Straszewski Henryk Norbert (1820–1889), ziemianin, działacz samorządowy i społeczny.
Ur. 10 VI w Boguchwale koło Rzeszowa w rodzinie szlacheckiej; był synem Teodora Stanisława (1783–1861), od r. 1817 właściciela majątków Boguchwała i Lutoryż w pow. rzeszowskim, od r. 1819 członka Stanów Galicyjskich, autora „Kroniki” (rkp.) rodziny Straszewskich, bratankiem Michała (zob.) i Floriana (zob.). Matką S-ego była Marianna z Rupniewskich (zm. 1839). Miał braci: Józefa Ryszarda i Marcelego, gospodarującego w majątku żony Marii z Łempickich w Żyznowie (pow. strzyżowski), oraz siostry: Kamillę (1818–1864), żonę Jana Kantego Rola Wolskiego, oficera WP w powstaniu listopadowym, Amelię (1822–1890), upośledzoną umysłowo, zamieszkałą w Boguchwale, i Zofię (1826 – ok. 1902), zamężną za Juliuszem Dembińskim.
Po ukończeniu gimnazjum w Rzeszowie pomagał S. ojcu w prowadzeniu majątku. W r. 1848 odkupił (dla uniknięcia wysokiego podatku od darowizn) od ojca Boguchwałę i Lutoryż; poł. tych dóbr sprzedał w r. 1850 bratu Ryszardowi, ale w wyniku podziału majątku z rodzeństwem został ponownie w r. 1853 jedynym właścicielem Boguchwały. Od r. 1857 był w Krakowie członkiem Tow. Gospodarczo-Rolniczego (od r. 1859 Tow. Gospodarczo-Rolnicze Krakowskie), a od r. 1860 nowo powstałego Tow. Wzajemnych Ubezpieczeń od Ognia (w l. 1861–7 pełnił funkcję jego delegata na pow. rzeszowski). W r. 1867 został wybrany z kurii większej własności do pierwszej rady powiatowej i wydz. powiatowego w Rzeszowie. Propagował ideę zakładania powiatowych kas zaliczkowych i przyczynił się do powstania w r. 1870 Tow. Zaliczkowego dla Rzeszowa i Powiatu Rzeszowskiego (od r. 1874 Tow. Zaliczkowo-Kredytowe). W lipcu 1870 zorganizował w Rzeszowie pierwszą kasę zaliczkową, uzyskując kapitał w postaci pożyczki z Tow. Wzajemnych Ubezpieczeń oraz z własnych środków. Wspomagał w tym okresie organizacyjnie i finansowo ks. Feliksa Dymnickiego w staraniach o założenie bursy dla ubogiej młodzieży szkolnej. Za zasługi przy założeniu kasy zaliczkowej i bursy otrzymał w r. 1873 honorowe obywatelstwo m. Rzeszowa. Przyczynił się do wzniesienia w r. 1875 budynku dla bursy ks. Dymnickiego, a po jego śmierci, w r. 1876, został prezesem utworzonego t.r. Tow. Bursy Gimnazjalnej im. F. Dymnickiego.
W l. siedemdziesiątych, wycofując się czasowo z pracy w samorządzie rzeszowskim, zaangażował się S. w działalność organizacji rolniczych i finansowych, m.in. w r. 1871 został członkiem wydz. Tow. Kredytowego Ziemskiego w Rzeszowie, a w r. 1872 przyczynił się do zawiązania rzeszowskiego oddziału Tow. Gospodarczo-Rolniczego Krakowskiego (od r. 1882 Tow. Rolnicze Krakowskie). W r. 1874 został przewodniczącym nowo powstałego, rzeszowskiego oddziału Zakładu Kredytowego Ziemskiego w Krakowie; od r. 1875 do końca życia pełnił funkcję prezesa jego rady nadzorczej. Od r. 1879, również do końca życia, był prezesem rady nadzorczej rzeszowskiego Tow. Zaliczkowo-Kredytowego.
