Śliwiński Hipolit (1866—1932), budowniczy, działacz gospodarczy i polityczny, poseł do austriackiej Rady Państwa oraz na Sejm Ustawodawczy i Sejm Rzeczypospolitej Polskiej.
Ur. 8 VIII w Gródku koło Lwowa, był synem Aleksandra, urzędnika, i Elżbiety z Iłłakiewiczów.
Ś. ukończył gimnazjum we Lwowie. W r. 1887 wstąpił tam do związanej z Ligą Polską tajnej organizacji młodzieżowej «Orzeł Biały». Wydawał w r. 1894 lwowski dwutygodnik „Słowo Polskie”, redagowany przez Tadeusza Dwernickiego. T.r. zdał egzamin rządowy z budownictwa lądowego, po czym w r. 1895 założył we Lwowie przedsiębiorstwo budowlane. Zaprojektował i wybudował tamże w r. 1898 budynek Banku Zaliczkowego przy ul. Hetmańskiej 10, a w r. 1902 własny dom w stylu neogotyckim przy ul. Kadeckiej 6, w którym prowadził też biuro architektoniczne. Wszedł do zarządów: w r. 1899 lwowskiej Spółki Kredytowanych Budowniczych, a w r. 1901 spółki wydawniczej, redagowanego przez Bronisława Laskownickiego popularnego dziennika „Wiek Nowy” (z czasem stał się jego współwłaścicielem).
Wybrany 27 II 1902 z listy Komitetu Handlowo-Przemysłowego do Rady Miasta Lwowa, działał Ś. w jej sekcji budownictwa i robót publicznych. Jako inżynier realizował zlecenia rządowe, projektując w r. 1901 budynek sądu powiatowego w Zabłotowie (pow. śniatyński), w l. 1902—6 gmach sądów (Nowy Zamek) w Rzeszowie, a w r. 1910 neogotycki budynek Komunalnej Kasy Oszczędności w Brzeżanach oraz gmachy sądów powiatowych w Strzyżowie i Łańcucie. Na zamówienie prywatne zaprojektował w r. 1906 eklektyczny budynek sanatorium Kazimierza Soleckiego we Lwowie przy ul. Łyczakowskiej 93 (po zmianach architektonicznych Jana Lewińskiego wzniesiony w czerwcu 1910). W r. 1905 wstąpił do kierowanej we Lwowie przez Bolesława Wysłoucha loży wolnomularskiej i działał w niej do wybuchu pierwszej wojny światowej. Zbliżył się też do grupy demokratów, skupionych wokół redagowanego przez Wysłoucha „Kuriera Lwowskiego”. W r. 1906 wstąpił do lwowskiego Tow. Dziennikarzy Polskich oraz Tow. Miłośników Przeszłości Lwowa. Należał też do lwowskich Towarzystw: Właścicieli Realności, Przemysłu i Budownictwa oraz «Dom Ludowy». W l. 1906 i 1909 ponownie był wybierany do Rady Miejskiej Lwowa, tym razem z listy Komitetu Reformy Gospodarki Miejskiej. W r. 1907 powołał we Lwowie spółkę akcyjną zarządzającą cegielniami w Drohobyczu i Rzeszowie oraz kopalnią torfu w Dolinie, a w r.n. Klub Społeczno-Naukowy. Należał do rady nadzorczej lwowskiego Banku Parcelacyjnego (1908—10) oraz lwowskiej Izby Handlowej i Przemysłowej (1909).
