Strachon (Strachan, Strachen, Strachem) Hieronimus (ok. 1605–1653?), złotnik gdański, jubiler.
Ur. zapewne w Krakowie. Był synem pochodzącego z Dundee w Szkocji krakowskiego złotnika i jubilera, wytwarzającego wyroby z filigranu, Dawida, którego prawdopodobnie identyfikować można z wymienionym 24 X 1603 w Norymberdze złotnikiem Davidem Streichhanem, określanym jako «schottlender und Pariser goldarbeiter», co wskazuje na jego szkockie pochodzenie i zapewne paryskie wykształcenie. W związku z tym nie można wykluczyć, że podawana w literaturze informacja o pochodzeniu i działalności w Norymberdze pod koniec XVI w. dziadka S-a, również Davida, w rzeczywistości dotyczy jego ojca, w bliżej nieokreślonym czasie przybyłego do Rzpltej, w cechu krakowskim wymienionego jako młodszy mistrz wkrótce po r. 1606, przyjętego do prawa miejskiego w r. 1624. Wg Andrzeja Ciechanowieckiego był S. zapewne spokrewniony z Destrachanami (de Strachan) h. Brochwicz odmienny, pochodzącymi z Anglii a osiadłymi w XVII w. w Wielkopolsce. Matką S-a była nieznana z nazwiska Urszula.
Dn. 25 IV 1634 w Krakowie wystawiono S-owi list dobrego urodzenia, określający go jako złotnika lubelskiego, co może oznaczać, że terminował w Lublinie. W r. 1636 uzyskał prawa miejskie Krakowa. Miał wykonać w r. 1637 sztukę mistrzowską, do czego jednak nie doszło z powodu interdyktu oficjała krakowskiego, niedopuszczającego protestantów do cechu. Apelacje wniesione wraz z ojcem do rady miejskiej oraz do króla Władysława IV okazały się bezskuteczne; wówczas S. przeniósł się do Gdańska. Przebywał tam co najmniej od 19 III 1638, gdyż tego dnia tamtejszy cech złotniczy zgodził się na wykonanie przez niego sztuki mistrzowskiej, pod warunkiem wniesienia do kasy cechowej opłaty w wysokości 1 tys. fl. Sztukę mistrzowską wykonał u gdańskiego mistrza Georga Hoffmanna; ponieważ obejmowała ona wyroby ze złota, uprawniono go do wykonywania w przyszłości jedynie złotych przedmiotów. Mistrzem gdańskiego cechu złotniczego został w r. 1638, w kwartale zielonoświątkowym. Dn. 10 X t.r. figurował jako najmłodszy mistrz obecny na schadzce cechowej, chociaż gdańskie obywatelstwo rzemieślnicze otrzymał dopiero 3 XII. S. miał uczniów; zachowały się o nich wzmianki z l. 1638, 1639, 1645 i 1651. Dn. 15 XII 1650 wpłacił do kasy cechowej 300 fl. tytułem zaległych opłat za dopuszczenie do wykonania sztuki mistrzowskiej. Ostatni raz wymieniony został w aktach cechowych 1 VII 1652, zmarł zapewne niedługo potem. Nie jest znana cecha mistrzowska używana przez S-a, dlatego nie można przypisać mu żadnych wyrobów.
S. był żonaty z Anną nieznanego nazwiska, z którą miał syna Daniela, zapisanego przez matkę 18 XII 1653 na naukę rzemiosła złotniczego. Mogłoby to wskazywać, że warsztat S-a prowadziła wdowa, jednak brak potwierdzenia tej informacji w źródłach.
Ciechanowiecki A., Złotnicy czynni w Krakowie w latach 1600–1700, w: Mater. do biogr., geneal. i herald. pol., VI 116–17; Czihak E. v., Die Edelschmiedekunst früherer Zeiten in Preussen, Leipzig 1908 II 28, 58, poz. 324; Gradowski M., Kasprzak-Miler A., Złotnicy na ziemiach północnej Polski, W. 2002 I 88; Hampe T., Nürnberger Ratsverlässe über Kunst und Künstler im Zeitalter der Spätgotik und Renaissance (1449) 1478–1618 (1633), „Quellenschr. für Kunstgesch. und Kunsttechnik des Mittelalters und der Neuzeit”, Neue Folge Bd. XI, (Wien–Leipzig) 1904 cz. 2 341 (nr 1937); Lepszy L., Przemysł złotniczy w Polsce, Kr. 1933 s. 188, poz. 937; Woźniak M., Uwagi o pochodzeniu mistrzów i czeladników gdańskiego cechu złotniczego, Acta Univ. N. Copernici T. 25: 1994, Nauki Human.-Społ. z. 280, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo [nr] 129; – AP w Gd.: Cechy gdań. 300, sygn. C/1952 k. 19v, sygn. C/1961 s. 49, sygn. C/1966 k. 161, sygn. C/1986 s. 71, 81, 100, Księgi obywatelskie i listy rodowe 300, sygn. 60/5 s. 141, sygn. 60/6591 s. 1, sygn. 60/7333 s. 1; AP w Kr.: Porządek spraw cechu złotniczego z r. 1606, sygn. AD 948 (dot. ojca S-a).
Jacek Kriegseisen