Stecki (Stecki Olechnowicz) Henryk, pseud. H.S. (1823 – po 1895), ziemianin, numizmatyk, autor pamiętników.
Ur. w Żytomierzu, był wnukiem Józefa, marszałka szlachty pow. rówieńskiego (zob.), synem Ludwika (zob.) i jego pierwszej żony Julii z Czackich.
Osierocony przez matkę w wieku czterech lat, S. otrzymał od niej spisane przed śmiercią rady «Quelques conseils pour Henri». Po powtórnym ożenku ojca, był wychowywany od r. 1828 przez dziadków, Józefa i Teklę Steckich w Międzyrzeczu Koreckim. Po ich śmierci w r. 1832 oraz emigracji ojca zaangażowanego w powstanie listopadowe wychowaniem S-ego zajęła się siostra dziadka, Dorota ze Steckich Lubomirska, oraz jej mąż Józef Lubomirski, będący do r. 1844 jego prawnym opiekunem. W dworku w Niewirkowie (pow. rówieński), położonym obok pałacu Lubomirskich, spędził S. dzieciństwo pod okiem guwernera Maurycego Truszkowskiego (z którym m.in. wyjeżdżał w r. 1834–6 na morskie kąpiele do Odessy) oraz nauczycieli, Włochów udzielających S-emu przez pięć lat lekcji języka niemieckiego, rysunku i muzyki.
Po konfiskacie majątków ojca i dziadka w r. 1837, z wielkiej fortuny Steckich zostawiono S-emu tzw. majątek dorobkowy – Raśniki w pow. ostrogskim; gospodarował jednak niechętnie i prowadził życie towarzyskie, odwiedzając domy szlacheckie na Wołyniu, m.in. Karwickich w Mizoczu, Sanguszków w Sławucie i swej ciotki, Michałowej Radziwiłłowej w Szpanowie. Zakochany w Wiktorii Błędowskiej jeździł do niej do Odessy, a z kuzynem Marcelim Lubomirskim do Petersburga oraz na kontrakty do Kijowa. W l. 1842–6 był S. na służbie w kancelarii gen.-gubernatora D. Bibikowa w Kijowie, ale nie pełnił w niej żadnych obowiązków i sporadycznie się tam pojawiał. W r. 1845 minister zajmujący się w Petersburgu sprawami Król. Pol. Ignacy Turkułł, chciał zatrudnić S-ego w swej kancelarii i zwrócić się do cara Mikołaja I o mianowanie go kamerjunkrem, jednakże S. odmówił, ponieważ nie mógł, jak pisał we Wspomnieniach, «błyszczeć u dworu, kiedy ojca ma w emigracji i majątek skonfiskowany». Dn. 15 VII 1846 ożenił się z Jadwigą z Ilińskich i zamieszkał z nią w Raśnikach. Po roku oddał majątek w dzierżawę i przeniósł się do Żytomierza, gdzie wynajął dom przy ul. Berdyczowskiej. Odrzucił propozycję kandydowania na marsz. powiatowego ostrogskiego lub zwiahelskiego, nie chcąc być, jak twierdził, ślepym wykonawcą rozkazów kijowskiego gen.-gubernatora. Utrzymywał bliskie kontakty z rodziną ks. Wasilczikowa; jego żona mianowała S-ego dyrektorem robót przy budowie teatru amatorskiego w Żytomierzu, w którym potem S. od czasu do czasu występował.