W r. 1907 z Aleksandrem Lisiewiczem uczestniczył Ś. w Warszawie w naradach grupy tamtejszych działaczy niepodległościowych i pod koniec czerwca 1908 wstąpił do powołanego we Lwowie przez Kazimierza Sosnkowskiego Związku Walki Czynnej; pełnił funkcję członka komisji rewizyjnej jego lwowskiej organizacji, założonej w kwietniu 1910 i kierowanej przez Władysława Sikorskiego. T.r. został też członkiem wydziału (zarządu) Związku Strzeleckiego. Współpracował z Witoldem Jodko-Narkiewiczem oraz Józefem Piłsudskim, który podczas pobytów we Lwowie (m.in. w l. 1908 i 1914) korzystał z mieszkania w jego domu. Od października 1910 wydawał Ś. z Lisiewiczem lwowski tygodnik „Życie”, a jego redagowanie powierzył Gustawowi Daniłowskiemu; publikował w nim artykuły polityczne. Z pismem współpracowali m.in. Wilhelm Feldman, Władysław Orkan, Andrzej Strug i Stefan Żeromski. Pod koniec listopada t.r. powołał grupujące lwowską inteligencję Polskie Stronnictwo Postępowe (PSP), jawną partię niepodległościową, zbliżoną do ruchu socjalistycznego; organami Stronnictwa były „Wiek Nowy” oraz „Życie”. Jednak po publikacji w „Życiu” w r. 1911 fragmentów powieści Daniłowskiego „Maria Magdalena” pismo na początku r.n. zostało zawieszone.
Dn. 26 VI 1911 kandydując z listy PSP w okręgu lwowskim Ś. zdobył mandat do Rady Państwa w Wiedniu. Wstąpił tam do Koła Polskiego; wg Wincentego Witosa «odznaczał się dużą oryginalnością pomysłów, małą wybrednością słów i dość prymitywnymi dowcipami». Radnym Rady Miasta Lwowa pozostał do jej rozwiązania w lipcu 1912. Dn. 13 VIII 1912 złożył w kancelarii wojskowej następcy tronu Austro-Węgier arcyksięcia Franciszka Ferdynanda memoriał polityczny, zredagowany na polecenie Piłsudskiego przez Mariana Kukiela „Bedeutung des Russisch-Polen vom Standpunkt der militärischen Interessen Oesterreichs”, a w austriackim MSW w sierpniu t.r. (ponownie 13 XII) wniosek o rejestrację powołanej 13 VIII we Lwowie Polskiej Federacji Strzeleckiej (władze odmówiły jej legalizacji). W dn. 25—26 VIII uczestniczył w Zakopanem w zorganizowanym przez Władysława Studnickiego Zjeździe Irredentystów Polskich; zredagował rezolucję zjazdu, a w powołanym wtedy Polskim Skarbie Wojskowym objął funkcję skarbnika. Korzystając z zysków prowadzonej przez siebie firmy budowlanej i akcji spółki wydawniczej „Wieku Nowego” wsparł Skarb finansowo (prawdopodobnie 400 tys. koron do r. 1914). Dn. 10 XI 1912 zorganizował w swym wiedeńskim mieszkaniu spotkanie przedstawicieli partii niepodległościowych z Galicji i Król. Pol. W powołanej wtedy Komisji Tymczasowej Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych (od 1 XII 1913 Komisja Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych) reprezentował z Sikorskim PSP. Razem z Izydorem Ceceniowskim i Włodzimierzem Tetmajerem wygrał w r. 1912 konkurs na projekt II Domu Techników we Lwowie (wzniesiony w l. 1921—7 wg projektu Eugeniusza Czerwińskiego przy ul. Abrahamowiczów 14). W przesłanym w lutym 1913 z Ignacym Daszyńskim, Piłsudskim i Studnickim liście do Józefa Gałęzowskiego, kierującego Komisją Nadzorczą Skarbu Narodowego w Rapperswilu, bezskutecznie domagał się finansowania oddziałów strzeleckich w Galicji. Razem z Sikorskim wyjechał w grudniu t.r. do Warszawy w celu nawiązania kontaktów z tamtejszymi postępowcami; spotkał się m.in. z Izą Moszczeńską. Reprezentował PSP na Kongresie PSL «Lewicy» 5 IV 1914 w Krakowie.
