza S. Jaskólskiego, a po jej anulowaniu 5 XII t. r. dostał kasztelanię czernihowską. W listopadzie t. r. D. Wiśniowiecki, który starał się o rękę siostrzenicy J. Sobieskiego Teofili Ostrogskiej-Zasławskiej, a był skłócony z hetmanem, wysłał S-ego do Sobieskiego z delikatną misją przeprosin.
W marcu 1671 na czele zgrupowania jazdy i kilku regimentów piechoty prowadził S. działania przeciw Tatarom na Wołyniu i Podolu. Musiał przerwać tę akcje z powodu niechętnej wojsku kor. postawy szlachty podolskiej. W maju t. r. Sobieski udając się do Warszawy, powierzył S-emu komendę nad pułkami rozłożonymi «na pasach». Uczestniczył w ofensywie sierpniowej J. Sobieskiego, podczas bitwy bracławskiej (26, 27 VIII t. r.) doznał kontuzji na skutek upadku z konia. Walczył w dalszym ciągu w kampanii ukrainnej i w bitwie pod Kalnikiem 17–20 X t. r. Na początku września 1672 stracił S. w starciu z Tatarami część oddziału. W tym czasie król Michał Korybut wyznaczył go na komisarza do rokowań z chanem Selimem Gerejem i sułtanem Mehmedem IV. Dn. 10 X t. r. pod Brzeżanami dołączył S. do komisarzy, którzy pod koniec września rozpoczęli rokowania pod Lwowem. Od 13 X t. r. komisarze negocjowali z Turkami pod Buczaczem. Po podpisaniu rozejmu sułtan przyjął ich na oficjalnej audiencji 19 X t.r., podczas której otrzymali lennicze kaftany. S. uczestniczył następnie w audiencji u chana w obozie tatarskim. Dn. 26 X t.r. wraz z pozostałymi komisarzami był świadkiem opuszczania Kamieńca Podolskiego przez polską szlachtę. Na początku listopada przybył pod Lublin, gdzie przebywał król z przygotowującą się do zawiązania konfederacji generalnej szlachtą. Został desygnowany przez Michała Korybuta do komisji hibernowej. Do początków stycznia 1673 śledził na Podolu ruchy wojsk nieprzyjacielskich. Na sejmie pacyfikacyjnym w t. r., powołując się na otrzymane z Podola doniesienia, przestrzegał przed atakiem Turków na Rzpltą. Dn. 3 II t.r. wraz z pozostałymi komisarzami zdawał relację z układów z Turcją, tłumacząc przyczyny podpisania traktatu buczackiego. Wszedł do rady wojennej przy boku hetmanów. Za funkcję komisarską otrzymał 3 tys. złp. ze skarbu kor.
Po zakończeniu sejmu S. powrócił na Ukrainę do wojska, organizował, często własnym sumptem, wywiad w zajętej przez Turków części Podola. Pośredniczył w wykupie jeńców i zastawników kamienieckich. S. dowodził pułkiem jazdy jako porucznik husarii D. Wiśniowieckiego, a faktyczną komendę swojej chorągwi pancernej nowego zaciągu (w kompucie od lutego 1673) przekazał por. Michałowi Wasilkowskiemu. Na początku października t. r. S., wysłany przez J. Sobieskiego, odbył podjazd pod Chocim, aby zorientować się w siłach i zamierzeniach Turków. Uczestniczył w radzie wojennej odbytej 24 X po przeprawie wojska przez Dniestr. W bitwie chocimskiej 11 XI t.r. na czele pułku hetmana polnego kor. odparł atak jazdy Sulejmana paszy, namiestnika bośniackiego. Zapewne wziął S. udział w wyprawie mołdawskiej chorążego kor. Mikołaja Hieronima Sieniawskiego na przełomie l. 1673 i 1674, a po wycofaniu się polskich sił z Mołdawii pułk jego skierowano do blokady Kamieńca. Sam S. opuścił wojsko.