W r. 1875 został S. ponownie wybrany z kurii większej własności do rady powiatowej w Rzeszowie oraz został członkiem wydz. powiatowego. Szacunek, jakim się cieszył, także wśród ludności wiejskiej, sprawił, że w l. 1878–81 zasiadał w radzie jako przedstawiciel z kurii gmin wiejskich. W l.n. ponownie wybrano go do rady powiatowej z kurii większej własności, w której pracował m.in. w komisji szpitalnej i dróg (1886); zasiadał w radzie do końca życia. Równocześnie działał nadal w organizacjach rolniczych; w l. 1882–9 pełnił funkcję zastępcy delegata rzeszowskiego Tow. Kredytowego Ziemskiego na walne zgromadzenia Towarzystwa we Lwowie. W r. 1884 został wiceprezesem rzeszowskiego oddziału Tow. Rolniczego Krakowskiego, a po rezygnacji z tej funkcji w r. 1886 był członkiem jego wydziału (do końca życia). W r. 1887 został pełnomocnikiem Komitetu Wystawy Krajowej na pow. rzeszowski oraz przewodniczył rzeszowskiemu Komitetowi powiatowemu w sprawie zakupu akcji poznańskiego Banku Ratunkowego. Był jednym z kuratorów fundacji stypendialnej im. Dra Jana Towarnickiego w Rzeszowie. Wspierał instytucje społeczne i charytatywne, jednak pod koniec życia popadł w problemy finansowe. Zmarł 25 IV 1889 w Boguchwale, został pochowany 29 IV w rodzinnej kaplicy na miejscowym cmentarzu. Testamentem przekazał cały majątek bratankowi Maurycemu Straszewskiemu (zob.). Oprócz licznych legatów dla krewnych ustanowił przy kościele w Boguchwale fundusz mszalny 1 tys. złr. za dusze rodziców oraz fundusz 2 tys. złr., z którego odsetki miały być wypłacane corocznie dwóm najbiedniejszym i najbardziej zasłużonym robotnikom rolnym w Boguchwale. Starszej służbie zapisał równowartość zarobków dwuletnich, a młodszej – rocznych.
S. ożenił się 7 VI 1857 w Pruchniku z Marią Cecylią Dorotą Klementyną Zakliczanką (ur. 1840), córką Edwarda, żołnierza napoleońskiego, i Kazimiery z Bobowskich, właścicieli Hawłowic Górnych i Jodłówki (pow. jarosławski) oraz Lutczy, poł. Łopuszki i Baryczki (pow. rzeszowski). Małżeństwo było bezdzietne; od r. 1877 żyło w separacji (żona wyjechała do Florencji). Bratankiem S-ego był Maurycy (zob.).
Encyklopedia Rzeszowa, Rzeszów 2004; Poczet szlachty galicyjskiej i bukowińskiej, Lw. 1857 s. 241 (dot. ojca S-ego); – Basta J., Życie gospodarcze w XIX w. w Rzeszowie, w: Rzeszów dawny i współczesny. Gospodarka, Red. K. Kaszuba, A. Szromnik, Rzeszów 2005 s. 27, 29; Budziński T., Zamki i pałace południowo-wschodniej Polski, Rzeszów 1998 s. 138; Dzieje Rzeszowa, Red. F. Kiryk, Rzeszów 1998 II; Gacek J., Honorowi obywatele miasta Rzeszowa, Rzeszów 1998 s. 37; Lippoman J. A., Pamiętnik Towarzystwa Rolniczego Krakowskiego za czas od r. 1845 do r. 1895, Kr. 1898 s. 140; Mrazek J., Monografia Towarzystwa Wzajemnych Ubezpieczeń w Krakowie, Kr. 1886 s. 47, 102; Ostrożyński W., Galicyjskie Towarzystwo Kredytowe Ziemskie. Jego powstanie i półwieczny rozwój, Lw. 1892 s. 372; – Sprawozdania Tow. Wzajemnych Ubezpieczeń w Krakowie za l. 1863/4, Kr. 1864 s. 43; toż za l. 1866/7, Kr. 1867 s. 53; Szematyzmy Król. Galicji z l. 1859–89; – „Kur. Rzeszowski” 1884 nr 9, 1886 nr 35, 1887 nr 19, 46; – Nekrologi z r. 1889: „Czas” nr 98–99, „Dzien. Pol.” nr 116, „Kur. Rzeszowski” nr 17–18, „Nowa Reforma” nr 98; – AP w Kr.: Kom. Zniesienia Ciężarów Gruntowych, nr 1125, 1138; AP w Rzeszowie: Zespół 214 nr 138–139, 140; Arch. Metropolitalne w Przemyślu: Kopie ksiąg metrykalnych paraf. Boguchwała i Pruchnik; Central’nyj deržavnyj istoryčnyj archiv Ukraïny we Lw.: Tabula Krajowa, F. 166 op. 1, Liber Dominium, 23, 55, 94; Sąd Rejonowy w Rzeszowie: Wydz. Ksiąg Wieczystych, lwh 256 (Boguchwała); – Kronika Straszewskich w posiadaniu rodziny; Mater. Red. PSB: Włodek J. M., Straszewscy ze Straszewia h. Radwan. Rodowody, biogramy, życiorysy, Kr. 1985 (mszp.).
Marian Wolski