Przyłęcki Hieronim h. Szreniawa (zm. 1637), działacz sejmikowy, stolnik krakowski i poseł na sejmy, potem kasztelan sądecki. Był synem Marcjana (zob.) i jego drugiej żony Urszuli z Morskich.
Wychowany w kalwinizmie, prawdopodobnie studiował P. w l. 1585–6 we Frankfurcie, później przeszedł na katolicyzm, być może ok. r. 1597, kiedy to był już żonaty z Barbarą, córką Spytka Wawrzyńca Jordana, stolnika krakowskiego. Na sejmie 1603 r. został po raz pierwszy wyznaczony na poborcę woj. krakowskiego. Udział w politycznym życiu rozpoczął w szeregach opozycji; 17 V 1606 podpisał protest szlachty krakowskiej przeciw odbyciu 3 VI w Proszowicach sejmiku, złożonego przez króla w celu uchwalenia poboru. W lipcu t. r. był uczestnikiem zjazdu pod Lublinem, wchodził w skład deputatów przygotowujących instrukcję dla posłów do króla, podpisał uniwersał wzywający szlachtę na rokosz pod Sandomierz i należał do oblatujących go w grodzie lubelskim. Sejm w r. 1609 ponownie wyznaczył go na poborcę woj. krakowskiego. Przy wybieraniu poboru P. okazywał bezwzględność, o czym zdają się świadczyć jego spory z opornymi podatnikami, m. in. z poddanymi Janusza Ostrogskiego i Benedyktem Czapnikiem, famulusem marszałka w. kor. Zygmunta Myszkowskiego. Pierwsze poselstwo z woj. krakowskiego sprawował P. na sejmie nadzwycz. w grudniu 1613 i po sejmie, w styczniu 1614, protestował wraz z innymi posłami krakowskimi na sejmiku relacyjnym oraz na rokach ziemskich przeciw uchwale o szóstym poborze. W r. 1616 został stolnikiem krakowskim. Marszałkował sejmikowi przedsejmowemu w Proszowicach 2 I 1618, posłował następnie na sejm t. r. i powierzono mu na nim funkcję szafarza poborów woj. krakowskiego. Od tej pory jego popularność wśród krakowskiej szlachty szybko rosła: 23 V 1619 był marszałkiem sejmiku proszowskiego, zwołanego w celu elekcji sędziego ziemskiego, w grudniu 1620 sejmik powierzył mu zaciągnięcie roty husarskiej, na sejmie 1621 r. znowu wyznaczono go na poborcę krakowskiego. Jako poseł na sejmie 1623 r. powołany został do komisji dla oznaczania cen («pretia rerum»), w r. 1624 marszałkował po raz kolejny sejmikowi przedsejmowemu w Proszowicach.
Z podatków rozliczał się P. na ogół na bieżąco, zwłaszcza gdy tyczyły one sum pozostających w dyspozycji województwa (np. w r. 1621), zapewne jednak część jego rozliczeń ze skarbem kor. przeciągała się. Stąd np. w r. 1623 szlachta krakowska prosiła, aby uwzględniono mu w owych spóźnionych rozliczeniach orty śląskie, które P. brał, a które przed dokonaniem przez niego rozliczenia wycofano z obiegu. Na sejmie 1625 r. należał P. do grona posłów, którzy 5 III podpisali protestację przeciw naruszaniu praw Rzpltej i przywilejów szlacheckich przez króla, uznając za przejaw dążeń do «absolutum dominium» m. in. nabycie dóbr żywieckich przez królową Konstancję. Z sejmu tego deputowano P-ego do pobierania kwarty w Rawie. W r. 1626 był P. marszałkiem sejmików w Proszowicach 31 III i 14 VIII (po sejmie nadzwycz.) odbywanych w sprawie uchwały poborowej. Na pierwszym z nich zlecono mu funkcję poborcy i oddano w dzierżawę także pobieranie winnego i czopowego. T. r. reprezentował woj. krakowskie na sejmie nadzwycz. w Toruniu, był na nim członkiem sejmowej komisji, mającej obmyśleć sposób usprawnienia obrony państwa. Na sejmie 1627 r., wraz z innymi posłami krakowskimi, domagał się