Podczas obrad Rady Głównej Związku Walki Czynnej we Lwowie, 28 VI 1914, przyniósł Ś. wiadomość o zamordowaniu w Sarajewie arcyksięcia Franciszka Ferdynanda. Z ramienia Komisji Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych uczestniczył ze Stanisławem Downarowiczem 28 VII t.r. w Wiedniu w rozmowach z oficerami austriackiego wywiadu: płk. O. Hranilovićem i mjr. M. Ronge. Uzyskał zgodę na wkroczenie dowodzonych przez Piłsudskiego oddziałów strzeleckich do Król. Pol. i wywołanie tam powstania. W rozmowie tego dnia z urzędnikiem MSZ O. Montlogiem postulował współdziałanie w Król. Pol. w razie wojny okupacyjnych władz austriackich, władz powstańczych i oddziałów strzeleckich. Po wypowiedzeniu wojny Rosji przez Austro-Węgry prowadził z Tadeuszem Rutowskim dalsze rozmowy w Ministerstwach Wojny i Spraw Zagranicznych; uzyskał zapewnienie utrzymania militarnego statusu oddziałów strzeleckich. Komisję Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych reprezentował także 15 VIII na posiedzeniu Komisji Parlamentarnej Koła Polskiego w Krakowie, dotyczącym utworzenia reprezentacji politycznej stronnictw polskich w Galicji. Wszedł w skład powołanego nazajutrz Naczelnego Komitetu Narodowego (NKN) i razem z Sikorskim reprezentował w nim PSP. Należał do Sekcji Wschodniej Komitetu we Lwowie. Wg Jana Lechonia «bodajże zapłacił sam za pierwsze manlichery dla I Brygady [Legionów Polskich] i lata całe utrzymywał różnych ważnych niepodległościowców». Wobec zbliżania się do Lwowa wojsk rosyjskich, wyjechał do Wiednia i po zawieszeniu sesji Rady Państwa zorganizował 21 VIII z Rogerem Battaglią komisariat NKN. Nadal wspierając Piłsudskiego, zabiegał w Min. Wojny o lepsze zaopatrzenie Legionów Polskich. Pomagał finansowo Stanisławowi Przybyszewskiemu i skłonił go do współpracy z NKN. Został członkiem utworzonego 18 III 1916 Dep. Opieki NKN w Krakowie. W dalszym ciągu prowadził przedsiębiorstwo budowlane i wiosną t.r. zakończył budowę osiedla Krakowskiego Stow. Budowniczych w Oświęcimiu.
Po ogłoszeniu Aktu 5 listopada w r. 1916 zakończył Ś. działalność w NKN; powołał m.in. z Kazimierzem Dłuskim i Heleną Radlińską opozycyjną wobec Komitetu Ligę Niezawisłości Polski (potem Liga Niezawisłości Narodowej) i 29 IX 1917 wszedł do jej Komitetu Głównego (następnie Centralnego). W obradach Rady Państwa uczestniczył po wznowieniu sesji parlamentu 30 V t.r. Reskryptem namiestnika Galicji gen. K. Huyna został 31 I 1918 powołany w skład Tymczasowej Rady Miejskiej Lwowa. Dn. 2 X t.r. poparł w Radzie Państwa rezolucję niepodległości Polski wniesioną przez posłów Daszyńskiego, Stanisława Głąbińskiego i Tadeusza Tertila. W dn. 17—19 X reprezentował w Warszawie PSP w pertraktacjach różnych partii politycznych Galicji i Król. Pol. w celu powołania rządu niezależnego od Rady Regencyjnej. Również jako reprezentant PSP wszedł 28 X w skład kierowanej przez Witosa Polskiej Komisji Likwidacyjnej w Krakowie. Wspólnie ze Stanisławem Patkiem proponował 6 XI w Warszawie ustąpienie regentów, arcybp. warszawskiego Aleksandra Kakowskiego i Józefa Ostrowskiego, oraz przejęcie władzy przez regenta Zdzisława Lubomirskiego i powołanie przez niego rządu; Ostrowski nie zgodził się i koncepcja upadła.