W r. 1850 przeniósł się S. z rodziną do Warszawy, gdzie wynajął mieszkanie w domu ciotecznego brata matki, gen. Wincentego Krasińskiego. Wraz z zaprzyjaźnionym Kazimierzem Lubomirskim często odwiedzał na «wieczornej herbatce» syna gospodarza, Zygmunta Krasińskiego. Brał udział razem z żoną w życiu towarzyskim Warszawy; bywał na «poniedziałkach» w salonie Łuszczewskich, muzycznych wieczorach piątkowych u Reszków, na obiadach u Józefa Epsteina i u jego zięcia, Szymona Rozena. W r. 1852 Steccy zamieszkali w apartamencie na rogu ulic Senatorskiej i Bielańskiej, naprzeciw teatru, i prawie codziennie przyjmowali w swym salonie. S. utrzymywał stosunki towarzyskie z namiestnikiem Król. Pol. Iwanem Paskiewiczem, m.in. brał udział w organizowanych przez niego na Zamku «wieczorach gabinetowych». Dzięki poparciu Paskiewicza otrzymał w r. 1852 paszport i zgodę na wyjazd do Galicji. W Krakowie spotkał się pierwszy raz od 20 lat z ojcem, a następnie udał się z żoną w całoroczną podróż po Europie; przebywał w Pradze, Dreźnie, Berlinie, Stuttgarcie i Wenecji; w Paryżu odwiedził swych opiekunów, D. i J. Lubomirskich, w Rzymie uczestniczył w audiencji u papieża Piusa IX. W r. 1857 uzyskał dla ojca amnestię i w r. 1858 sprowadził go z całą rodziną do Warszawy. T.r. wybudował dom przy ul. Wareckiej, gdzie umieścił bibliotekę, otrzymaną w spuściźnie po babce, Tekli Steckiej. Jako zamiłowany numizmatyk, posiadacz jednej z największych kolekcji monet i medalionów polskich, należał w Warszawie w l. pięćdziesiątych i sześćdziesiątych do Koła Numizmatyczno-Archeologicznego. Wynikiem jego zainteresowań były, m.in. broszura Moneta wieluńska pod stemplem Władysława księcia opolskiego ze zbioru Henryka Steckiego (Pet. 1860) oraz praca historyczna Rodowody książąt i królów polskich oraz wielkich książąt litewskich... (Pet. 1861). Od jesieni 1859 przebywał głównie w Petersburgu, gdzie procesował się z rządem rosyjskim o zwrot skonfiskowanych majątków dziadka, Józefa Steckiego. W staraniach tych pomagał mu zięć, Edward Mohrenheim, mający dobre stosunki z dworem petersburskim. Wg Józefa Godlewskiego, dzięki tej protekcji car Aleksander II wydał decyzję o zwróceniu skonfiskowanych dóbr, po «nadzieleniu ziemią włościan»; w rezultacie S. odzyskał m.in. Martynowicze i Międzyrzecz Korecki, który odstąpił przyrodniemu bratu Witoldowi. W r. 1860 poznał S. w Petersburgu margrabiego Aleksandra Wielopolskiego, który wywarł na nim silne wrażenie; kilkakrotnie rozmawiali o sprawach polskich. T.r. wyjechał do Galicji, aby uporządkować interesy majątkowe zmarłego ojca; z tego powodu wraz z macochą, Olimpią Stecką, został przyjęty w Wiedniu przez cesarza Franciszka Józefa I. Po powrocie do Warszawy wstąpił w r. 1861 do Tow. Rolniczego i uczestniczył w spotkaniach u prezesa Towarzystwa i przywódcy «białych» Andrzeja Zamoyskiego. Prawdopodobnie w r. 1862 wyjechał do Petersburga i tam spędził okres powstania styczniowego, które uważał za «nieszczęśliwą rewolucję». Żona S-ego sprzedała wówczas dom w Warszawie i przeniosła się do willi w Wachwitz pod Dreznem; syna i przyrodnich braci S-ego, Aleksandra i Witolda Steckich umieściła w Poznaniu w Gimnazjum św. Marii Magdaleny, córki w zakonie Sacré Coeur.
W l. 1869–70 współpracował S. z warszawskim dziennikiem spirytystycznym „Światło Zagrobowe”, gdzie w r. 1870 opublikował artykuł Medium mechaniczne piszące po hebrajsku (nr 4). T.r. wydał Le spiritisme dans la Bible. Essai sur les idées psychologiques des anciens Hébreaux... (Paris). Pisywał do francuskiego pisma spirytystycznego „Revue Spirite” (w r. 1881 ukazały się tam trzy artykuły S-ego o jasnowidzeniu). Po śmierci teścia, w r. 1871, odziedziczył Romanów z pałacem i zbiorami sztuki, a także archiwami rodzinnymi (T. J. Stecki wspomniał, że przewieziono tutaj z Międzyrzecza Koreckiego archiwum Steckich), ale przebywał tam rzadko. W Petersburgu wplątał się w romans z córką Józefa Przecławskiego, 1.v. de Choch (wg T. Bobrowskiego, Lecoq); zdaniem Tadeusza Bobrowskiego odgrywała ona niejasną rolę w interesach S-ego «jeździła z nim za granicę, przemieszkiwała z nim w Warszawie, uchodząc za jego kochankę, w końcu wystąpiła z wekslami i procesem przeciw niemu na znaczną sumę». Prawdopodobnie w związku z tą sprawą, w konsekwencji trudności finansowych, w l. 1873 i 1875 wystawiał S. swe zbiory numizmatyczne na licytację we Frankfurcie nad Menem. Pod koniec życia zajął się S. spisywaniem pamiętników. Doprowadził je do r. 1863, o latach następnych nadmienił, że były «nieprzerwanym pasmem smutków, zgryzot, nieszczęść, upokorzeń» i dlatego wolał o nich «zamilczeć». Przygotowane do druku w Romanowie w lipcu 1891 Wspomnienia mojej młodości dotyczyły czasów międzypowstaniowych na Wołyniu i w Warszawie (zostały wydane w r. 1895 we Lwowie). S. zmarł po r. 1895; jego kolekcja numizmatyczna uległa rozproszeniu.
