Poniński Hieronim Jarosław h. Łodzia (zm. 1702), poseł na sejmy, kasztelan rogoziński, potem gnieźnieński. Początek rodzinie Ponińskich dał Wojciech Brodzki, który po nabyciu w r. 1517 Ponina (wówczas Punino) w pow. kościańskim przyjął nazwisko Poniński. Początki Ponińskich u Żychlińskiego i w innych opracowaniach są przedstawione błędnie. P. pochodził z młodszej gałęzi rodu, zwanej starościńską, był synem Aleksandra i jego drugiej żony Anny z Zakrzewskich. W r. 1652 był jeszcze małoletni; jest prawdopodobne, iż był towarzyszem w którejś z chorągwi kozackich (złożonych z pospolitaków wielkopolskich) uczestniczących w l. 1658–9 w walkach w Danii w dywizji Stefana Czarnieckiego (może w pułku jazdy Piotra Opalińskiego, woj. podlaskiego?). Karierę robił w oparciu o protekcję Leszczyńskich. Na sejmiku relacyjnym w Środzie w r. 1667 podpisał reskrypt sprzeciwiający się elekcji vivente rege. Cześnik wschowski w r. 1672, należał w r. 1674 do elektorów Jana Sobieskiego. Na listopadowym sejmiku średzkim 1679 r. obrany został jednym z komisarzy do rozliczania poborców. Marszałkował sejmikowi w Środzie 15 I 1681 i stąd ponownie wyznaczono go do tychże rozliczeń. Posłował też t. r. na sejm, jak również i na sejm 1683 r., na którym wszedł do komisji mającej uładzić spory na granicy Wielkopolski ze Śląskiem. Trzymał już wtedy starostwo babimojskie. Posłując znów w r. 1685, należał do komisji powołanej w celu koekwacji monety, jak również do komisji skarbowej, która w Śremie w r. 1686 winna była rozliczać poborców i sądzić «retentorów». Rafał Leszczyński, woj. poznański, scedował mu za konsensem królewskim z 24 III 1688 starostwo wschowskie biorąc za to 100 000 złp. odstępnego. W r. 1686 dostało się jeszcze P-emu starostwo kopanickie. Wschowskie starostwo za konsensem z 1 IV 1691 scedował w r. 1693 synowi Władysławowi. Bliskie stosunki łączyły P-ego z podskarbim kor. Marcinem Zamoyskim i jego żoną Anną. W r. 1693 marszałkował sejmikowi przedsejmowemu w Środzie, skąd był obrany jednym z posłów na sejm i deputatem na Trybunał Kor. Był także posłem na sejm warszawski w r. 1695. Mianowany kasztelanem rogozińskim, postąpił w r. 1698 na kasztelanię gnieźnieńską. Z sejmu 1699 r. wyznaczony został do komisji powołanej dla załatwienia sporów na granicy Wielkopolski ze Śląskiem, jak również na jednego z rezydentów przy królu od 1 VIII do końca października 1700.

Z działów przeprowadzonych w r. 1652 z braćmi dostało mu się Parsko i Żydowo w pow. kościańskim. Był ponadto dziedzicem Jezior Wielkich i Małych, zaś od Swinarskich kupił połowę miasteczka Jutrosin z wsiami: Szymanki, Pawłowo, Rogozewo, od Kolnickiego Kępę, wszystko to w pow. pyzdrskim. O jego zasobności mówi suma 100 000 złp posagu dana córce Gembickiej. Wiele świadczył dla kolegium jezuickiego w Poznaniu. Zmarł w r. 1702, przed 16 VIII, kiedy mianowano następcę na kasztelanii.

Żoną P-ego była zaślubiona r. 1663 Teresa z Chociszewskich, córka Piotra i Katarzyny Strykowskiej, zmarła przed r. 1707. Z tego małżeństwa pochodzili synowie: Franciszek, star. kopanicki (zob.), Karol (zob.), Władysław (zob.), Adam, kaszt. poznański (zob.). Córka P-ego Barbara była od r. 1696 drugą żoną Jana Pawła Gembickiego, z czasem kaszt. nakielskiego.

Kossakowski S. K., Monografie historyczno-genealogiczne niektórych rodzin polskich, W. 1872 III; Niesiecki; Uruski; Żychliński, V 235; – Sarnecki K., Pamiętniki z czasów Jana Sobieskiego, Wr. 1958; Vol. leg., V 668, 722, VI 67, 71; – AGAD: Arch. Zamoyskich, nr 483 (brak paginacji, listy z 20 VI 1684 i 16 XI 1686), 528 k. 2059–2061, 1223 s. 1–3, 2885 s. 51–52 (listy P-ego do Zamoyskich); Arch. Archidiec. w P.: Libri bapt. Śmigiel; Arch. Państw. w P.: Kalisz Grodz. 287 k. 384, 288 k. 662, 299 k. 298, 300 k. 9, 301 k. 25, 854, Poznań Grodz. 268 k. 523v., 289 k. 350, 346 IV k. 82, 352 IV k. 18, 376 XII k. 48v., 385 VII k. 17v., 389 X k. 3v., 402 X k. 131, 403 II k. 4v., 405 k. 114, 411 III k. 5v., 547 IV k. 18, Wschowa Grodz. 45 k. 131v., 132, 133, 418, 419, 420v., 62 k. 314v., 64 k. 660, 902v., 903, 65 k. 79, 101 III k. 7v., VI k. 16, 102 k. 152, 107 k. 230v., 690v.; B. Czart.: rkp. 1669 s. 197–199.

Włodzimierz Dworzaczek