Po śmierci Michała Korybuta, na przedkonwokacyjnym sejmiku halickim w styczniu 1674, S. wybrany został do sądów kapturowych. Na przedelekcyjnym sejmiku ziemi halickiej w marcu t.r. tłumaczył się szlachcie ruskiej ze szkód poczynionych w tej ziemi przez wojsko kor. J. Sobieski, planując konfederację wojska kor. w okresie bezkrólewia, wysuwał kandydaturę S-ego na marszałka projektowanego związku. W elekcji nie wziął udziału, ponieważ z rozkazu Sobieskiego pełnił funkcję regimentarza armii kor. na Ukrainie. Latem t.r., gdy Jan III planował uderzenie na siły tureckie, które na skutek wojny rosyjsko-tureckiej zapuściły się daleko w głąb Ukrainy Prawobrzeżnej, S. miał powierzoną obronę pozostałej części Ukrainy. Wbrew rozkazom króla, uderzył 20 IX t.r. jazdą na Kamieniec, spalił przedmieście Karwasery, przy czym śmierć poniosło wielu kupców. Akcja ta spowodowała wycofanie się armii tureckiej za Dniestr. S. wziął następnie udział w jesienno-zimowej kampanii ukrainnej Jana III (1674/5), zakończonej opanowaniem Kalnika, Bracławia i Niemirowa. Odznaczył się w pościgu za uchodzącymi po bitwie pod Lwowem czambułami, pokonał siły tureckie koło Śniatynia.
Podczas sejmu koronacyjnego Jana III otrzymał S. 3 III 1676 nominację na kasztelana kamienieckiego. Został też wyznaczony na senatora rezydenta. W t.r. uczestniczył w obronie polskiego obozu pod Żurawnem (25 IX – 14 X), a po zawarciu rozejmu z Turcją, dowodząc pułkiem jazdy, powstrzymał nad Dołhą napór ordy pod wodzą synów chana Selima Gereja. Był obecny na sejmie w lutym 1677 i kilkakrotnie zabierał głos. Jako egzulant podolski przeciwny był zawarciu pokoju z Portą, zwłaszcza, że pociągnęłoby to za sobą sojusz z Rosją. Uważał, że po pokonaniu Moskwy, Turcja podporządkuje sobie także Rzpltą. Choć skłonny był zrezygnować z Kamieńca, nie chciał ustąpić Podola i opowiadał się za podjęciem nowej wojny, jeśli Turcy nie oddaliby tych ziem. Sprzeciwiał się ratyfikacji paktów żurawińskich i wysłaniu posła do Porty. Podkreślał, że pokój z Turcją jest niemożliwy, gdy «nieprzyjaciel tysiącami wabi chłopów z Wołynia i Podola». Bp poznański Stefan Wierzbowski, widząc tak silny opór S-ego, zaproponował mu podjęcie się poselstwa, aby mógł osobiście przypilnować interesów egzulantów podolskich. Ostatecznie wobec perswazji wielu posłów i senatorów, S. zaniechał sprzeciwu i zgodził się na wysłanie posła do Porty. W dużej mierze dzięki postawie S-ego sejm uchwalił rekompensatę dla Podolan. Na sejmie grodzieńskim 1678/9 r. został S. powołany do deputacji u boku króla. Odrębną konstytucją sejm nakazał wypłacić S-emu 4 tys. złp. za dobra Buczniów, wyznaczone na leże dla wojska. W r. 1679 zrezygnował S. z dowództwa chorągwi pancernej ze względu na wiek i kłopoty zdrowotne.
