Śniegocki Henryk (1893—1971), nauczyciel, harcmistrz, powstaniec wielkopolski.
Ur. 18 I w Kościanie w wielodzietnej rodzinie, był synem Józefa Franciszka (1827—1902), powstańca styczniowego, tłumacza sądowego, i jego drugiej żony Marii ze Śmigielskich, bratankiem Michała Śniegockiego (zob.).
Po śmierci ojca Ś. przeniósł się z rodziną do Poznania; uczył się tam w różnych szkołach średnich, m.in. przez dwa lata w Gimnazjum św. Marii Magdaleny. W l. 1904—7 należał do chłopięcego chóru katedralnego, prowadzonego przez Bolesława Dembińskiego, a w l. 1904—8 uczęszczał na tajne kółka z historii i języka polskiego. Pasjonował się też sportem i w r. 1909 kierował założonym przez siebie klubem futbolowym «Fortuna», a w r.n. trenował futbol w klubie sportowym «Britania», następnie «Normania». Po ukończeniu w r. 1911 szkoły średniej kontynuował naukę na Wydz. Melioracji Inst. Rolniczego w Bydgoszczy, pracując jednocześnie jako pomocnik geodety w Poznaniu. T.r. włączył się w działalność legalnego Tow. Samokształcącej się Młodzieży Polskiej «Iskra»; wszedł do jego zarządu oraz prowadził bibliotekę Towarzystwa. W sierpniu 1912 uczestniczył w Poznaniu w kilkudniowym kursie skautowym prowadzonym przez Jerzego Grodyńskiego i Tadeusza Strumiłłę. Na zebraniu Tow. «Iskra» w swym poznańskim mieszkaniu przy ul. Półwiejskiej 11 powołał 17 X 1912 zastęp skautowy «Poznań», przekształcony w listopadzie t.r. w drużynę skautową «Piast», w którym dowodził zastępem «Puchaczy». Po przekształceniu 17 III 1913 drużyny «Piast» w hufiec został w nim drużynowym II Drużyny im. Kazimierza Wielkiego. T.r. wstąpił do tajnego Tow. Tomasza Zana. We wsi Niegolew (pow. bukowski) urządził 19 I 1913 obchody pięćdziesięciolecia powstania styczniowego, a w lipcu r.n. zorganizował pierwszą wielodniową wycieczkę skautów po Wielkopolsce szlakiem piastowskim i powstańców z r. 1848.
Po wybuchu w sierpniu 1914 pierwszej wojny światowej został Ś. zmobilizowany do armii niemieckiej, ale w styczniu 1915 zwolniono go z powodu choroby. Pracował odtąd w poznańskim magistracie. Wznowił działalność w skautingu; na początku t.r. objął po Wincentym Wierzejewskim komendę hufca «Piast», 2 IV 1916 został komendantem Miejscowej Komendy Skautowej, a 3 XII t.r. mianowano go komendantem Głównej Kwatery Skautowej na Rzeszę Niemiecką. Współredagował jedyny numer wydanego t.r. w Poznaniu miesięcznika „Ruch Skautowy”. Opublikował wielokrotnie wznawiane Piosenki harcerskie (P. 1917, wyd. 13, P. 1948) oraz powielony przez siebie podręcznik skautingu Musztra (P. 1917). We Wrześni powołał 12 X 1917 Drużynę Skautową im. Kazimierza Wielkiego. Za uczestnictwo 15 X t.r. w Poznaniu w manifestacji w 100. rocznicę śmierci Tadeusza Kościuszki został 4 I 1918 skazany na karę 600 marek grzywny oraz zwolniony z pracy w poznańskim magistracie. Z Wierzejewskim powołał 15 II t.r. tajną POW zaboru pruskiego. Wcielony 1 VII ponownie do armii niemieckiej, został skoszarowany w Głogowie; po zwolnieniu pod koniec sierpnia zamieszkał w Goli (pow. gostyński). W porozumieniu z Wierzejewskim wznowił działalność POW w powiatach: gostyńskim, śremskim i leszczyńskim. Na wieść o wybuchu rewolucji w Niemczech wrócił 10 XI do Poznania i nazajutrz wszedł do tzw. Rady Jedenastu kierującej POW zaboru pruskiego. Dn. 13 XI, po zbrojnym zajęciu gmachu Ratusza przez oddziały POW, został włączony do zarządzającego miastem Wydz. Wykonawczego Rady Robotniczej i Żołnierskiej. Na polecenie Wydziału organizował od 23 XI poznańską kompanię Służby Straży i Bezpieczeństwa. Pracował w biurze werbunkowym POW przy ul. Piekary 14. W imieniu Głównej Kwatery Skautowej wieczorem 26 XII witał Ignacego Paderewskiego w poznańskim hotelu «Bazar».
