Kisling (Kissling, Kiessling) Gottlieb (Jan Bogumił), (ur. 1790), sztycharz. Syn Christiana, stelmacha. Pochodził z niezamożnego środowiska wileńskich rzemieślników o tradycjach niemieckich. Miał brata Jana (ur. 1786) i siostrę Reginę, żonę sztycharza Izydora Weissa. K. uczył się rytownictwa na Uniw. Wil., przede wszystkim u Jana Saundersa, a także u M. Podolińskiego. Studiował długo, jak się zdaje, co najmniej od r. 1811. W l. 1818 i 1819 otrzymywał jako uczeń zapomogi, ale już w r. 1818 notowany był jako «kandydat». Był bodaj najwybitniejszym grafikiem, jaki z tej szkoły wyszedł. Wcześnie okazał biegłość w różnych graficznych technikach. Datę 1814 położył na miedziorycie wg autoportretu J. Rustema (którego prace najczęściej odtwarzał), 1817 na akwatintowym wizerunku ks. Józefa Poniatowskiego. W r. 1819 ryciną hetmana S. Koniecpolskiego jego rylca ozdobiono „Dzieje panowania Zygmunta III” Niemcewicza. W r. 1820 na uniwersyteckiej wystawie wileńskiej pokazał miedzioryt punktowany Romeo i Julia wg J. Northcote’a, portrety: W. Woolletta wg B. Westa i Rustema, a także rysunki: portrety Saundersa, płka Rudolfa Tyzenhauza (wg Rustema), gen. Kołogriwowa oraz akty akademickie. Większość z tych rysunków znajduje się w Muzeum Narodowym w Warszawie, po J. I. Kraszewskim. W Wilnie należał K. do loży wolnomularskiej «Dobry Pasterz» (1821).

W r. 1822, jako stypendysta Uniw. Wil. wyjechał do Berlina, gdzie doszła go wiadomość o przyznaniu dalszego stypendium (po 600 rubli srebrnych rocznie) na naukę we Włoszech. Pewnie w Berlinie K. wyrytował portret F. Böhma wg F. Ch. Krügera. Z Niemiec podobno wyjechał na krótko do Francji, gdzie sztychował portret cesarzowej Marii Ludwiki. Następnie przeniósł się do Włoch; przebywał we Florencji, Rzymie i Mediolanie (od 1824; uczył się tu dalej rytownictwa). Z tego okresu pochodzi Flora wg Tycjana (Mediolan 1827) i ryciny wg Rafaela. Po powrocie do Wilna mianowany został adiunktem i przy pomocy Fryderyka Lehmanna prowadził w l. 1828–31 uniwersytecką szkołę sztycharstwa. Wówczas powstały ryciny wg Rustema: Śmierć Sokratesa, zaproszenie na uroczystości pogrzebowe, a przede wszystkim talia «fantazyjnych» kart do gry (2 wydania: 80- i 62-kartowe), zawierających m. in. portret Rustema jako as karo. W Wilnie też wysztychował widok pomnika bpa H. Strójnowskiego (1828). Z Polską wiążą się ponadto portreciki S. Żółkiewskiego, L. Sapiehy i Władysława IV. Z r. 1829 pochodzi miedzioryt Salvator mundi wg G. Reniego.

Po zamknięciu Uniw. Wil. K. przeniósł się do Petersburga, gdzie w r. 1832 starał się o etat w Akademii Sztuk Pięknych, ale (mimo pochlebnej oceny przedstawionych prac) – bezskutecznie. Próbę ponowił w r. 1836, otrzymując tytuł «naznaczonego» (agréé). W Petersburgu wysztychowal Spotkanie Aleksandra I z Napoleonem w Tylży, spróbował też litografii (wg obrazu K. Briułłowa Wróżąca Świetlana z 1836). Podobno z Petersburga raz jeszcze wyjechał do Włoch, gdzie może powstała Madonna Tempi wg Rafaela, dedykowana carowej. Dn. 21 XI 1841 r. otrzymał posadę nauczyciela gimnazjum w Witebsku. W r. 1846 W. Smokowski napisał, że K. «podobno w Moskwie dawaniem lekcji rysunków utrzymuje się». Wyłączył się już wówczas zupełnie z życia artystycznego; jego śmierć minęła nie zauważona. Zmarł 11 VIII (st. st.) 1846 w Witebsku.

Russ. biogr. slovar’, VIII; Janowski, Słownik bio-bibliogr. Uniw. Wil.; Thieme–Becker, Lexikon d. Künstler, (dalsza literatura); Rastawiecki, Słownik rytowników; Rovinskij D. A., Podrobnyj slovar’ russkich graverov, S.–Pet. 1895; Kraszewski J. I., Catalogue d’une collection iconographique polonaise, Dresde 1865; – Apell A., Handbuch f. Kupferstichsammler, Leipzig 1880; Bieliński, Uniw. Wil.; Gąsiorowski S. J., B. K-a, „Wiadomość historyczna i naukowa ośmiu szkół malarstwa” z r. 1825, „Spraw. AU” T. 52: 1951 [druk.] 1952; Lipski J., Archiwum kuratorii wileńskiej x. A. Czartoryskiego, Kr. 1926; Małachowski-Łempicki, Wykaz pol. lóż wolnomularskich; Rysunki z kolekcji J. I. Kraszewskiego w Muzeum Narodowym w Warszawie, W. 1961; Z dziejów polskiej krytyki i teorii sztuki, W. 1961 I; – „Prace Sekcji Hist. Sztuki Tow. Nauk. Wil.” T. 3: 1939 s. 86; „Wiad. Numizm.-Archeol.” 1899 nr 2/3 szp. 87–9; – Arch. UJ: Teki Rastawieckiego, sygn. D I 13 (J. G. Rudomina do E. Rastawieckiego, 1848); B. Czart.: Ewid. 1276; – Informacje VI. Drémy (Wilno).

Andrzej Ryszkiewicz