S. posiadał ponad 20 królewszczyzn, głównie w woj. krakowskim i ruskim. W woj. krakowskim trzymał Wodniki i Pilichów, a od r. 1669 Szyce, Szypowice, Dzwonowice i Szarkowice. Na Rusi miał od r. 1661 Dubowiec (w pow. trembowelskim), od r. 1662 (a dziedzicznie od 1667) Puków i Dobrniów (w pow. halickim). W r. 1665 J. Tarło scedował mu Buczniów (Bucniów) i Łoźniów w star. trembowelskim, ponowił tę cesję w r. 1668 przekazując S-emu także 13 innych wsi królewskich w tym powiecie; S. wkładał znaczne sumy na fortyfikację zamku w Buczniowie. Starostwo niegrodowe buczniowskie scedował S. synowi Janowi w r. 1670, zaś synowi Mikołajowi ustąpił w l. 1666–70 leżące w woj. ruskim: Słonie, Błotnie i Leśniówkę. Miał też wsie królewskie: Miedziaków i Krupiec w woj. bełskim. W woj. krakowskim od r. 1677 trzymał tenutę lipnicką. Dziedziczne dobra S-ego leżały na Podolu i w woj. ruskim, m.in. Stratyn (ziemia halicka), dla którego w r. 1671 uzyskał od Michała Korybuta przywilej na jarmark i targi. S. ufundował klasztor dla bonifratrów w Kamieńcu Podolskim, fundację tę zatwierdził sejm 1667. W swoich dobrach wybudował szpital, który powierzył opiece bonifratrów. S. zmarł w poł. 1681 r. (16 VIII t. r. jego synowie zawarli we Lwowie ugodę spadkową).
S. był dwukrotnie żonaty. Po raz pierwszy już w r. 1661 z Anną z Jordanów, dwukrotną wdową: po Andrzeju Morawcu, rotmistrzu królewskim, i Hieronimie Konarzewskim, sędzim ziemskim podolskim. Po r. 1674 ożenił się ponownie z Anną Konstancją z Charlęskich, wdową po Konstantym Puzynie i po Franciszku Lubowickim. Z pierwszego małżeństwa pozostawił synów: Jana Stefana, chorążego podolskiego, i Mikołaja Nikodema, miecznika sanockiego, oraz córkę Katarzynę, zamężną za Franciszkiem Potockim, star. owruckim.
PSB (Niezabitowski Aleksander); Słown. Geogr. (Bucniów, Lipnica, Stratyn); Enc. Wojsk.; Boniecki, II 346, IX 81–2, XI 57, 162, XV 88; Niesiecki; Pułaski, Kronika, II; Elektorowie; Przyboś K., Urzędnicy województwa podolskiego XV–XVIII wieku, Kr. 1994; Urzędnicy, III/1; – Ciara S., Senatorowie i dygnitarze koronni w drugiej połowie XVII w., Wr. 1990; Hist. dyplomacji pol., II; Hniłko A., Bitwa pod Słobodyszczem, ,,Przegl. Hist.-Wojsk.” T. 1: 1929 cz. 2 s. 203; tenże, Wyprawa cudnowska w 1660 roku, W. 1931 s. 81; Janas E., Wasilewski L., Społeczne aspekty rozwoju husarii w l. 1648–1667…, Studia i Mater. do Hist. Wojsk., XXIII 1991 s. 92, 105, 110; Jaworski M., Kampania ukrainna Jana Sobieskiego w 1671 roku, tamże, XI/1 1965 s. 87–8; Kołodziejczyk D., Ejalet kamieniecki, W. 1994 s. 64, 67–8, 80–1; Korzon T., Dola i niedola Jana Sobieskiego, Kr. 1898 II 30, 33, 37, 43, 403, 465; Lang K., Der polnisch-türkisch-tatarische Feldzug im Jahre 1675, Wien 1902 s. 21; Majewski W., Podhajce – letnia i jesienna kampania 1667 r., Studia i Mater. do Hist. Wojsk., VI/1 1960 s. 54, 81, 84, 89, 93, 97; Matwijowski K., Pierwsze