Po wyparciu Ukraińców ze Lwowa 22 XI 1918 wszedł Ś. w skład Tymczasowego Komitetu Rządzącego, naczelnej władzy w mieście i Galicji Wschodniej. Wobec toczącej się nadal wojny z Zachodnioukraińską Republiką Ludową, uzgadniał w grudniu t.r. z Tymczasowym Naczelnikiem Państwa Piłsudskim administrowanie tym regionem. Po włączeniu 22 XII Ligi Niezawisłości Narodowej do Stronnictwa Niezawisłości Narodowej wszedł do jego Komitetu Dzielnicowego na Małopolskę. Dn. 28 I 1919 uczestniczył we Lwowie we wspólnym posiedzeniu Polskiej Komisji Likwidacyjnej oraz Tymczasowego Komitetu Rządzącego; jako reprezentant PSP działał w powołanej wtedy Komisji Rządzącej dla Galicji i Śląska Cieszyńskiego oraz Górnej Orawy i Spiszu (do jej likwidacji w marcu t.r.). Wraz z innymi posłami do Rady Państwa z terenów objętych wojną polsko-ukraińską wszedł w styczniu 1919 bez wyboru do Sejmu Ustawodawczego w Warszawie; przystąpił do klubu PSL «Lewica», kierowanego przez Jana Stapińskiego, i działał w sejmowych komisjach: likwidacyjnej, spraw zagranicznych, robót publicznych oraz spraw żydowskich. W dn. 28—29 III 1920 w Warszawie, już po zlikwidowaniu PSP, uczestniczył w prowadzonym przez Artura Śliwińskiego I Zjeździe Demokracji Polskiej i wszedł do powołanej wtedy Tymczasowej Rady Związku Demokracji. Po rozwiązaniu 3 XI t.r. Stronnictwa Niezawisłości Narodowej brał udział (19—20 XII) w Warszawie w kolejnym Zjeździe Demokracji Polskiej i został członkiem Rady Naczelnej powołanego wówczas Stronnictwa Demokratycznego; w partii tej działał do jej rozwiązania w r. 1922. Gdy Stapiński zawarł porozumienie z PSL «Piast», Ś. poparł w lipcu t.r. rozłamową w PSL «Lewicy» grupę Józefa Putka i Józefa Sanojcy, tworząc «Lewicę Ludową» PSL. Z tym ugrupowaniem kandydował 5 XI w wyborach do Sejmu pierwszej kadencji z listy państwowej PSL «Wyzwolenie» i «Lewica Ludowa». Mandat utrzymał mimo sprzeciwu władz PSL «Wyzwolenie»; do klubu sejmowego tej partii nie został przyjęty. W sejmowej komisji budżetowej działał początkowo jako poseł niezależny, a 12 III 1923 został prezesem utworzonego z Franciszkiem Krempą i Izydorem Wiewiórskim Klubu PSL «Lewica», który połączył się 11 V 1924 z Polskim Związkiem Ludowców (secesja z PSL «Piast»). Po utworzeniu w maju t.r. Związku Chłopskiego należał do jego klubu sejmowego i wszedł w skład Rady Naczelnej Związku. W listopadzie został członkiem kierowanego przez Leona Wasilewskiego Inst. Badania Najnowszej Historii Polski. W styczniu 1926 przeszedł do Stronnictwa Chłopskiego i od 3 III t.r. był członkiem Rady Naczelnej i komisji rewizyjnej tej partii.
Po przewrocie majowym 1926 r. poparł Ś. obóz Piłsudskiego. Wszedł do Rady Naczelnej prorządowego Klubu Inteligencji Republikańsko-Demokratycznej, powołanego 7 IV 1927 we Lwowie. W lwowskiej Tymczasowej Radzie Miejskiej zasiadał do jej rozwiązania 31 VIII t.r. Po przejściu 23 XII Stronnictwa Chłopskiego do opozycji został ze Stapińskim wykluczony z partii. Razem powołali 11 I 1928 prosanacyjny Związek Chłopski, a Ś. z jego listy kandydował bez powodzenia w wyborach do Sejmu drugiej kadencji 4 III t.r. Dn. 24 V 1930 woj. lwowski Wojciech Gołuchowski powołał go do kolejnej Tymczasowej Rady Miejskiej; Ś. był od 3 VI t.r. wiceprzewodniczącym radzieckiego klubu Wolne Zjednoczenie. W okresie kryzysu gospodarczego firma budowlana Ś-ego oraz spółka wydawnicza „Wieku Nowego” poniosły znaczne straty. Ś. zmarł 11 VI 1932 we Lwowie, został pochowany na cmentarzu Łyczakowskim.
W zawartym 28 IV 1894 małżeństwie z Władysławą Dębińską (zm. 15 IX 1942) Ś. dzieci nie miał.
W październiku 1932 archiwum prywatne Ś-ego zdeponowano w Inst. Badania Najnowszej Historii Polski (obecnie w Rossijskim gosudarstwennym woenno-istoriczeskim archiwie w Moskwie).
