Montana (Da Montagna, Montanianus) Giacomo (zm. 1546), Włoch, chirurg, dyplomata. Pochodził z Mantui. Do Polski przybył w pierwszym dziesięcioleciu XVI w. i był jednym z pierwszych Włochów zatrudnionych na dworze Zygmunta Starego. W r. 1512 uzyskał prawo miejskie krakowskie. W Krakowie spotkał się z życzliwym przyjęciem i zadomowił zupełnie. Jako nadworny chirurg i golibroda królewski pobierał początkowo 80 fl., a następnie 100 złp. rocznej pensji, która za wstawiennictwem królowej Bony – na której służbę przeszedł w r. 1518 – została mu zabezpieczona na cle krakowskim (1525). Od tej pory wzrosło jego znaczenie na dworze królewskim. Stale przebywał przy królowej i towarzyszył jej we wszystkich jej podróżach. Cieszył się dużym poważaniem u obojga królestwa i należał do najczynniejszych i zaufanych ich służebników. Pozostawał w stałych kontaktach ze swą rodzinną Mantuą i informował Gonzagów o ważniejszych wydarzeniach dotyczących wewnętrznych, jak i zewnętrznych spraw Polski. Z polecenia księcia mantuańskiego Federico Gonzagi M. niejednokrotnie załatwiał rozmaite sprawy na dworze polskim, m. in. w r. 1526 pośredniczył w układach małżeńskich królewny Jadwigi z margrabią mantuańskim. Stale mieszkał w Krakowie, gdzie był właścicielem trzech kamienic znajdujących się przy ul. Grodzkiej. Z jednej z nich dzięki przywilejowi królewskiemu z r. 1521 zwolniony został od wszelkich opłat i ciężarów miejskich. Dwukrotnie piastował godność starszego cyrulików krakowskich – w r. 1530 i ponownie w r. 1543. Przeprowadzał też wiele transakcji handlowych. W kwietniu 1546 M. już nie żył.
M. ożeniony był z Felicją Barwirską, mieszczką krakowską, której w r. 1524 zabezpieczył posag w wysokości 200 złp. na domu przy ul. Grodzkiej. Dn. 21 II 1547 Felicja Montanowa otrzymała tytułem zaopatrzenia wdowiego do życia pół stacji w klasztorze w Lądzie (40 złp., które pobierała jeszcze w r. 1565) oraz 20 grzywien rocznej pensji. M. pozostawił pięciu synów: Franciszka, chirurga, Jakuba, używającego zlatynizowanego nazwiska Montanus (zob.), Jana, Antoniego i Stanisława, oraz córki: Zofię, żonę Augustyna Rotundusa Mieleskiego, doktora praw, sekretarza królewskiego i wójta wileńskiego, Małgorzatę, żonę pisarza wiśnickiego, Izabellę, żonę (drugą) aptekarza królewskiego Włocha Francesco de Radicibus, oraz Annę, której koleje losu nie są znane. Na usługach księżnej Izabelli Aragońskiej i królowej Bony pozostawał też bratanek M-y Galeazzo da Montagna, którego spotykamy w Polsce w r. 1523.
Lachs J., Kronika lekarzy krakowskich do XVI wieku, Arch. do Dziej. Kultury i Oświaty w Pol. Kr. 1910 XII 122; tenże, Lekarze przyjaciele Jana Kochanowskiego, „Przegl. Współcz.” T. 33: 1930 nr 97 s. 393; Pociecha W., Królowa Bona…, 1949 II; tenże, Z dziejów stosunków kulturalnych polsko-włoskich, W. 1949 s. 183; Ptaśnik G., Gli Italiani a Cracovia dal XVI secolo al XVIII, Roma 1909; Quirini-Popławska D., Działalność Włochów w Polsce w I połowie XVI wieku…, Wr. 1973; – Cracovia artificum (1501–1550), z. 1 nr 541; Matricularum summ., IV; Wypisy źródłowe do dziejów Wawelu… 1516–1525, Kr. 1970, przypisy; – AGAD: Archiwum Skarbu Koronnego, Rachunki Królewskie, rkp. nr 45 s. 139, 153, 161–166, 168, 168v., 169, 170, 172–173, 174v., nr 46 s. 33, rkp. 47 s. 28, 49, nr 49 s. 27, 57, 62v., 90 nr 50 s. 22, 58, nr 51 s. 40, nr 53 s. 6v., 23v., nr 57 s. 35v., nr 58 s. 44, nr 64 s. 47v., nr 73 s. 36v., nr 77 s. 15, nr 86 s. 1, 2, nr 91 s. 35, nr 92 s. 23v.; Arch. Państw. w Kr.: Liber iuris civilis Crac., rkp. nr 1422 s. 729, Cons. Crac. rkp. nr 432 s. 877, nr 435 s. 441, 446, nr 436 s. 285, nr 437 s. 294–295, nr 438 s. 21, 429, 438, nr 439 s. 175, nr 443 s. 361, nr 442 s. 240, Regestra exactionis regiae seu civilis schoss dictae, rkp. nr 2501 s. 14, Scab. Crac. rkp nr 11 s. 218, nr 13 s. 121, 122, nr 15 s. 98; Arch. Państw. w Kr. Oddz. na Wawelu: Inscript. Castr. Crac., rkp nr 67 s. 478.
Danuta Quirini-Popławska