Po wybuchu 27 XII 1918 powstania wielkopolskiego Ś. dowodził w mieście oddziałem POW w gmachu Muz. Cesarza Fryderyka III, a następnie w ramach formującej się Armii Wielkopolskiej zorganizował I Komp. Skautową; jej dowództwo powierzył Wierzejewskiemu. Dn. 6 I 1919 uczestniczył w walkach o lotnisko na Ławicy pod Poznaniem. Po podpisaniu rozejmu w Trewirze (16 II t.r.) i zakończeniu powstania uczestniczył w dn. 29—30 III w zwołanym przez Główną Kwaterę Skautową zjeździe drużynowych; w powołanym na nim Naczelnictwie Harcerskich Drużyn Wielkopolskich objął funkcję naczelnika drużyn męskich, a w dn. 10—11 VII reprezentował Naczelnictwo na Wszechpolskim Zjeździe Harcerskim w Zwierzyńcu (pow. zamojski). Od marca 1919 uczył się w poznańskim seminarium nauczycielskim i po jego ukończeniu w lutym 1920 wyjechał do Prus Zachodnich, gdzie w Kwidzynie pełnił funkcję komisarza plebiscytowego na pow. kwidzyński i sztumski. Po przeprowadzeniu tam 11 VII t.r. plebiscytu został skierowany na Górny Śląsk jako zastępca komisarza plebiscytowego na pow. kozielski. Jednocześnie działał w tajnej POW Górnego Śląska i walczył w drugim powstaniu śląskim (z 19 na 20 — 25 VIII 1920). Następnie pracował w Lublińcu w Polskim Komisariacie Plebiscytowym.
Po przeprowadzeniu 20 III 1921 plebiscytu na Górnym Śląsku wrócił Ś. pod koniec marca t.r. do Poznania, a następnie objął posadę nauczyciela w szkole powszechnej w Złotoryjsku nad Wartą. Wobec włączenia w r. 1920 Naczelnictwa Harcerskich Drużyn Wielkopolskich do ZHP pełnił do r. 1924 w Chorągwi Poznańskiej funkcję komendanta (od 15 VII 1921 w stopniu podharcmistrza). Po przejściu w październiku 1921 do szkoły powszechnej w Poznaniu kierował tam od r. 1924 I Hufcem ZHP, a w r. 1926 ponownie objął funkcję komendanta Chorągwi Poznańskiej. Po zmianie systemu stopni instruktorskich w r. 1928 został zweryfikowany na stopień harcmistrza. Opublikował artykuł W 10 rocznicę wybuchu powstania wielkopolskiego („Dzien. Pozn.” 1928 nr 296). Sprzeciwiając się po r. 1926 ingerencji obozu rządowego w działalność ZHP, odszedł w styczniu 1928 z Chorągwi Poznańskiej. Skonfliktowany również z władzami oświatowymi, był karnie przenoszony: do szkoły powszechnej w Krobi (pow. gostyński), w sierpniu 1933 do Puczynia (pow. piński), gdzie został instruktorem w Poleskiej Chorągwi Harcerzy, w marcu 1934 do Środy Wpol., a we wrześniu 1935 do Naramowic (pow. poznański). Do Poznania wrócił w r. 1936 i nadal pracował jako nauczyciel. W „Kurierze Poznańskim” (1938 nr 587) ogłosił artykuł Ruch wojskowy wśród młodzieży b. zaboru pruskiego.
Na początku okupacji niemieckiej Ś. został 24 X 1939 uwięziony w Forcie VII w Poznaniu. Zwolniony 8 XII t.r. z nakazem opuszczenia Poznania, połączył się z rodziną przesiedloną do Ostrowca Świętokrzyskiego, a 10 I 1940 przeniósł się do Częstochowy. Wstąpił tam do konspiracyjnej organizacji «Ojczyzna» i z jej ramienia zorganizował tajne nauczanie w Częstochowie i Radomiu; w jego częstochowskim mieszkaniu odbywały się tajne komplety stopnia gimnazjalnego, licealnego i uniwersyteckiego. Zatrudniony w sklepie Spółdzielni Spożywców «Jedność», organizował pomoc żywnościową dla wysiedlonych z Rzeszy.