P. zamknięcia mennic. Z tego sejmu wszedł znów do komisji «pretia rerum» oraz – po raz pierwszy – do komisji powołanej dla rozpatrywania i łagodzenia sporów na pograniczu «od Węgier i Śląska» (ponownie deputowany do niej w r. 1629 na sejmie zwycz., na który nie posłował). Posłując na sejm 1628 r., brał udział w korygowaniu uniwersału poborowego, marszałkował następnie sejmikowi relacyjnemu w Proszowicach 3 VIII t. r. Podczas bezkrólewia 1632 r. wziął jako poseł krakowski udział w sejmie konwokacyjnym; upominał się na nim o lustrację żup solnych, wskazywał na konieczność ich renowacji, podpisał konfederację generalną. Na tymże sejmie wyznaczono go do rewizji skarbca kor. Po sejmie uczestniczył w okazowaniu (27–28 VII) woj. krakowskiego, był na elekcji i wraz z woj. krakowskim podpisał wybór Władysława IV. W r. 1633 był w Proszowicach marszałkiem sejmiku poelekcyjnego oraz dla wyboru kandydata na podsędka ziemskiego (6 IV); wyznaczono go na nim do komisji mającej rozliczyć poborców. Marszałkował następnie zjazdowi i okazowaniu pod Kazimierzem 24–27 IV 1634. Jako poseł krakowski na pierwszym sejmie w r. 1635 został deputowany do rewizji zamku oświęcimskiego oraz do odbioru kwarty. T. r. rozliczono P-ego z arendy czopowego, nadal ją jednak trzymał, w r. 1636 miał na tym tle zatarg z radą miejską Nowego Sącza. W październiku 1635 marszałkował P. po raz ostatni w Proszowicach sejmikowi przedsejmowemu. Mianowany t. r. chorążym krakowskim, 25 X 1636 dostał P. kasztelanię sądecką.
W latach dziewięćdziesiątych był P. współwłaścicielem Lusiny (pow. szczyrzycki) i wraz z braćmi występował w sporach z Iwanowskimi, Pawłem Siemianowskim, dziedzicem wsi Gaj i Libertów, oraz z kanonikiem krakowskim, Sebastianem Brzezińskim, o zaległe sumy pieniężne, o szkody i dziesięciny. Z czasem, dzięki korzystnym małżeństwom i zapobiegliwości, m. in. zyskom z arendy czopowego, P. skupił w swoim posiadaniu duży majątek. W r. 1629 był dziedzicem 17 wsi i 8 części wsi w woj. krakowskim (w pow. krakowskim, szczyrzyckim, proszowskim, lelowskim i sądeckim), a to m. in. Jawornika, Rabki, Zarytego, Skomielnej Białej, Rdzawki, Chabówki, Łopusznej, Piotrowic, części Przyłęka i Dulowej. Później doszły do tego jeszcze Nadolany, Łękawa, Świeradzice i Piekary, których dziedzicami w r. 1629 byli Stanisław i Andrzej Morscy oraz Jan Choiński. Posiadłości dworskie powiększał P. przez włączanie do nich sołectw, jak np. w Jaworniku między r. 1621 a 1633. Nie wykluczone, że były to częściowo wsie posiadane na mocy zastawu. P. operował sporymi sumami, był m. in. wierzycielem Stanisława Lubomirskiego (w r. 1620 Lubomirski zwrócił mu 22 000 złp.). Ok. r. 1618 za sumę 20 000 złp. wziął P. w zastaw od Samuela Dembińskiego Pałecznicę w ziemi krakowskiej. P. dbał o stan gospodarki w swoich dobrach, o drogi i mosty. Wspólnie ze swoją drugą żoną był dobrodziejem kościoła w Jaworniku, w Rabce ufundował dom z ogrodem dla rektora tamtejszej szkoły. Równolegle ze wzrostem majątku zwiększała się ilość procesów prowadzonych przez P-ego w ziemstwie krakowskim, grodach krakowskim i sądeckim, przy czym. przeważnie P. lub też jego poddani byli stroną dającą tym procesom powody. Pod koniec życia popadł P. w finansowe tarapaty. W r. 1637 Stanisław Lubomirski przejął za długi wsie P-ego: Świeradzice, Łękawę, Nadolany, Piekary, Ściborowice i Miazgi.