sejmy z czasów Jana III Sobieskiego, Wr. 1976; tenże, Sejm grodzieński 1678–1679, Wr. 1985; Matwijów M., Ostatnie sejmy przed abdykacją Jana Kazimierza 1667 i 1668, Wr. 1991; Nagielski M., Działania zbrojne rokoszu Jerzego Lubomirskiego w 1665 r., Studia i Mater. do Hist. Wojsk., XXXIV 1992 s. 146; tenże, Polska służba dyplomatyczna XVI–XVII w., W. 1966; tenże, Rokosz Jerzego Lubomirskiego w 1665 r., W. 1994 s. 107; Przyboś A., Konfederacja gołąbska, Tarnopol 1936; tenże, Michał Korybut Wiśniowiecki, Kr. 1984; Pułaski K., Szkice i poszukiwania historyczne, S. III, Pet. 1898 s. 213, 246, 255 (J. Silnicki); Rolle J., Opowiadania historyczne, Lw. 1878 s. 26–7; Romański R., Cudnów 1660, W. 1995 s. 84, 87, 126, 130, 135; Stolicki J., Egzulanci podolscy 1672–1699, Kr. 1994 s. 35, 43–6, 48, 52, 58, 108, 132, 136; Wagner M., Kadra oficerska armii koronnej w drugiej połowie XVII w., Tor. 1992 s. 129–31, 134, 136; tenże, Rotmistrz jazdy koronnej w II połowie XVII w., Studia i Mater. do Hist. Wojsk., XXXV 1993 s. 62–3, 67, 69–70, 74, 76–7, 81; Wimmer, Materiały do zagadnienia organizacji armii, tamże, IV 1958, V 1960, VI/1 1960 s. 224–5, VII/2 1961 s. 408–9; tenże, Wojsko polskie w drugiej połowie XVII wieku, W. 1965; Woliński J., Z dziejów wojny i polityki w dobie Jana Sobieskiego, W. 1960; tenże, Żórawno, „Przegl. Hist.-Wojsk.” T. 2: 1930 cz. 1 s. 54, 152, 280, 295–6; Wójcik Z., Jan Sobieski, W. 1983; tenże, Mediacja tatarska między Polską a Turcją w roku 1672, „Przegl. Hist.” T. 53: 1962; tenże, Rzeczpospolita wobec Turcji i Rosji 1674–1679, Wr. 1976; Zając K., Wojsko Rzeczypospolitej w l. 1668–1673, Studia i Mater. do Hist. Wojsk., V 1960 s. 193; – Akta grodz. i ziem., X, XXIV; Chrapowicki A., Diariusz, W. 1988 II; Diariusz kołowania i konfederacji pod Gołębiem i Lublinem w 1672 r., wraz z aktem konfederacji, Wyd. A. Przyboś, Wr. 1972; Diariusz Michała Paca, Wyd. J. Woliński, „Przegl. Hist.-Wojsk.” T. 2: 1930 s. 152; Grabowski A., Ojczyste spominki, Kr. 1845 I 148, 150–1, 155–6, 178, II 75, 133–4, 167, 204, 215–16, 222, 255, 259, 289; Historia panowania Jana Kazimierza…, Wyd. E. Raczyński, P. 1840 II 89, 93, 448, 453, Bibl. Ord. Krasińskich, XX–XXII; Jan Sobieski. Listy do Marysieńki, Wyd. L. Kukulski, W. 1970; Jerlicz J., Latopisiec albo kroniczka, W. 1853 s. 118–19; Kochowski W., Klimakter IV Roczników Polski, Lipsk 1853 s. 229, 239, 349; Lustracje województwa ruskiego 1661–1665, Wr. 1976 cz. III s. 136, 139–41; Materiały do dziejów wojny polsko-tureckiej 1672–1676, Wyd. J. Woliński, Studia i Mater. do Hist. Wojsk., X/1 1964 s. 259–60, X/2 1964 s. 232–3, XI/2 1965 s. 289, XII/2 1966 s. 296, 299, 302, 308, XVI/2 1970 s. 256; Materiały do historii oblężenia i obrony Lwowa w 1672…, Wyd. K. L. Radzimiński, Kr. 1884 s. 41; Pisma do wieku Jana Sobieskiego; Pisma polityczne z czasów panowania Jana Kazimierza Wazy 1648–1668, Wyd. S. Ochmann-Staniszewska, Wr. 1990–91 I–III; Relacja Dymitra Wiśniowieckiego z kampanii 1676 r., Wyd. J. Woliński, „Przegl. Hist.