Kretkowski Grzegorz (czasem mylnie Jerzy) h. Dołęga (zm. 1586), wojewoda brzeski kujawski. Był trzecim synem Mikołaja, wojewody brzeskiego kujawskiego (zob.), i Anny Pampowskiej, bratem Erazma, kasztelana gnieźnieńskiego (zob.). Początkowy majątek K-ego ograniczał się do części klucza chodeckiego oraz udziałów w dobrach wielkopolskich (tenuta rogozińska) i małopolskich (zastawy) Kretkowskich. Od r. 1545 trzymał zastawem od Kucieńskich połowę Kutna i przyległych wsi, a następnie Gosławice z zamkiem i miasto Licheń z dziewięcioma wsiami (co najmniej do r. 1552). Z czasem odziedziczył po zmarłych bezpotomnie braciach – Andrzeju, kasztelanie kowalskim (1571), i Erazmie – pozostałe dobra ojcowskie w kluczu chodeckim na Kujawach i majętności Kretkowo, Płonne i Rusinowo w ziemi dobrzyńskiej, których część dokupił od bratanka Andrzeja, kasztelanica kruszwickiego. W r. 1570 wykupił część kluczy Kazimierz Biskupi (miasto i wsie) oraz Kleczew (miasto i wsie) w połowie wniesionych mu przez żonę. Pod koniec życia posiadał 3 miasta i 40 wsi. W r. 1548 otrzymał prawem feudalnym 4 łany wójtowskie w Kubłowie, wsi starostwa przedeckiego, które odebrano mu w czasie rewizji nadań na sejmie warszawskim 1563/4 r. Działalność polityczną rozpoczął K. pod auspicjami Andrzeja Zebrzydowskiego. W r. 1547 na sejmiku w Radziejowie został wybrany posłem z woj. brzeskiego przez partię popierającą plany królewskie. Ponownie wybrano go posłem z woj. brzeskiego na sejm 1553 r., na sejmie nie był jednak obecny. W r. 1571 otrzymał K. kasztelanię kruszwicką. Podczas pierwszego bezkrólewia uczestniczył w zjeździe w Kole (październik 1572), a 13 IX 1573 r. podpisał elekcję Henryka Walezego. W drugim bezkrólewiu poparł kandydaturę Stefana Batorego i 4 I 1576 r. wziął udział w zjeździe radziejowskim, który podjął postanowienia o zabezpieczeniu przybycia i objęcia tronu przez Batorego. W czasie sejmu koronacyjnego, w maju 1576 r., otrzymał kasztelanię brzeską kujawską. Po Piotrze Potulickim, mianowanym 26 VIII 1585 woj. kaliskim, przeszedł na woj. brzeskie kujawskie. Zmarł w r. 1586, przed 24 VI.
Ożeniony był K. z Katarzyną Russocką, córką Mikołaja, kaszt. biechowskiego (zob.), z której pozostawił synów: Mikołaja (zm. 1613), założyciela pruskiej linii rodu, Erazma (zm. 1594), sekretarza królewskiego, kanonika kujawskiego, archidiakona gnieźnieńskiego i prepozyta w Chodczu, Łukasza (zm. 1603), kaszt. brzeskiego kujawskiego, protoplastę linii kujawskiej Kretkowskich, Andrzeja (zm. 1609), woj. brzeskiego kujawskiego, założyciela linii mazowieckiej, oraz Jerzego (zm. 1591), star. wschowskiego. Córką K-ego była Anna (zm. 1616), żona Jana Wodyńskiego, późniejszego woj. podlaskiego.

Boniecki; Dworzaczek, Genealogia; Niesiecki; – Biliński A., Szlachta ziemi dobrzyńskiej za ostatnich Jagiellonów, W. 1932; Dembińska A., Zygmunt Stary, P. 1948; Guldon Z., Mapy ziemi dobrzyńskiej w drugiej połowie XVI w., Tor. 1967; Kolankowski L., Posłowie sejmów Zygmunta Augusta, „Ref. w Pol.” R. 5: 1928; Sławiński T., Człowiek istotą rodzinną – genealogia Kretkowskich XV–XVIII wieku, „Roczn. Pol. Tow. Herald.” S. Nowa, T. 3: 1997 s. 53–74; – Dzieje ziemi kujawskiej, Oprac. A. Pawiński, Cz. II: Lauda i instrukcje 1572–1674, W. 1888; Korespondencja Andrzeja Zebrzydowskiego, Wyd. W. Wisłocki, Kr. 1878, Acta Hist., I; Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1565, Bydgoszcz 1963 II; Matricularum summ., IV; Orzelski, Bezkrólewia ksiąg ośmioro; Regestra thelonei aquatici Wladislaviensis saeculi XVI, Wyd. S. Kutrzeba i F. Duda, Kr. 1915; – Mater. Red. PSB: Kretkowscy h. Dołęga. Uzupełnienia i sprostowania.
                                                                                                                                                                                                                                    Halina Kowalska