W l. 1618, 1624, 1627, 1628, 1630 szlachta krakowska wnosiła w sejmikowych petitach prośby o pozwolenie na pobieranie P-emu cła w Rabce tytułem rekompensaty za dokonaną przezeń naprawę gościńca, przechodzącego przez jego włości z Węgier do Krakowa. Dopiero sejm 1635 r. zgodził się na wysłanie komisji do wsi P-ego (Rdzawki, Rabki, Panięci i Zarytego), aby dokonać lustracji i ewentualnie udzielić poparcia o przywilej na cło. Dn. 25 XII 1633 pod Wielkimi Łukami Władysław IV nadał P-emu dożywotnio pensję w wysokości 2 000 złp. rocznie tytułem nagrody za zasługi poselskie i wojskowe. W panegirykach znajdujemy wzmianki o uczestnictwie P-ego, np. w wyprawie wołoskiej 1600 r. i w wojnie ze Szwecją w Inflantach. W r. 1627 (20 VII) wraz z kaszt. zawichojskim Mikołajem Porębskim i bratem Marcjanem dokonał P. w Piotrkowie inspekcji pułku piechoty Gerharda Denhoffa. P. uchodził za poplecznika jezuitów. Mikołaj z Łęczycy, pierwszy rektor kolegium Św. Piotra, a zarazem główny promotor założenia szkół jezuickich w Krakowie, 2 XI 1624 skierował do P-ego list, a raczej agitacyjne pisemko, podważające wyłączne prawo Uniw. Krak. do nauczania. List ten krążył w odpisach wśród szlachty i przyczynił się do chwilowego triumfu i popularyzacji idei szkół jezuickich w Krakowie, ale pobudził do polemiki z jezuitami Jana Brożka. Następca Mikołaja z Łęczycy, Stanisław Brzechwa (Brzechffa) wraz z listem z 15 XII 1625 przesłał P-emu książeczkę przeciw Uniw. Krak., którą jezuici rozesłali po województwie. P. zmarł w r. 1637.
W związki małżeńskie P. wstępował dwukrotnie: po śmierci Barbary z Jordanów, ożenił się z Anną, córką Przecława Minockiego, stolnika sandomierskiego. Z małżeństwa z Jordanówną zostawił trzech synów: Hermolausa Aleksandra, rotmistrza kor., Achacego (zob.) i Stanisława, od r. 1639 kanonika poznańskiego, sekretarza królewskiego. Z drugiego małżeństwa pochodziła córka Ewa (Ewa Anna), zamężna Porębska. Zawartej w herbarzu Uruskiego informacji, iż P. miał jeszcze synów Andrzeja i Jana, źródła nie potwierdzają.
Słown. Geogr., (Jawornik, Rabka); Niesiecki; Uruski; – Długosz J., Mecenat kulturalny i dwór Stanisława Lubomirskiego, Wr. 1972; Franke J. N., Jan Brożek, Kr. 1884; Kot S., Szkolnictwo parafialne w Małopolsce XVI–XVIII w., Lw. 1912; Kaczorowski W., Problem skarbca koronnego w okresie bezkrólewia po śmierci Zygmunta III Wazy, „Studia Hist.” R. 27: 1984 z. 2; Pałucki W., Drogi i bezdroża skarbowości polskiej, W. 1974; Przyboś K., Walaszek A., Reprezentacja sejmowa województwa krakowskiego w XVII w., „Studia Hist.” R. 20: 1977 z. 3; Rafacz J., Dzieje i ustrój Podhala nowotarskiego, W. 1935; Seredyka J., Sejm w Toruniu z 1626 r., Wr. 1966 s. 59, 102, 163; tenże, Sejm zawiedzionych nadziei, Opole 1981; Wotschke T., Polnische Studenten in Frankfurt, „Jahrbücher für Kultur und Geschichte der Slaven” 1929 s. 237; Załęski, Jezuici, II; – Akta sejmikowe woj. krak., I–II; Brożek J., Wybór pism, W. 1956 I; Liber chamorum; Parznicki Radomius K., Cenotaphium funebre…, Kr. 1643; Radziwiłł, Memoriale, I; Radziwiłł K., Sprawy wojenne i polityczne, Paryż 1859; Receptiones seu installationes ad episcopatum… Ecclesiae Cathedrialis Posnaniensis, „Roczn. Tow. Przyj. Nauk. Pozn.” T. 35: 1909 (Stanisław); Rejestr poborowy woj. krakowskiego z r. 1629, Wr. 1956; Rokosz Zebrzydowskiego, W. 1893; Użewicz J., Obraz cnoty i sławy w przezacnej familiej… Przyłęckich, Kr. 1641; Vol. leg., II 1590, 1691, III 344, 433, 453, 491, 546, 550, 614, 730, 739, 749, 753, 884, 895; Wypisy źródłowe do historii polskiej sztuki wojennej, Z. 5 (1563–1647), W. 1961 s. 143–4; – AGAD: Metryka Kor., t. 182 s. 129–129v.; B. Czart.: rkp. 120 s. 179; B. Jag.: rkp. 102 s. 926, rkp. 2363 s. 855–859, 5944 t. II; Arch. Państw. w Kr.: Castr. Crac. t. 80 s. 1843–1844, Castr. Sand. 120 s. 790–801, Ter. Crac. 102–136 i in.
Zofia Trawicka