PSB (Lisiewicz Aleksander, Lubomirski Zdzisław, Moszczeńska Iza, Studnicki Władysław, Śliwiński Artur); Freund F., Das Oesterreichische Abgeordentenhaus, Wien 1911 I—II (fot.); Jarowiecki J., Prasa lwowska w latach 1864—1918. Bibliografia, Kr. 2002; Słownik działaczy ruchu ludowego, W. 1989 (fot.); — Biedrzycka A., Kalendarium Lwowa 1918—1939, Kr. 2012; taż, Kult Józefa Piłsudskiego we Lwowie w latach 1918—1939, w: Społeczeństwo, kultura, inteligencja, Red. E. Orman, G. Nieć, Kr.—W. 2009; Binder H., Galizien in Wien, Wien 2005; Bogalecki T., Polskie Związki Strzeleckie w latach 1910—1914, „Wojsk. Przegl. Hist.” R. 41: 1996 nr 2 s. 35—6, 51; Briulow J., Secesja we Lwowie, W. [b.r.w.]; Chajn L., Wolnomularstwo w II Rzeczypospolitej, W. 1975; Czekaj K., Artur Śliwiński (1877—1953), W. 2011; Drozdowski M., Naczelny Komitet Narodowy (1914—1917) (mszp. pracy doktorskiej z r. 2014 na Wydz. Hist. UJ); Garlicki A., Geneza Legionów, W. 1964; tenże, Józef Piłsudski 1867—1935, Kr. 2008; Gaul J., Na tajnym froncie. Działalność informacyjno-wywiadowcza polskich organizacji niepodległościowych w latach 1914—1918, W. 2001; tenże, Posłowie polscy do Rady Państwa w Wiedniu wobec ruchu niepodległościowego w okresie zawieszonego parlamentu (sierpień 1914 — maj 1917), „Studia Human.-Społ.” T. 7: 2013 s. 17—19, 21—2; tenże, Służby wywiadowczo-informacyjne Austro-Węgier wobec radykalnego ruchu niepodległościowego w Królestwie Polskim 1914—1918, W. 2006; Giełżyński W., Budowanie Niepodległej, Paryż 1985 s. 206; Giza S., Kalendarium wydarzeń historii ruchu ludowego 1895—1965, W. 1967; Helsztyński S., Meteory Młodej Polski, Kr. 1969 s. 100; Hemmerling Z., PSL „Wyzwolenie” w parlamentach II Rzeczypospolitej 1919—1931, W. 1990; Jabłoński H., Polityka Polskiej Partii Socjalistycznej w czasie wojny 1914—1918, W. 1958; Jachymek J., Polskie Stronnictwo Ludowe-Lewica 1913—1924, L. 1991; Janik M., W służbie niepodległości, Kr. 1934; Jędrzejewicz W., Cisek J., Kalendarium życia Józefa Piłsudskiego 1867—1935, Kr.—Łomianki 2007 I—IV; Korpalska W., Władysław Eugeniusz Sikorski, Wr. 1988; Kotula F., Tamten Rzeszów, Rzeszów 1997 s. 228; Kramarz H., Samorząd Lwowa w czasie pierwszej wojny światowej i jego rola w życiu miasta, Kr. 1994; Lechoń J., Portrety ludzi i zdarzeń, W. 1997; Lewicki J., Między tradycją a nowoczesnością. Architektura Lwowa lat 1893—1918, W. 2005; Lwów i Małopolska Wschodnia w Legionach Polskich 1914—1917, Lw. 1935 s. 119 (fot.); Ładyka T., Polska Partia Socjalistyczna (Frakcja Rewolucyjna) w latach 1906—1914, W. 1972; Mazur G., Życie polityczne polskiego Lwowa 1918—1939, Kr. 2007; Migdał S., Piłsudczyzna w latach pierwszej wojny światowej, Kat. 1961; Molenda J., Piłsudczycy a narodowi demokraci 1908—1918, W. 1980; Nałęcz D., Sen o władzy, W. 1994; Nałęcz T., Irredenta polska, W. 1992; Nestorow R., Brzeżany. Wiadomości na temat miasta i jego