Po wyzwoleniu 23 II 1945 Poznania spod okupacji niemieckiej wrócił Ś. do miasta i objął kierownictwo szkoły podstawowej nr 25 przy ul. Prądzyńskiego na Wildzie. Od t.r. był wizytatorem obozów harcerskich w Komendzie Wielkopolskiej Chorągwi ZHP oraz członkiem zarządu Nauczycielskiej Spółdzielni Pomocy Szkolnych «Oświata». Po przejęciu przez władze kontroli nad tymi organizacjami odszedł z ZHP w r. 1948, a ze Spółdzielni «Oświata» w r.n. Opublikował młodzieżowy śpiewnik kościelny Śpiewajmy Panu (P. 1948). W r. 1952 przeszedł na emeryturę, ale angażował się w działalność społeczną i w r. 1955 został prezesem Miejskiej Sekcji Nauczycieli Emerytów Związku Zawodowego Nauczycielstwa Polskiego; pełnił tę funkcję nadal w poznańskim oddz. Związku, przemianowanym po przełomie politycznym w r. 1956 na ZNP. W r. 1957 wstąpił do ZBOWiD, gdzie był przewodniczącym Koła Powstańców w poznańskiej dzielnicy Wilda oraz wiceprzewodniczącym Krajowej Komisji Powstania Wielkopolskiego. Wrócił do pracy w reaktywowanym ZHP i od r. 1957 należał do Harcerskiego Kręgu Instruktorskiego «Wigry» przy Głównej Komendzie Harcerstwa; został też ponownie wizytatorem obozów harcerskich. Od r.n. kierował I Sekcją (gromadzącą materiały o poznańskim skautingu) Komisji Historycznej Chorągwi Wielkopolskiej ZHP. W l. 1960—70 był członkiem zarządu poznańskiego Ośrodka Usług Pedagogicznych. Opublikował artykuły Przygotowanie i przebieg powstania w Poznaniu („Wspomnienia powstańców wielkopolskich”, Red. L. Tokarski, J. Ziołek, P. 1970) oraz Wspomnienia niepodległościowe z pracy skautowej w Poznaniu („Novum” 1971 nr 12), a także książkę Wspomnienia harcmistrza Henryka Śniegockiego (P. 1971). Zmarł 1 XII 1971 w Poznaniu, został pochowany na cmentarzu Junikowskim. Był odznaczony Krzyżem Niepodległości (1932), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1967), Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym (1957), Śląskim Krzyżem Powstańczym (1964) oraz pośmiertnie Medalem Rodła (1988).
W zawartym w r. 1922 małżeństwie z Marią Karczewską miał Ś. córki: Urszulę (ur. 1923) i Barbarę (ur. 1928), oraz syna Jerzego (ur. 1925).
Pośmiertnie opublikowano artykuł Ś-ego Patriotyczne manifestacje młodzieży polskiej w Poznaniu w latach 1903—1918 („O Poznaniu wspomnienia sercem pisane”, P. 1982). Napisane z Edmundem Węcławskim Wspomnienia o pracy skautowo-niepodległościowej w Poznaniu 1912—1920 znajdują się w Poznaniu w Bibliotece Uniwersyteckiej (rkp. 2416).
Harcerski słownik biograficzny, W. 2006 (bibliogr.); Jarzembowski K., Kuprianowicz L., Harcmistrzynie i harcmistrze Związku Harcerstwa Polskiego mianowani w latach 1920—1949, Kr. 2006; Paluszkiewicz M., Szews J., Słownik biograficzny członków tajnych towarzystw gimnazjalnych w Wielkim Księstwie Poznańskim 1850—1918, P. 2000; Puchała J., Poczet harcmistrzyń i harcmistrzów, W. 2014 II (bibliogr.); Słownik biograficzny powstańców wielkopolskich 1918—1919, P. 2002 (bibliogr., fot.); Wpol. słown. biogr. (bibliogr.); — Czubiński A., Powstanie Wielkopolskie 1918—1919, P. 2002; Czubiński A. i in., Powstanie Wielkopolskie 1918—1919. Zarys dziejów, P. 1978; Grot Z., Przedświt i świt wolności w Poznańskiem, „Kron. Wpol.” 1978 nr 4 s. 12, 14; tenże, Wincenty Wierzejewski (1889—1972) — pierwszy przywódca poznańskiej konspiracji przedpowstaniowej, tamże s. 102, 104, 106; Karwat J., Od idei do czynu. Myśl i organizacje niepodległościowe w Poznańskiem w latach 1887—1919, P. 2002; tenże, Powstanie Wielkopolskie 1918/1919 w historiografii i kulturze, P. 2012; Nowak A., Skauci poznańscy w walce o polskość i niepodległość 1911—1920, P. 1994 s. 149 (fot.); Powstanie wielkopolskie 1918—1919, Red. Z. Grot, P. 1968.
Ryszard Wryk