-Wojsk.” T. 2: 1930 s. 295–6; [Relacja o upadku Kamieńca Podolskiego], „Przegl. Powsz.” T. 9–10: 1886 s. 61, 388–410; Script. Rer. Pol., IV 209–11; Sobiesciana 1675, Wyd. J. Woliński, „Przegl. Hist.-Wojsk.” T. 5: 1932 s. 143; Vol. leg., IV 707, 860, 933, 942, 945, 958, V 408, 549, 551, 552; Źródła do poselstwa Jana Gnińskiego wojewody chełmińskiego do Turcji w latach 1677–1678, Wyd. F. Pułaski, W. 1907 s. 8; – AGAD: Metryka Kor., nr 204 k. 54–55v., nr 206 k. 102–103v., 687, nr 209 k. 149v.–150, nr 363 k. 72v.–73, Sigillata nr 1 k. 281, nr 3 k. 239, 268v., nr 6 k. 52v., 75, nr 7 k. 37, 74, nr 9 k. 54v., nr 10 k. 139, nr 11 k. 15v., 53v., 93, 106, 114v., 228, nr 12 k. 45, 119, ASK, Dz. II, Rachunki sejmowe nr 63 k. 221–227, Dz. III nr 6 k. 653, 660v., Dz. VI (asygnacje) nr 5 k. 410, 615, 943, 1035, 1041, nr 7 k. 384, 597, nr 8 k. 187, nr 9 k. 276, 471, nr 11 k. 147, 303, 601, nr 12 k. 467, 541, nr 13 k. 237, nr 14 k. 113, 192, 197, nr 16 k. 15, 157, 564, 576, 579, nr 17 k. 340, nr 18 k. 158, nr 19 k. 101, 508, nr 20 k. 302, nr 21 k. 368, nr 22 k. 392, nr 24 k. 525, ASW Dz. 85 nr 93 k. 102–116, nr 94 k. 85–96, nr 100 k. 5 13v., Arch. Radziwiłłów Dz. II t. 11 nr 1447, Arch. Branickich z Suchej, nr 124/147 k. 408–419, Arch. Publ. Potockich, nr 317 k. 37–38, Arch. Zamoyskich, nr 435, BOZ nr 1660/I k. 292–295; AP w Gd.: rkp. 300 R/Gg/50 k. 431–432, rkp. 300/29/263 k. 199, rkp. 300/53/105 k. 81; AP w Kr.: Zbiór Rusieckich, nr 120 k. 35–36, 191–192; AP w P.: Teki Oniasza, t. II k. 539–540; B. Czart.: rkp. 175 k. 31–32, rkp. 176 k. 95–96, rkp. 411 k. 21–24, rkp. 416 k. 37–40, 207–211, rkp. 421 k. 334, rkp. 425 k. 49, 51, 63–64, rkp. 426 k. 174, 546, rkp. 429 k. 15, rkp. 1655 k. 195–196; B. Jag.: rkp. 6227 k. 35; B. Kórn.: rkp. 318 k. 392v.–399v.; B. Ossol.: rkp. 247 k. 499–500, rkp. 2281 k. 26–27, rkp. 2998 k. 30–31, rkp. 11906/III k. 1–8; B. PAN w Kr.: rkp. 1052 k. 428–430, rkp. 1065 k. 522–523, rkp. 1070 k. 712, rkp. 1855 k. 62v.–64, 71v.–73; B. Pol. w Paryżu: rkp. 56/16 k. 1; Central’nyj deržavnyj istoričnij archiv we Lw.: Castr. Lwow. nr 250 k. 184–185; Kungliga Bibliothek w Sztokholmie: rkp. D. 1480 k. 5; L’vivs’ka deržavna naukova biblioteka im. V. Stefanyka we Lw.: Fond Ossol. nr 139 k. 49, 115, nr 335 k. 42, 45; – Janas E., Związek Święcony, 1661–1663. Dzieje i ideologia, L. 1985 (mszp. pracy doktorskiej w IH Uniw. Marii Curie-Skłodowskiej w L.) s. 162; – Wykorzystano materiały archiwalne udostępnione przez Stefana Ciarę, Eugeniusza Janasa z L. i Marka Wagnera z W.
Mirosław Nagielski
Powyższy tekst różni się w pewnych szczegółach od biogramu opublikowanego pierwotnie w Polskim Słowniku Biograficznym. Jest to wersja zaktualizowana, uwzględniająca opublikowane w późniejszych tomach PSB poprawki i uzupełnienia.