Minkiewicz Henryk, pseud. Wacław (1880–1940), artysta-malarz, działałacz socjalistyczny, generał dywizji W. P. Ur. 19 I w Suwałkach, był synem Kazimierza i Karoliny z Michałowskich. Ukończył gimnazjum klasyczne w Mariampolu i tamże złożył egzamin dojrzałości. W l. 1898–1902 studiował nauki przyrodnicze na uniwersytecie w Petersburgu, następnie w Krakowie na UJ medycynę (1902–3) i wreszcie tamże w Akademii Sztuk Pięknych (1903–4). Jako grafik współpracował z czasopismem „Sfinks”, dla którego w l. 1909–13 wykonał winiety. Od r. 1904 M. był czynnym członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS). W r. 1905 na VII Zjeździe partii wszedł do Centralnego Komitetu Robotniczego, w którym pozostał do czerwca 1905. Następnie działał w Król. Pol., m. in. w Warszawie. Na XI Zjeździe PPS w r. 1909 wybrano go do Wydziału Organizacyjnego, z którego rekrutowała się później PPS-Opozycja. Do PPS-Opozycji M. jednak nie wszedł, akceptując od początku udział partii w działalności wojskowej. W t. r. M. wspólnie z Kazimierzem Pużakiem wykonał wyrok sądu partyjnego na Edmundzie Tarantowiczu, członku Organizacji Bojowej PPS, agencie i prowokatorze. W r. 1910 był sekretarzem Wydziału Zagranicznego PPS. Brał aktywny udział w Związku Walki Czynnej (ZWC), pełniąc funkcję komendanta w Krakowie, a w Związku Strzeleckim (ZS) komendanta oddziału w Zakopanem (1912–13). Dn. 15 XII 1913 Józef Piłsudski zwolnił M-a ze stanowiska komendanta Oddziału ZS w Zakopanem, motywując to jego niesubordynacją. W następstwie 28 XII t. r. w lokalu organizacji zakopiańskiej komendant okręgu krakowskiego przeprowadził rewizję, przeciwko czemu M. protestował w liście do Piłsudskiego, a 24 I 1914 Piłsudski polecił usunąć M-a z ZS i ZWC. W cztery dni później M. wysłał do Komisji Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych (KSSN) memoriał domagający się wyjaśnienia jego sprawy, z jednoczesnym sformułowaniem szeregu zarzutów w stosunku do Komendy Głównej ZS i J. Piłsudskiego; M. domagał się oddania Piłsudskiego pod sąd KSSN, lecz ta odmówiła jego żądaniu. W sierpniu 1914 M. wstąpił do Legionów Polskich, a od października t. r. w randze porucznika dowodził kompanią 3 p. piechoty na froncie wschodnim w Karpatach. Dn. 11 XI t. r. awansował do stopnia kapitana i objął dowództwo I batalionu 3 p. piechoty; wreszcie w marcu 1915, w stopniu majora, objął dowództwo 3 p. piechoty. Od kwietnia 1915 walczył najpierw dwa miesiące na froncie bukowińskim, następnie besarabskim i wreszcie od września na froncie wołyńskim. W l. 1916–17 przebywał w niewoli rosyjskiej. W końcu lipca 1917 zbiegł z niewoli i powrócił do kraju do organizującego się wówczas Polskiego Korpusu Posiłkowego. W sierpniu t. r. wstąpił do Polskiej Siły Zbrojnej (PSZ) jako inspektor kursów wyszkolenia. Od października przebywał na kursie dla wyższych dowódców armii niemieckiej w Sedanie. Od maja 1918 był dowódcą I brygady PSZ w Warszawie, a od września inspektorem wyszkolenia tejże PSZ.

W niepodległej już Polsce, w początku grudnia 1918, M. objął stanowisko zastępcy dowódcy Okręgu Przemyśl, następnie dowództwo Grupy Operacyjnej działającej na froncie ukraińskim. W kwietniu 1919 M. mianowany został dowódcą Grupy «Bug» operującej na tymże froncie, a od lata t. r. dowódcą 2 dyw. piechoty Legionów. Od sierpnia 1920 był zastępcą generał-gubernatora Warszawy (gen. F. Latinika), a od września t. r. głównym inspektorem piechoty przy Naczelnym Wodzu. W marcu 1921 mianowany kontrolerem Naczelnej Kontroli Wojskowej, wkrótce objął dowództwo 4 dyw. piechoty, po czym 1 V 1922 został zastępcą dowódcy najpierw Okręgu Korpusu (OK) Łódź, a w sierpniu 1923 dowódcą OK Warszawa. Józef Piłsudski, charakteryzując w r. 1922 generałów, zaliczył go do grupy oficerów przeciętnej miary, bądź takich, co do których nie chciał zabierać głosu. M. ogłosił drukiem książkę pt. Bojowe wyszkolenie piechoty, Część I, Pojedynczy strzelec. Drużyna bojowa (W. 1923). M. zwolniony ze stanowiska dowódcy OK Warszawa 1 IX 1924 oddany został w charakterze dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza do dyspozycji Min. Spraw Wewnętrznych. Dowództwo objął 16 II 1925 i pełnił je do 6 V 1929, kiedy go zwolniono z tegoż stanowiska. W związku z tym gen. G. Orlicz-Dreszer opieczętował 7 V t. r., z polecenia Piłsudskiego, papiery kancelaryjne M-a, co wykazywało wiele analogii z rewizją lokalu Oddziału ZS w Zakopanem w r. 1913. Po wyjściu z czynnej służby wojskowej M. pozostawał w dyspozycji ministra spraw wojskowych aż do formalnego przeniesienia w stan spoczynku 30 IX 1934. Zamieszkiwał odtąd w gminie Kosiec, pow. Brześć nad Bugiem. W r. 1939 został internowany przez Armię Radziecką w Kozielsku i Starobielsku. Został zamordowany w Katyniu. M. był odznaczony Krzyżem Virtuti Militari V kl., Krzyżem Odrodzenia Polski II i III kl., Krzyżem Niepodległości, Krzyżem Walecznych (czterokrotnie), Medalem za Wojnę.

M. ożeniony był z Marią Markowską (zob.), małżeństwo ich było bezdzietne.

Grajewski, Bibliografia ilustracji; Enc. Wojsk., V; Łoza, Czy wiesz, kto to jest? (fot.); Rocznik oficerski, W. 1923, 1924, 1932; – Cieplewicz M., Generałowie polscy w opinii J. Piłsudskiego, „Wojsk. Przegl. Hist.” 1966 nr 1 s. 332; Garlicki A., Geneza Legionów, W. 1964; Jabłoński H., Polityka Polskiej Partii Socjalistycznej w czasie wojny 1914–1918 r., W. 1958; Pobóg-Malinowski W., Akcja bojowa pod Bezdanami, W. 1933; Sokolnicki M., Rok czternasty, Londyn 1961; Woszczeński B., Ministerstwo Spraw Wojskowych 1918–1921, W. 1972; – Galicyjska działalność wojskowa Piłsudskiego 1906–1914. Dokumenty, W. 1967; Mater do dziej. Akad. Sztuk Pięknych, II; Piłsudski J., Pisma zbiorowe, W. 1937 IX 156–7; Romeyko M., Przed i po maju, W. 1967 I–II; – „Gaz. Administracji i Policji Państw.” 1924 nr 46 s. 17–18 (podob.); – Arch. UJ: S. II 515 (418), III, W.L. II 305, 306; Centr. Arch. Wojsk.: Akta personalne M-a.

Piotr Stawecki