Baliński Hieronim, pisarz szlachecki XVI w. Ur. ok. 1540, zm. ok. 1600. Był synem Marcina h. Jastrzębiec i Anny z Bużeńskich, siostry Hieronima, żupnika i podskarbiego kor. Początkowe wykształcenie odebrał na dworze wuja żupnika u bakałarza-różnowiercy Jerzego Szomana. W r. 1557 bawił na studjach na uniwersytecie w Lipsku, w r. 1558 w Wittenberdze, następnie we Włoszech. Po powrocie był urzędnikiem salin wielickich (1569–1578). Zwolniony, zamieszkał w swej włości Siedlec w wojew. sandomierskiem. Za Zygmunta Wazy uzyskał godność wojskiego sandomierskiego. Z małżeństwa z Anną Otocką miał syna Damjana. Pozostawał w związkach przyjaźni z Łukaszem Górnickim i Janem Łączyńskim, prawnikiem, burgrabią krak. i sekretarzem królewskim. W młodości różnowierca, przeszedł sczasem na katolicyzm i ucierał się słowem i piórem z dotychczasowymi współwyznawcami, w szczególności z arjanami, stając w rosnącem gronie polemistów katolickich. Pozostawił w rękopisie kilka traktatów i pisemek religijno-polemicznych w jęz. łac. i pol., w których bronił kultu i wzywania świętych, obrazów, dziesięcin, dóbr kośc. i statutów polskich przeciw heretykom, zwalczał naukę Budnego, Czechowica i Socyna. Pozatem wystąpił piórem przeciw Żydom i ułożył traktat o wychowaniu dziecka szlacheckiego, interesujący przyczynek do dziejów wychowania w Polsce. Pisma teologiczne B. pochodzą z samego schyłku XVI w. Nie mają one literackiej wartości i należytego wykończenia, ale zasługują na uwagę jako znamienny objaw nastrojów społeczeństwa za Zygmunta III. Tworzył je bowiem człowiek świecki i ziemianin, co było u nas rzadkością po stronie katolickiej.

Bodniak St., Hieronim Baliński (Reformacja w Polsce, R. V 104, Kr. 1928); Rozprawę B-go o wychowaniu wydał Z. Bujakowski: Dwa pedagogiczne traktaty polskie (Archiwum do dziejów lit. i ośw. w Polsce, XIV 323, Kr. 1914).

Stanisław Bodniak