W małżeństwie z Jadwigą z Ilińskich (1824 – 20 XII 1889), córką Henryka Ilińskiego (zm. 1871), marsz. gub. wołyńskiej, i Michaliny z Bierzyńskich, miał S. syna Henryka (ur. 1847), dziedzica Romanowa i Sielec (pow. żytomierski) oraz Wojtowca (pow. nowogrodzki), honorowego sędziego pokoju, ożenionego ze swą krewną Henryką z Kurzenickich, córką Gustawa Kurzenickiego i Oktawii z Ilińskich. Miał też córki: Jadwigę (1848–1933), od 8 VIII 1876 żonę Stanisława Jabłonowskiego (1846–1909), właściciela majątku Bursztyn w pow. rohatyńskim w Galicji, porucznika ułanów w armii austro-węgierskiej, oraz Ludwikę, zakonnicę, sercankę.
Borkowski, Rocznik szlachty pol., II 679–80; Catalog [...] der bedeutenden Sammlung polnischer Münzen des Herrn Grafen Heinrich Stecki..., Frankfurt a. M. 1873; Mater. do biogr., geneal. i herald. pol., II; Ryszard A., Bibliografia numizmatyczna polska, Kr. 1882; Słown. Geogr. (Raśniki); Słown. pol. tow. nauk., II cz. 3; Żychliński, X, XII (nekrolog żony S-ego); – Aftanazy, Dzieje rezydencji, V, VII; Hass L., Wolnomularstwo w Europie Środkowo-Wschodniej w XVIII i XIX wieku, Wr. 1992; Jaworski F., Medaliony polskie, Lw. 1910 s. 36; [Rec. z Wspomnienia mojej młodości]: „Kwart. Hist.” R. 11: 1897 s. 200–1 (S. Schnür-Pepłowski); – Błędowska z Działyńskich H., Pamiątka przeszłości. Wspomnienia z lat 1794–1832, Oprac. I. Kostenicz, Z. Makowiecka, W. 1960; Bobrowski T., Pamiętniki mojego życia, W. 1979 I; Chłopicki E., Od Buga do Bohu, „Kłosy” 1875 nr 544–546 s. 361, 379–80, 382, 396; Godlewski J., Na przełomie epok, W. 1990; [Iwanowski E.] Eu... Heleniusz, Listki wichrem do Krakowa z Ukrainy przyniesione, Kr. 1901 I 182, 286; Jezierska W., Z życia dworów i zamków na Kresach 1828–1844, P. 1924 s. 44, 78, 82; Karwicki-Dunin J., Z moich wspomnień, W. 1902–4 III 50, IV 49; Lasocki W., Wspomnienia z mojego życia. Oprac. M. Janik, F. Kopera, Kr. 1933 I; Spisok zemlevladel’cev i arendatorov Volynskoj gubernii..., Žitomir 1913 s. 27, 160, 161; Wspomnienia Marcina Zaleskiego 1830–1873, Lw. 1893 s. 48; – „Kur. Warsz.” 1858 nr 2; „Przegl. Roln., Przem. i Handl.” 1857 nr 226 s. 1221; „Roczn. Gospodarstwa Krajowego” T. 43: 1861 s. 6; „Ruch Muzycz.” 1858 nr 15 s. 200; – B. Jag.: rkp. 5007; B. Narod.: rkp. 7861, 8499; B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: rkp. 1881 t. 12, rkp. 4353 t. 4.
Elżbieta Orman-Michta i Mirosław Ustrzycki