Gierszyński Henryk (ok. 1845–1930), lekarz, działacz niepodległościowy. Jako młody chłopiec G. brał udział w powstaniu r. 1863. Po upadku powstania wyemigrował do Francji, gdzie ukończył medycynę w Paryżu i osiadł w Quarville pod Chartres; tam miał posiadłość i praktykował jako lekarz. W wojnie francusko-pruskiej 1870–1 brał udział jako ochotnik. Podczas Komuny Paryskiej w r. 1871 pracował w szpitalu. Na jego rękach zmarł gen. Jarosław Dąbrowski. Dom G-go w Quarville był przez kilkadziesiąt lat ostoją polskości i emigracji polskiej i tam znalazł przytułek i troskliwą opiekę w ostatnich latach swego życia gen. Walery Wróblewski. G. był członkiem zarządu Związku Narodowego Polskiego we Francji. W r. 1888 został wybrany do Centralizacji Ligi Polskiej. Przez pewien okres czasu był redaktorem pisma «Wolne Słowo Polskie» w Paryżu. G. był wiceprezesem Komisji Nadzorczej Skarbu Narodowego Polskiego w Rapersvilu. Co rok Komisja Nadzorcza zajmowała się przyznawaniem odsetek ze Skarbu Narodowego Polskiego jednej z organizacyj patriotycznych. Przez długi okres czasu odsetki te otrzymywała Liga Narodowa. W r. 1899 G. wystąpił przeciw Lidze z zarzutami bezczynności i odchodzenia od programu niepodległościowego, przeciwstawiając jej robotę PPS. W Komisji Nadzorczej utworzyła się opozycja, złożona z G-go i Karola Lewakowskiego, która przez kilka lat wypowiadała się przeciw udzielaniu odsetek Lidze Narodowej. Wreszcie w r. 1903 G., na skutek wystąpień przeciw Lidze Narodowej, otrzymał votum nieufności i ustąpił z Komisji Nadzorczej. W ślad za nim podał się do dymisji także Lewakowski. Był to pierwszy głośniejszy protest przeciw materialnemu popieraniu Ligi Narodowej przez Polski Skarb Narodowy. G. toczył dużą batalię publicystyczną o dobro i całość instytucji emigracyjnych – Muzeum Raperswilskiego i Skarbu Narodowego. W tej sprawie napisał i wydał broszury, pt. Emigracja i Skarb Narodowy (b. r.) i W sprawie Skarbu Narodowego (Lw. 1903). G. utrzymywał nieustannie żywy kontakt z krajem, interesując się wszelkimi przejawami jego życia politycznego. Napisał kilka broszur popularnych o treści historycznej i politycznej, a mianowicie: Krótki pogląd na powstanie kościuszkowskie (Paryż 1894), W kwestii polsko-litewskiej (Chicago 1897), Opowiadanie o bitwie grochowskiej (Chicago 1899), Ostatnie chwile powstania listopadowego (Chicago 1900). Współpracował także między innymi z «Naprzodem», «Przedświtem» i «Promieniem». W r. 1912 współpracował z Polskim Skarbem Wojskowym i podpisywał jego odezwy w imieniu jego zarządu. G. był ożeniony z Marią Kazimierą Bukowską, siostrą zasłużonego emigranta z r. 1863, z którą miał dwóch synów i dwie córki. Z synów Stanisław zmarł w r. 1911, a Henryk poległ 22 VIII 1914. G. odwiedził kraj na trzy lata przed zgonem, gdy odwoził do Polski zwłoki Słowackiego. Pozostawił po sobie pamięć człowieka uczciwego i szlachetnego. Był kochany przez swoich przyjaciół i przez ludność okolicy w której mieszkał. Prawie do końca życia zachował radykalizm poglądów, namiętność w sądach, niecierpliwość i śmiałość w zamysłach.
Feldman W., Dzieje polskiej myśli politycznej, W. 1933; Sokolnicki M., Czternaście lat, W. 1936; Pobóg-Malinowski Wł., Narodowa Demokracja 1887–1918, W. 1933; Puttkamer Ellinor, Die polnische Nationaldemokratie, Kr. 1944; «Niepodległość» nr 16, 19, 20, 33, 46; Limanowski B., Szermierze Wolności, Kr. 1911; «Naprzód» 13 XI 1930; Lorentowicz Jan, Spojrzenie wstecz, W. 1935; Mickiewicz Wł., Pamiętniki, t. III, Kr. 1933.
Krzysztof Dunin-Wąsowicz