zabytków, w: Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego, Oprac. A. Betlej i in., Kr. 2007 XV; Nicieja S. S., Ogród snu i pamięci, Opole 2011; Pająk J. Z., Od autonomii do niepodległości, Kielce 2012; Pajewski J., Odbudowa państwa polskiego 1914—1918, W. 1985; Pelczarski T., Komisariaty wojskowe Rządu Narodowego w Królestwie Polskim 6 VIII — 5 IX 1914, W. 1939; Pobóg-Malinowski W., Najnowsza historia Polski, Gd. 1990—1 I—II; Potkański W., Ruch narodowo-niepodległościowy w Galicji przed 1914 rokiem, W. 2002; Przeniosło M., Polska Komisja Likwidacyjna 1918—1919, Kielce 2010; Rzepecki J., Sprawa Legionu Wschodniego 1914 roku, W. 1966; Samuś P., Instytut Badania Najnowszej Historii Polski. Instytut Józefa Piłsudskiego wydawca „Niepodległości” (1923—1939), w: „Niepodległość” (1929—1939), Red. tenże, Płock 2007; Sroka Ł. T., Rada Miejska we Lwowie w okresie autonomii galicyjskiej 1870—1914, Kr. 2012; Suleja W., Orientacja austro-polska w latach I wojny światowej (do aktu 5 listopada 1916 roku), Wr. 1992; Świętek R., Lodowa ściana. Sekrety polityki Józefa Piłsudskiego 1904—1918, Kr. 1998; Więzikowa A., Stronnictwo Chłopskie (1926—1931), W. 1963; [Winiarski M. M.] Emwin, Nowi ojcowie miasta, Lw. 1902 (fot.); — Chajes W., Semper fidelis, Kr. 1997; Daszyński I., Pamiętniki, Kr. 1957 II; Dąbski J., Wojna i ludzie, W. 1969; Galicyjska działalność wojskowa Piłsudskiego 1906—1914. Dokumenty, Oprac. S. Arski, J. Chudek, W. 1967; Grabski S., Pamiętniki, W. 1989 I; Hupka J., Z czasów wielkiej wojny. Wspomnienia nie kombatanta, Niwiska 1938; Janik M., O wolność i władztwo ducha, Kr. 1939; Jaworski W. L., Diariusz 1914—1918, W. 1997; Laskownicki S., Szpada, bagnet, lancet. Moje wspomnienia, Wr. 1970; Lechoń J., Dziennik, W. 1992—3 I—II; Młynarski F., Wspomnienia, W. 1971; Mościcki—Dzwonkowski, Parlament RP 1919—27; Pamiętnik tajnych organizacji niepodległościowych na terenie byłej Galicji w latach 1880—1897, Oprac. W. M. Borzemski, Lw. 1930 s. 190; Piłsudski J., Pisma zbiorowe, W. 1937 III; Przybyszewski S., Listy, W. 1938 II; Rok 1918 we wspomnieniach mężów stanu, polityków i wojskowych, Oprac. J. Borkowski, W. 1987; Rzepeccy, Sejm i Senat 1922—7, (fot.); Rzepecki, Sejm 1919, (fot.); Singer B., Od Witosa do Sławka, Paryż 1962 s. 36—7; Sokolnicki M., Rok czternasty, Londyn 1961; Szematyzmy Król. Galicji, 1903—14; — „Gaz. Lwow.” 1911 nr 145; „Kur. Lwow.” 1901 nr 432; „Gaz. Narod.” 1894 nr 99, 1906 nr 39; „Przegl. Polit., Społ. i Liter.” nr 181; „Przew. Przem.” 1907 nr 7 s. 51—2; — Nekrologi i wspomnienia pośmiertne z r. 1932: „Dzien. Lud.” nr 131, nr 133, „Gaz. Lwow.” nr 134, nr 133, „Naprzód” nr 133, „Słowo Pol.” nr 140; — Deržavnyj archiv L’vivs’koï oblasti we Lw.: F. 350 op. 1 spr. 3188 (list dyrekcji policji we Lw. do namiestnika Galicji z 29 VI 1911 o braku architektonicznego wykształcenia Ś-ego).
Włodzimierz Suleja i Tomasz Latos